Διαβάζοντας τα «Σκαλαθύρματα» του Ροΐδη

Διαβάζοντας τα «Σκαλαθύρματα» του Ροΐδη

Παιγνιώδης, αθεράπευτα ειρωνικός, σκανδαλώδης Ροΐδης. Ποιος θα μπορούσε στ’ αλήθεια να φανεί καταλληλότερος στην συγγραφή αυτών των σύντομων πραγματειών, αυτών των σοφιστικορητορικών παιγνίων;

Γεννημένος το 1836 στην Ερμούπολη της Σύρου και γόνος αριστοκρατικής οικογένειας, ο Ροΐδης έμελλε να αφήσει το ιδιότυπο στίγμα του στην λογοτεχνία του 19ου αιώνα. Το 1841 ο πατέρας του διορίζεται πρόξενος στη Γένοβα και ο μικρός Εμμανουήλ τον ακολουθεί. Εκεί, μαθαίνει ιταλικά και έρχεται σε επαφή με τα κηρύγματα της επανάστασης του 1848 – 1849. Την ίδια περίοδο της πολιτικής αμφισβήτησης στην Γαλλία, ταυτόχρονα υπάρχει και ένα κλίμα έντασης που δημιουργεί συρράξεις και εναντίον των φορέων της Εκκλησίας, γεγονός που δεν τον αφήνει ανεπηρέαστο. Ο Ροΐδης στα δεκατρία του επιστρέφει στη Σύρο, όπου συνεχίζει κανονικά τα μαθήματά του σε ελληνικό σχολείο της Ερμούπολης, με εκπαίδευση στραμμένη στο προτεσταντικό δόγμα. Εκείνη την περίοδο, πρωτοφανερώνεται και το ενδιαφέρον του για την λογοτεχνία. Το 1855, μετά τις σπουδές του στη Σύρο, καταφεύγει στο Βερολίνο, για να γιατρέψει την ακοή του και για περεταίρω σπουδές, χωρίς όμως να τις ολοκληρώσει ποτέ. Ταξιδεύει πολύ, ζει ως κοσμοπολίτης, διαβάζει και από το 1862 κι έπειτα, εγκαθίσταται στην Αθήνα, όπου αφοσιώνεται στη συγγραφή. Read more

Τα απαγορευμένα βιβλία…

Τα απαγορευμένα βιβλία…

απαγορευμένα βιβλίαΤο βιβλίο, ως το μοναδικό μέσο διακίνησης ιδεών για πολλούς αιώνες, θεωρείται ένας θεσμός που καταδικάστηκε, κατακρίθηκε και κυνηγήθηκε όσο κανείς άλλος. Πριν καν εφευρεθεί η τυπογραφία τον 15ο αιώνα, υπάρχουν μαρτυρίες για έργα του Πρωταγόρα που κάηκαν δημόσια στην Αθήνα, ενώ από το 1529 έως μόλις το 1966 ίσχυε στο Βατικανό ο “Index Liberorum Prohibitorum” (Κώδικας Απαγορευμένων Βιβλίων), που εμπεριείχε μεταξύ άλλων έργα των Βολταίρου, Ρουσσώ, Σπινόζα, Δαρβίνου, Σαρτρ, κ.α.

Η λογοκρισία ως όρος(1) προϋποθέτει την περικοπή ή την ολοκληρωτική απαγόρευση ενός πνευματικού προϊόντος, το περιεχόμενο του οποίου κρίνεται ανήθικο ή επικίνδυνο για την εποχή του. Εφαρμόζεται συνήθως σε πουριτανικές κοινωνίες από ολοκληρωτικά καθεστώτα, στόχος των οποίων είναι η προστασία του ίδιου του καθεστώτος και η πνευματική καθήλωση του ατόμου.

Παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένα κείμενα, τα οποία προκάλεσαν τις αντιδράσεις της κοινής γνώμης, ενώ οι συγγραφείς τους εκδιώχθηκαν ή καταδικάστηκαν.

  1. Μαντάμ Μποβαρύ, Gustave Flaubert

Όταν το 1856 η Madame Bovary άρχισε να εκδίδεται σε συνέχειες στο λογοτεχνικό περιοδικό “La Revue de Paris”, ο απόηχος που προκλήθηκε ήταν έντονος. Οι δημόσιοι κατήγοροι επιστρατεύοντας ως επιχειρήματα τη διαφθορά των νέων και τη βωμολοχία, οδήγησαν τον Flaubert σε δίκη. Η νεωτεριστική γραφή και η ουδέτερη στάση του συγγραφέα, που δεν καταδικάζει, αλλά λειτουργεί ως εξωτερικός παρατηρητής, εξοργίζει τους συντηρητικούς κύκλους, ωστόσο ο Flaubert κερδίζει πανηγυρικά και οι πωλήσεις του βιβλίου του εκτοξεύονται. Η Madame Bovary ενέπνευσε άλλα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας που κατηγορήθηκαν εξίσου, όπως ο Τροπικός του Καρκίνου και ο εραστής της Λάιδης Τσάτερλυ.

Read more