Η όποια ψυχική κατάσταση κατακλύζει τον άνθρωπο, οποιαδήποτε στιγμή, τον καθιστά εκφραστικό. Ο τρόπος κατά τον οποίο θα εκφραστεί ποικίλει. Από μερικές άναρθρες κραυγές μέχρι ένα μεγαλεπίβολο και συνάμα επιβλητικό έργο τέχνης, η ανθρώπινη προσωπικότητα αποδομεί τις εσωτερικές της παρορμήσεις και τις επαναδομεί εξωτερικά, όπως αυτή επιθυμεί.
Ο έναρθρος λόγος, σημείο υπεροχής των ανθρώπων σε σχέση με τα υπόλοιπα θηλαστικά του πλανήτη, καθίσταται σημαντικός για την εξωτερίκευση των ενδόμυχων σκέψεών μας. Από τις προ’ι’στορικές τειχογραφίες μέχρι τα γνωστότερα και σημαντικότερα μνημεία λόγου έχουμε καταφέρει να δημιουργήσουμε ένα καθολικό σύστημα επικοινωνίας, το οποίο διευκολύνει την κοινωνική οργάνωση κατά πολύ.
Πέρα όμως από τις καθημερινές απαραίτητες βιολογικές ανάγκες, ο λόγος, η σκέψη και η γραφή, κατά μεγάλο βαθμό αλληλένδετες έννοιες, εξυπηρετούν και άλλους σκοπούς. Δόθηκε η ευκαιρία σε πολλούς να αφήσουν μια γραπτή παρακαταθήκη για τις επερχόμενες γενεές, σε άλλους να εκφράσουν τα συναισθήματά τους για κάποιο πρόσωπο που τους ενδιέφερε, σε άλλους να αναρωτηθούν σχετικά με πολλά και διάφορα και να διασώσουν τις ενδεικτικές τους λύσεις, ώστε τα γονιμότερα μελλοντικά μυαλά να τις μελετήσουν, να τις αποδεχτούν, να τις απορρίψουν, να τις εξελίξουν, να γεννήσουν δικά τους συμπεράσματα και να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο.
Η έννοια της τέχνης του λόγου εκκινεί από αρκετά παλαιές περιόδους της ιστορικής πορείας του ανθρώπου, εάν αναλογιστεί κανείς το έπος του Γκιλγκαμές ή τα ομηρικά έπη για παράδειγμα, αν και ακόμη δεν μπορεί να γίνει λόγος για οργανωμένη λογοτεχνική απόπειρα. Και εδώ ακριβώς έγκειται η ομορφιά των τέτοιου είδους γραπτών μνημείων. Η όποια αβλεψία, επανάληψη, περίεργη περιγραφή, η οποία ομολογουμένως δεν συμφωνεί με κάποιες σύγχρονες συγγραφικές συμβάσεις, αποτελούν προ’ι’όντα της ψυχής, η οποία καθοδηγεί εκείνην τη στιγμή το μολύβι του δημιουργού.
Εκτός από τη γραφική ύλη, όποιου τύπου και αν είναι αυτή, το κύριο και απαραίτητο συστατικό για να συγγράψει κάποιος καθίσταται η έμπνευση. Μέσω αυτής όλα είναι δυνατά και το τελικό αποτέλεσμα εγγυάται ότι θα είναι συγκλονιστικό. Είναι η σπίθα, η οποία θα ανάψει την ψυχή και θα την κάνει να ζητήσει από το λόγο να την εκφράσει. Είναι το εργαλείο που δημιουργεί αυτή την ανάγκη. Διαφορετικά καταλήγει κάποιος να μουτζουρώνει ένα χαρτί, αφήνοντάς το πάλι λευκό. Δίνει ζωή σε κάτι που είναι νεκρό και παραμένει, πεισματικά, συγκάτοικος της Περσεφόνης.
Εχει ειπωθεί ότι ‘’ γράφουμε μόνο όταν έχουμε κάτι να πούμε’’. Ορθώς ελέχθη. Τι γίνεται όμως με κάτι, το οποίο έχει γραφτεί και πάνω πάνω στην ταφόπλακά του επιγράφεται με κεφαλαία γράμματα ΕΠΙΒΛΗΘΗΚΕ; Πολύ απλά έχεις μπροστά σου ένα λογοτεχνικό προ’ι’όν, του οποίου η γραφή είναι αρκετά αδύναμη και άψυχη, δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις πολλών, καταφέρνει όμως να αγκαλιάσει ένα μεγάλο μέρος του αναγνωστικού κοινού.Δεν είναι απαραίτητο να στίψει κανείς το μυαλό του για να παραγάγει κάτι το μνημειώδες. Μόνο εάν το αισθάνεται, αυτό θα του βγεί αβιάστα.
Τέλος υπάρχει μια παράμετρος της ανάγκης της ψυχής να εκφραστεί, η οποία τη γνωστοποιεί στον κόσμο. Αυτή είναι η πνευματική σκευή. Είναι γεγονός ότι το μορφωτικό επίπεδο του κάθε ανθρώπου είναι αδιάψευστος μάρτυρας του τρόπου έκφρασής του (ο χαρακτήρας είναι άλλο πράγμα). Επομένως κρίνεται απαραίτητο για κάποιον, ο οποίος ασχολείται επαγγελματικά με την τέχνη της γραφής, από όποιο μετερίζι και αν την υπηρετεί, να εμπλουτίζει το γλωσσικό του οπλοστάσιο, προκειμένου να εκφράζεται ορθότερα και πιο κατανοητά. Εάν παρατηρήσουμε όμως κάποιες μαρτυρίες, περιγραφές ανθρώπων, οι οποίοι ενδεχομένως να πρόλαβαν να συμπληρώσουν μόλις τις πρώτες τάξεις του δημοτικού στην εκπαιδευτική τουυς πορεία, θα διαπιστώσουμε τη δύναμη, το νεύρο, τη συγκίνηση, τη ζεστασιά που διαρρέουν τα ταπεινά τους λόγια, τα οποία είναι ανατριχιαστικά, με την καλήν έννοια και ομολογουμένως ασύγκριτα με τα λόγια οποιασδήποτε δυνατής πένας.
Οι περισσότεροι πραγματικοί λογοτέχνες κυνηγούν ολόκληρη τη ζωή τους αυτή την ιδανικότητα, λίγοι όμως καταφέρνουν να την κατακτήσουν, όχι πάντοτε επαρκώς και να πούν με περηφάνεια ότι επικοινώνησαν με τον εαυτό τους και έστησαν χορό με το εσωτερικό τους πλήθος, αυτούς τους βίους που τους επιτρέπεται να πλάσουν και να παρακολουθήσουν, να εκδικηθούν, να αγαπήσουν, να μισήσουν, να χαρούν, να δυσαρεστηθούν, να βελτιώσουν, να χειροτερέψουν, να ενώσουν, να απομακρύνουν, να ενωθούν και να απομακρυνθούν, πολύ απλά γιατί έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν και ακόμη πιο σημαντικό, το θέλουν. Σπάνε τα καθιερωμένα και βουτούν την πένα τους σε άγνωστα μελάνια. Δεν φοβούνται τη δημόσια έκθεση και τολμούν. Αυτό είναι που τους ξεχωρίζει από τα μολύβια της οκάς. Και όποιος τύχει να συμπορευτεί μαζί τους, καλοδεχούμενος. Ειδάλλως, συνεχίζουν, απτόητοι, το ταξίδι τους με το γραφικό τους εργαλείο ως κουπί στη θάλασσα των λέξεων, χαράσσοντας την προσωπική τους, μοναχική πορεία, με σημάδια του νού ανακατωμένα με ψυχή.
Γρηγόρης Χατζηλαμπρινός
~ο νικητής του διαγωνισμού άρθρου|Αύγουστος 2018