Η αγγλική γλώσσα έχει μακραίωνη ιστορία και λόγω ιστορικών και πολιτικών συνθηκών, κατάφερε να διαδοθεί παγκοσμίως και να κυριαρχήσει ως βασικό όργανο επικοινωνίας. Η θέση αυτή είναι ευρέως γνωστή. Λίγοι όμως γνωρίζουν έναν από τους βασικούς της διαμορφωτές, τον William Tyndale, ο οποίος έζησε και έδρασε στις αρχές του 16ου αιώνα. Ας παρακολουθήσουμε την ιστορία του.
Ο Tyndale γεννήθηκε από εύπορη οικογένεια το 1494. Σπούδασε στα πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Κέιμπριτζ. Την εποχή εκείνη, στην Ευρώπη άκμαζε η μελέτη των κλασικών γραμμάτων, καθώς οι λόγιοι της Ανατολής, μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης, μετέφεραν στο δυτικό κόσμο τα χειρόγραφα και τις γνώσεις τους για τους αρχαίους Έλληνες και Λατίνους συγγραφείς. Έτσι, διδάχθηκε αρχαία Ελληνικά, Λατινικά, Εβραϊκά, Γερμανικά και πλήθος άλλων ευρωπαϊκών γλωσσών.
Η απόφαση του να γίνει κληρικός δεν περιόρισε την αγάπη του για τα γράμματα. Έχοντας ευαίσθητο γλωσσικό αισθητήριο, παρατήρησε πως η Καθολική Εκκλησία χρησιμοποιούσε την απαράβατη λατινική μετάφραση της Αγίας Γραφής του 10ου αιώνα, στην οποία αποδίδεται το όνομα Vulgata. Καθώς η πλειοψηφία των πιστών δεν γνώριζε γραφή και ανάγνωση, είχε πρόσβαση στα ιερά κείμενα μόνο διά στόματος των ιερέων. Έτσι, στη συνείδηση του Tyndale διαμορφώθηκε η άποψη ότι τα ιερά κείμενα πρέπει να μπορούν να διαβαστούν από όλους ανεξαρτήτως καταγωγής και κοινωνικής προέλευσης. Ουσιαστικά, συνέδεσε απόψεις δύο προσωπικοτήτων που άσκησαν ιδιαίτερη επίδραση στη μετέπειτα πορεία του: του Εράσμου λόγω της ενασχόλησης του με τα αρχαία ελληνικά και του Μαρτίνου Λούθηρου με τις πρωτοποριακές του ιδέες για τη χριστιανική πίστη.
Πιστεύοντας ότι η μετάφραση της Αγίας Γραφής στην ομιλούμενη της εποχής δεν παραβίαζε το χριστιανικό δόγμα, ζήτησε άδεια να αναλάβει το πόνημα αυτό, γεγονός που φάνηκε εξωφρενικό στους επισκόπους. Το 1524 κατέφθασε στη Γερμανία ώστε να ξεκινήσει το δύσκολο έργο της μετάφρασης από τα ελληνικά και τα εβραϊκά. Παρά τα πενιχρά μέσα και τις δυσκολίες που αντιμετώπισε στην πορεία, η αγγλική μετάφραση της Καινής Διαθήκης ολοκληρώθηκε έναν περίπου χρόνο αργότερα. Περίπου τριακόσια αντίτυπα μεταφέρθηκαν λαθραία και μοιράστηκαν στην Αγγλία. Το γεγονός δεν έμεινε κρυφό και σύντομα, τα βιβλία βρέθηκαν στην πυρά. Η αγγλική εκκλησία καταδίκασε τον Tyndale ως αιρετικό, χωρίς όμως να τον πτοήσει η απόφαση αυτή. Ήδη είχε ολοκληρώσει τη μετάφραση της Πεντατεύχου, είχε προχωρήσει στη μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης, ενώ παράλληλα διόρθωνε και αναθεωρούσε το αρχικό του κείμενο.
Η προδοσία ήταν εκείνη που διέκοψε τα σχέδια του. Οι αρχές τον συνέλαβαν στην Αμβέρσα του Βελγίου το 1535 και κατά συνέπεια, ο Tyndale οδηγήθηκε στην αιχμαλωσία. Μετά από πεντακόσιες ημέρες φυλάκισης, θανατώθηκε δια στραγγαλισμού και το σώμα του κάηκε στην πυρά προς παραδειγματισμό. Με τα τελευταία λόγια του ζητούσε από το Θεό να ανοίξει τα μάτια του βασιλιά της Αγγλίας.
Πράγματι, λίγα χρόνια αργότερα ο Ερρίκος ο Η’ αποφάσισε να ανεξαρτητοποιήσει την Εκκλησία της Αγγλίας από την παπική κυριαρχία. Κατ’ εντολή του δημιουργήθηκε μια νέα Βίβλος στην αγγλική γλώσσα, που ουσιαστικά βασίστηκε στο έργο του Tyndale. Ο μονάρχης που καταδίωξε τον Tyndale, τελικά τον αποδέχθηκε με τον πιο πανηγυρικό τρόπο.
Η προσφορά του όμως δεν περιορίζεται εδώ. Ο λόγιος αυτός εμπλούτισε την αγγλική γλώσσα και συνέβαλε στην καθοριστική διαμόρφωση της. Πλήθος λέξεων και φράσεων που απαντώνται στην καθομιλουμένη, επινοήθηκαν από εκείνον και μέσω της Αγίας Γραφής, διαδόθηκαν και έγιναν τμήμα της αγγλικής γλώσσας. Κάποιες από αυτές είναι: “signs of the times”, “my brother’s keeper”, “go the extra mile”, “an eye for an eye”, “the powers that be”, “seek, and ye shall find”.
Η προσφορά του στα γράμματα από πολλούς μελετητές θεωρείται ισάξια του Shakespeare μολονότι η ιστορία του παραμένει άγνωστη στο ευρύ κοινό. Η εθνική βιβλιοθήκη της Βρετανίας απέκτησε την πρώτη μεταφρασμένη στα αγγλικά Καινή Διαθήκη του 1526 δίνοντας περισσότερο από ένα εκατομμύριο λίρες και χαρακτηρίζοντας το βιβλίο ως το σημαντικότερο κείμενο της αγγλικής γλώσσας.
Ρία Ροροπούλου