Τηλεοπτική μεταφορά του έργου του Στρατή Μυριβήλη
Το εμβληματικό μυθιστόρημα του Στρατή Μυριβήλη «Η ζωή εν τάφω», που συγκαταλέγεται ανάμεσα στα κορυφαία έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, μεταφέρθηκε στους τηλεοπτικούς δέκτες και αποτελεί ίσως το καλύτερο δείγμα μυθοπλασίας στην ελληνική τηλεόραση των τελευταίων ετών.
Πρόκειται για μια νέα φιλόδοξη παραγωγή 16 επεισοδίων που προβάλλονται σε εβδομαδιαία βάση από την κρατική τηλεόραση. Σκηνοθέτης και σεναριογράφος είναι ο βραβευμένος Τάσος Ψαρράς, γνωστός στο τηλεοπτικό κοινό από τις παραγωγές «Καρυωτάκης» και «ο θησαυρός της Αγγέλινας». Πλαισιώνεται από πλήθος γνωστών ηθοποιών, μεταξύ των οποίων είναι ο Γιάννης Μπέζος, η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, ο Δημήτρης Μοθωναίος, ο Νίκος Πουρσανίδης, η Χριστίνα Χειλά-Φαμέλη και άλλοι εκατόν πενήντα.
Κεντρικός ήρωας είναι ο Αντώνης Κωστούλας, τελειόφοιτος της φιλοσοφικής σχολής Αθηνών, με καταγωγή από τη Λέσβο. Έχοντας πολεμήσει ως εθελοντής στους Βαλκανικούς πολέμους, επιστρέφει στο νησί του στα ταραγμένα χρόνια του Εθνικού Διχασμού. Μετά την επικράτηση του Βενιζέλου- αν και τραυματίας- αποφασίζει να καταταγεί και πάλι, καθώς η χώρα έχει συνασπιστεί με τις δυνάμεις της Αντάντ στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918). Από τα χαρακώματα στέλνει επιστολές στην αγαπημένη αρραβωνιαστικιά του, Μυρσίνη, δασκάλα του Παρθεναγωγείου της Μυτιλήνης, περιγράφοντας τις σκηνές του ολέθρου στα μέτωπα της δυτικής Μακεδονίας και της Σερβίας.
Χρειάστηκαν 19.000 σελίδες σεναρίου που αποδίδουν πιστά το ομώνυμο μυθιστόρημα και πολύμηνη προετοιμασία, καθώς τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν σε αρκετές περιοχές της χώρας. Αρχικά, σκιαγραφείται η ζωή του νεαρού πρωταγωνιστή, πριν στρατολογηθεί, αλλά και αποδίδεται με ενάργεια το ταραγμένο πολιτικό κλίμα της εποχής. Κυρίως, όμως, προβάλλεται ο λυρισμός, ο έρωτας και η αγάπη για τη ζωή και το φυσικό περιβάλλον, στοιχεία που αποζητά η ανθρώπινη ψυχή μέσα στις ταραγμένες ώρες του σπαραγμού. Αν και σκληραγωγημένος στρατιώτης, ο ήρωας δεν χάνει ποτέ την ευαισθησία και την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο.
Το μυθιστόρημα
Ο Μυριβήλης υιοθετεί το λογοτεχνικό εύρημα της πλαστοπροσωπίας. Στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου, αναζητώντας κάποια στρατιωτικά έγγραφα, ανακαλύπτει σε ένα ξεχασμένο σεντούκι μέσα στο γυλιό του συμπολεμιστή του, Αντώνη Κωστούλα, τις επιστολές προς την αγαπημένη του. Έτσι, ξεδιπλώνεται στα μάτια του αναγνώστη η εμπειρία από το μέτωπο.
Το μυθιστόρημα ανήκει στη χορεία των αντιπολεμικών κειμένων των αρχών του 20ου αιώνα. Ένα κεφάλαιο του δημοσιεύθηκε πρώτη φορά το 1917 στην εφημερίδα «Νέα Ελλάδα», που εκδίδονταν στη Θεσσαλονίκη. Σε συνέχειες δημοσιεύθηκε ως επιφυλλίδα στην εφημερίδα «Καμπάνα» της Μυτιλήνης, ενώ το 1924 εκδόθηκε και ως ολοκληρωμένο βιβλίο. Παρά το γεγονός ότι αποτέλεσε αγαπητό ανάγνωσμα και μεταφράστηκε σε 13 γλώσσες, απαγορεύθηκε στα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας και της κατοχής λόγω του αντιπολεμικού του χαρακτήρα.
Η επιλογή της κρατικής τηλεόρασης να στραφεί και πάλι στη μυθοπλασία και στην ελληνική λογοτεχνία αποδεικνύεται επιτυχής. Είναι χαρακτηριστικό πως το τηλεοπτικό κοινό επιδοκίμασε την πρωτοβουλία αυτή, καθώς η σειρά παρακολουθήθηκε από σχεδόν ένα εκατομμύριο τηλεθεατές, που ανήκουν κυρίως στο νεανικό κοινό, απόδειξη πως υπάρχει ακόμη ανάγκη για ποιοτική τηλεόραση.
Ρία Ροροπούλου