Πρόκειται για μία βροχή μετεώρων που σημειώνεται κάθε χρόνο στις αρχές του Ιανουαρίου, κι έτσι και φέτος από τις 3 έως και τις 12 του τρέχοντος μήνα θα έχουμε την ευκαιρία να παρατηρήσουμε την βροχή των διαττόντων αστέρων σε όλη τη χώρα -εφόσον οι καιρικές συνθήκες το επιτρέψουν- με ημέρες κορύφωσης έως και 5 Ιανουαρίου 2016. Ποιος κομήτης όμως ευθύνεται για αυτή την βροχή και από που πήρε η τελευταία το όνομά της;
Οι Τεταρτίδες οφείλουν το όνομά τους στον αρχαίο αστερισμό ”Επιτοίχιος Τετράς” ή στα λατινικά ”Quadrans Muralis” ο οποίος σήμερα ανήκει στον Βοώτη. Το περίεργο αυτό όνομα δόθηκε το 1795 από τον Γάλλο αστρονόμο Ζερόμ Λαλάντ με αφορμή ένα αρχαίο αστρολογικό όργανο πριν την εφεύρεση του τηλεσκοπίου, που σήμερα δεν χρησιμοποιείται πια. Η βροχή ναι μεν θα είναι πιο εύκολα φανερή φέτος λόγω έλλειψης της πανσελήνου αλλά θα παρατηρείται καλύτερα στο βόρειο ημισφαίριο μόνο και με κατεύθυνση βορειοανατολική στον ουρανό. Το κέντρο του αστερισμού βρίσκεται εντός των ορίων του αστερισμού του Βοώτη ή αλλιώς κοντά στον γνωστό αστερισμό σχήματος ”κατσαρόλας” που δεν είναι άλλη από την Μεγάλη Άρκτο.
Όπως συμβαίνει και με τις άλλες βροχές διαττόντων, τα μετέωρα κινούνται πολύ γρήγορα, καθώς εισέρχονται στη γήινη ατμόσφαιρα και πυρακτώνονται, γι’ αυτό η παρατήρηση είναι προτιμότερη με γυμνά μάτια, παρά με τηλεσκόπια ή κιάλια. Στην περίπτωση των Τεταρτιδών, που έχουν σύντομη διάρκεια στη φάση της αποκορύφωσής τους -περίπου δύο ώρες- και γενικά διακρίνονται από μη προβλεψιμότητα και από ευμεταβλητότητα στην έντασή τους. Αυτό σημαίνει ότι είναι πολύ εύκολο να μην προλάβει κανείς να τις παρατηρήσει, για αυτό το λόγο δεν πρέπει να κοιτάμε σε ένα συγκεκριμένο σημείο του ουρανού, αλλά γενικά πάνω από τον ορίζοντα. Η συχνότητα μπορεί να φθάσει τα 80 έως 100 μετέωρα=άστρα ανά ώρα με ταχύτητα περίπου 40 έως 42 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο.
Σήμερα, η πηγή προέλευσης των μετεώρων φαίνεται να είναι ο αστερισμός του Βοώτη, στον οποίο η Επιτοίχιος Τετράς ενσωματώθηκε το 1922, όταν η Διεθνής Αστρονομική Ένωση προσδιόρισε τους 88 αστερισμούς που υπάρχουν σήμερα, γι’ αυτό καλούνται και Βοωτίδες. Ωστόσο οι αστρονόμοι δεν είναι ακόμα σίγουροι ποιος ήταν ο διερχόμενος από τη Γη κομήτης, που άφησε πίσω του την ουρά σκόνης και σωματιδίων, τα οποία μετατρέπονται σε μετέωρα κάθε φορά που ο πλανήτης μας διασταυρώνεται με την τροχιά τους. Η πιθανότερη εκδοχή είναι να πρόκειται για ένα κομήτη (2003 ΕΗ1) που παρατήρησαν πρώτοι Κινέζοι, Ιάπωνες και Κορεάτες αστρονόμοι πριν από 500 χρόνια.
Επόμενες αναμενόμενες βροχές αστεριών έρχονται μέσα στην άνοιξη 22 και 23 Απριλίου με τις Λυρίδες και τις Περσείδες στις 12 και 13 Αυγούστου. Διάσημα και τα δύο πεφταστέρια για τις μακριές ουρές, οι οποίες παραμένουν ορατές στον ουρανό επί αρκετά δευτερόλεπτα ενώ οι Περσείδες πήραν το όνομά τους από το ακτινοβόλο σημείο τους που προβάλλεται στον αστερισμό Περσέα. Μέσα στο Φθινόπωρο παρατηρούνται οι Ωριωνίδες, 21 και 22 Οκτωβρίου και τέλος 15 με 17 Νοεμβρίου έρχεται το ραντεβού με τις Λεοντίδες μία από τις πιο θεαματικές βροχές διαττόντων που οφείλονται στον κομήτη 55P/Tempel-Tuttle και εμφανίζονται κάθε χρόνο στα μέσα Νοεμβρίου.
Για την ώρα βέβαια, για τους λάτρεις του ουρανού, το σίγουρο είναι πως το αστρονομικό 2016 αρχίζει με μια βροχή διαττόντων αστέρων το οποίο μετά από χρόνια θα μπορεί να παρατηρηθεί χωρίς την ενόχληση από το φως της πανσελήνου αφού μέχρι και τις 12 Ιανουαρίου το φεγγάρι ακόμα θα είναι στα μισά του. Αν αντέχετε το κρύο δεν έχετε παρά να απολαύσετε την λαμπερή βροχή σε ένα υψηλό σημείο κατά προτίμηση μακριά από φώτα και ηχορύπανση…!
Καλή απόλαυση…
Β.Κ.