freeminds concept #Φωνές_Κτιρίων
…με ένα άρωμα επιβλητικό αλλά αέρινο και λίγο αισθησιακό…
Ανατολή, μια γεύση πικάντικη, ένας αμανές που σε ξυπνάει τα μεσάνυχτα, ένας έρωτας που ποθεί το φως, όπως ο διψασμένος το νερό μέσα στην έρημο. Ανατολή, μια μαγεία που ξετυλίγεται σαν πέπλο σαν πέσει το φως του ήλιου και σκορπίζεται ανάμεσα σε σεκλέτια και καπνούς από τον ναργιλέ που θολώνει τις σκέψεις. Ανατολή μια πανδαισία χρωμάτων, όταν ο ήλιος αγγίζει με τις αχτίδες του την αγουροξυπνημένη φύση.
Αχ αυτή η Ανατολή σαν χορός αερικού, σαν γυναίκα που ανθίζει με τον έρωτα, σαν τις τρυφερές κινήσεις του σώματος που μιλούν στη σιωπή για καημούς ανείπωτους και καρδιές κλειδωμένες.
Θυμάμαι σαν χθες την εντύπωση που μου είχε κάνει το παλάτι της Γιασμίν στην παιδική ταινία του Αλαντίν. Ήταν διαφορετικό και δεν έμοιαζε με κανένα άλλο στον κόσμο. Ήταν επιβλητικό μα είχε ένα αέρα ελεύθερο και ρομαντικό σαν την πριγκίπισσα του που συνέχεια ονειρευόταν. Μεγαλώνοντας και μαθαίνοντας για τα οικοδομήματα – θαύματα του κόσμου συνειδητοποίησα πως το αγαπημένο παλάτι των παιδικών μου χρόνων ήταν μια ωραία και απτή πραγματικότητα. Οι φωτογραφίες ήμουν σίγουρη ότι το αδικούσαν.
Ξαφνικά, μαγεμένη από την θελκτική εικόνα του άφησα τη σκέψη μου να τρέξει πίσω στο παρελθόν, εκεί, ανάμεσα σε ουρανό και έρημο, στο 7ο θαύμα του σύγχρονου κόσμου που πήρε σάρκα και οστά μένοντας αλώβητο στο πέρασμα των αιώνων αλλά και στον κόσμο που συνεχώς, χρόνο με το χρόνο αλλάζει και φθείρεται.
Θυμήθηκα και τα λόγια του αυτοκράτορα που ήχησαν σαν αμανές στο σύμπαν του μυαλού μου «θα’πρεπε η ενοχή να αναζητά άσυλο εδώ σαν κάποιον που συγχωρήθηκε και ελευθερώνεται από την αμαρτία. Θα’πρεπε ο αμαρτάνων να φτιάξει το δικό του δρόμο σε αυτό το αρχοντικό όλες οι παλιές αμαρτίες του θα ξεπλυθούν. Η θέα αυτού του αρχοντικού δημιουργεί αναστεναγμούς θλίψης. Ο ήλιος και το φεγγάρι δακρύζουν. Σ’ αυτόν τον κόσμο οικοδομήθηκε αυτό το κτίσμα για να φανερωθεί με αυτόν τον τρόπο η δόξα του δημιουργού».
Αντικρίζοντας το, η μνήμη μας γυρνά στο 1612, όπου ο αυτοκράτορας της Μογγολίας, Σαν Τζαχάν, λατρεύει ανιδιοτελώς μια γυναίκα. «Μουμτάζ Μαχάλ, Κορόνα του Παλατιού μου» συνήθιζε να την αποκαλεί κάθε φορά που του δινόταν η ευκαιρία. Ήταν τα πάντα του αλλά και εκείνη όμως βρισκόταν πάντα στο πλευρό του ακίνητος φρουρός. Τον ακολουθούσε σε κάθε του εκστρατεία, σε κάθε του βήμα, σε κάθε του επιτυχία και αποτυχία. Μια πιστή σύντροφος γεμάτη αγάπη που απλόχερα του χάριζε καρπούς έρωτα. Κάθε βράδυ, όταν πλάγιαζε στο κρεβάτι τους μια επιθυμία μόνο έβγαινε από τα χείλη της, σαν προσευχή, να φτιαχτεί ένα μνημείο τόσο μεγαλοπρεπές και όμορφο σαν την αγάπη τους και εκείνος μέσα στη ζάλη του αρώματός της, της έδινε βαθιά υπόσχεση να της το χαρίσει.
Ξημέρωνε 17 Ιουνίου του 1631 όταν η Κορόνα του Παλατιού του Τζαχάν, άφησε την τελευταία της πνοή ενώ γεννούσε τον 14ο παιδί του έρωτά τους. Η θλίψη απλώθηκε στο πρόσωπο του αγαπημένου της, ο οποίος εκστράτευε στο Μπουρχανπουρ Κεντρική Ινδία. Ο θρήνος του αυτοκράτορα κράτησε μέρες, τόσες, που η στεναχώρια απλώθηκε σαν λευκό σεντόνι στα γένια και στα μαλλιά του.
Η επιθυμία της Αριουμάντ Μπάνο Μπέγκουμ, της Μουμταζ Μαχάλ του, λίγους μήνες αργότερα, ρίχνει τα θεμέλιά της στις νότιες όχθες του ποταμού Γιαμούνα στην πόλη Άγκρα. Το επιβλητικό κτιριακό οικοδόμημα χρειάστηκε 22 ολόκληρα χρόνια για να τελειοποιηθεί στη μορφή που το γνωρίζουμε σήμερα.
Καθημερινά, δουλεύουν σκληρά 20.000 εργάτες καθώς και μια ομάδα σπουδαίων αρχιτεκτόνων από την Ινδία και το Πακιστάν. Ο βασικός αρχιτέκτονας Ουστάντ Αχμάντ Λαχαούρι σχεδιάσε με πλήρη συμμετρία κάθε γωνιά του. Το οικοδόμημα έχοντας επιρροές από την ισλαμική, την περσική, την τουρκική και οθωμανική αρχιτεκτονική αποτελεί την απογείωση του αρχιτεκτονικού ρυθμού Μουγκάλ, ο οποίος συνδυάζει από κοινού όλες τις μεθόδους.
Το κτιριακό συγκρότημα έχει διαστάσεις ορθογωνίου σχήματος 580χ350. Εξωτερικά απλώνεται ένας τεράστιος, καταπράσινος κήπος τετραγωνικού σχήματος. Δύο βασικοί διάδρομοι τον χωρίζουν σε τέσσερα τμήματα τα οποία συμβολίζουν τα ποτάμια του παραδείσου. Γύρω του υπάρχουν άλλα δύο επιμηκή κτίρια από το Βορρά προς το Νότο. Έξω από το ψηλό τειχίο που περιβάλλει το μαυσωλείο, προς τα νότια, βρίσκονται τα βοηθητικά κτίσματα της φρουράς και οι χώροι των στάβλων ενώ σε όλη του την έκταση, κοιτάζοντας προσεκτικά γύρω-γύρω διακρίνουμε πυργίσκους σε σχήμα οκτάγωνου.
Η Κύρια Πύλη φτιαγμένη από ψαμμίτη, ένα ιζηματογενές πέτρωμα από κόκκους άμμου οι οποίες συγκρατούνται με ορυκτές συγκολλητικές ουσίες και κόκκους πετρωμάτων όπως ο χαλαζίας, βρίσκεται στη Νότια πλευρά του. Αντίθετα, στην Βόρεια πλευρά το μαυσωλείο καταλήγει στην όχθη του ποταμού. Στα δεξιά του κυρίως κτιρίου, ύψους 7 μέτρων, υπάρχει ευδιάκριτα ένα Τζαμί ενώ στα αριστερά, στο ίδιο μέγεθος και ύψος με το τζαμί, διακρίνεται το Τζάβαμπ, ο ξενώνας, που προσθέτει αισθητική, αρχιτεκτονικά, ισορροπία. Κάθε πλευρά του έχει λοξές γωνιώδεις, ομοιόμορφες, κατασκευές, πυργίσκους σε κάθε μια δεσπόζει μια τοξοειδής πύλη ύψους 3 μέτρων. Το Ταζ Μαχάλ επιστέφεται από ένα διπλό θόλο, τρούλο, σε βολβοειδές μορφή από λευκό υλικό. Έχει χτιστεί με λευκό μάρμαρο ενώ το τέμενος και το τζαβάμπ με κόκκινο ψαμμίτη.
Προχωρώντας από την Κύρια Πύλη προς το εσωτερικό του, ανακαλύπτουμε έναν οκταγωνικό θάλαμο με ανάγλυφες διακοσμήσεις και ημιπολύτιμους λίθους όπου εντοπίζονται τοποθετημένοι δύο τάφοι, του Τζαχάν και της Μουμταζ Μαχάλ, που περιβάλλονται από διάτρητο μαρμάρινο κιγκλίδωμα.
Αυτό που κάνει το Ταζ Μαχάλ τόσο μαγευτικό είναι οι χιλιάδες μοναδικές αποχρώσεις του. Κάθε φορά που ήλιος αγγίζει το λευκό μάρμαρο, το μαυσωλείο μεταμορφώνεται σαν μαγικό φίλτρο από περλέ γκρι σε απαλό ροζ τις πρώτες πρωινές ώρες, σε κατάλευκο όταν ο ήλιος δυναμώνει, σε χαλκινοπορτοκαλί όταν σουρουπώνει αλλά και σε βασιλικό μπλε όταν η νύχτα απλώνεται στον ορίζοντα. Το απόγειο της μαγείας του εμφανίζεται όταν το φως της πανσελήνου απλώνεται σαν ημιδιαφανές πέπλο επάνω του.
Εντυπωσιακό στο αρχιτεκτονικό σχέδιο του Μαυσωλείου είναι οι οπτικές ψευδαισθήσεις που δημιουργούν στον επισκέπτη την αίσθηση της πλήρους ευθυγραμμισμένης τελειότητας. Ο Τζαχάν είχε προσλάβει τους καλύτερους αρχιτέκτονες των γύρω περιοχών ώστε να αποτυπωθεί πλήρως η απόλυτη δόξα και εξουσία του αλλά και η ύψιστη τιμή στη γυναίκα του. Ο επισκέπτης φτάνοντας στη Κύρια Πύλη καταλαβαίνει πως το κτίριο είναι θεόρατο αλλά όσο πλησιάζει το μέγεθος αρχίζει να μειώνεται. Έτσι, η αρχική εντύπωση διαψεύδεται. Παράλληλα οι μιναρέδες που πλαισιώνουν τον τάφο μοιάζουν να στέκουν αγέρωχα όρθιοι αλλά παρατηρώντας προσεκτικά διαπιστώνεται μια ελαφριά κλίση προς τα δεξιά, η οποία εξασφαλίζει τη σταθερότητα σε περίπτωση σεισμού. Η αισθητική αρμονία περιρρέεται σε κάθε σπιθαμή του.
Ο Μογγόλος ηγεμόνας απαίτησε το κτιριακό μεγαλοπρεπές οικοδόμημα να είναι τόσο αδιανόητα μοναδικό που κανένας στον κόσμο δεν θα αντέγραφε. Ο πιο διάσημος μύθος λοιπόν για να μας αποδείξει την απολυτότητα του Τζαχάν μας λέει πως για να είναι σίγουρος ότι δεν θα υπάρξει άλλο κτίσμα σαν αυτό διέταξε να ακρωτηριαστούν τα χέρια και να τυφλωθούν τα μάτια των τεχνιτών και των χτιστών του. Η τρομακτική αυτή ιστορία πάντως δεν έχει αποδειχθεί με αληθινά στοιχεία.
Το κτίριο αποδεχόμενο τις κλιματικές αλλαγές και την αυξανόμενη ρύπανση της ατμόσφαιρας αλλοιώνεται και διαβρώνεται κάνοντας την κατάλευκη μαρμάρινη όψη του κίτρινη. Οι Ινδοί εντούτοις ως ένδειξη τιμής και ευγνωμοσύνης περιποιούνται το οικοδόμημα χρησιμοποιώντας τη Multiani Mitti μια πήλινη ουσία βασισμένη σε παραδοσιακή συνταγή, τη οποία χρησιμοποιούν οι γυναίκες για το πρόσωπό τους. Το Ταζ Μαχάλ τότε ξαναβρίσκει το χαμένο κατάλευκο του χρώμα, αποκτά τη γυαλάδα του και οι ακτίνες του ήλιου, χαρούμενες, αλλάζουν πρόθυμα τα χρώματά του.
Το Ταζ Μαχάλ συμπληρώνει 387 χρόνια πορείας διαφυλάσσοντας ακέραιους τους μύθους και μυστικές τις βαθύτατες ιστορίες του. Κανείς πέρα από όσους την έζησαν δεν γνωρίζουν τι είναι αλήθεια. Οι θρύλοι μας δίνουν δύο εκδοχές για την ανέγερση του υπέρλαμπρου μνημείου. Ή προήλθε από μια μεγάλη αγάπη ή από τις ενοχές του αυταρχικού ηγεμόνα που θολωμένος από την εξουσία δολοφόνησε την σύζυγό του. Αν λάβουμε υπόψιν τις ιστορικές πηγές, η ένδειξη μεγάλης αγάπης ήταν μια ξεκάθαρη προπαγάνδα ώστε να κρύβεται το αδίστακτο πρόσωπο του Τζαχάν πίσω από το ρομαντικό πρόσωπο του συζύγου.
Η μυστηριώδης μεγαλοπρέπειά του κρατιέται γερά αφήνοντάς μας την ψευδαίσθηση και των δύο θρύλων να μας κυριεύουν κάνοντάς μας να θέλουμε να πιστεύουμε στην ιστορία αγάπης που παίρνει τα χρώματα από τις αποχρώσεις που αλλάζει από τη μέρα στην νύχτα. Αν υπάρχει έστω η πιθανότητα να είναι χτισμένο από ενοχές τότε βρισκόμαστε μπροστά σε έναν άντρα που στο τέλος πληρώνει τα λάθη του και τιμά με όλες τις τιμές την γυναίκα του.
Το μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς, όπως χαρακτηρίστηκε από την UNESCO το 1983, και το στολίδι της μουσουλμανικής τέχνης τα τελευταία χρόνια κινδυνεύει να βυθιστεί αιώνια στη γη λόγω των μεγάλων περιόδων ξηρασίας του ποταμού, η οποία προκαλεί πίεση στο έδαφος όμως παραμένει καμαρωτό και δυνατό για τα εκατομμύρια τουρίστες που με δέος το επισκέπτονται κάθε χρόνο. Είναι χρέος μας να διατηρούμε μνημεία τέτοιους κάλλους αλώβητα από φύση και άνθρωπο, να μαχόμαστε ενάντια στους βανδαλισμούς και τις απρεπείς κινήσεις εναντίον της ομορφιάς.
Μαριαλένα Βιλλιώτη