Μέσα στο πλαίσιο της σχολικής ζωής το κάθε παιδί έρχεται σε επαφή με διάφορες δραστηριότητες, πέραν της διδασκαλίας, λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη τις κτιριακές παροχές, το χαρακτήρα του εκάστοτε σχολείου, την εκπαιδευτική πρωτοβουλία και τη θέληση και την περιέργεια των ίδιων των μαθητών, οι οποίες του παρέχουν τη δυνατότητα να διευρύνει τους πνευματικούς του ορίζοντες, να διερευνήσει πάμπολλα ζητήματα του επιστητού, να συνεργαστεί με καθηγητές και συμμαθητές και να επιτύχει την απαραίτητη για εκείνο κοινωνικοποίηση. Μια από τις δραστηριότητες, η οποία του προσφέρει αυτήν τη δυνατότητα, είναι μια σχολική εορτή.
Ο χαρακτήρας μιας σχολικής εορτής καθίσταται αμφίσημος. Από τη μια γίνεται λόγος για κάτι το άψυχο, με έντονο το στοιχείο του εξαναγκασμού. Την ώρα που οι περισσότεροι και οι περισσότερες από τη μαθητιώσα νεολαία θα προτιμούσαν να καθίσουν στο σπίτι τους και να ξοδέψουν τον ελεύθερο χρόνο τους όπως ακριβώς αυτοί και αυτές επιθυμούν, οι ‘’κακοί’’ καθηγητές τους σέρνουν μέχρι το σχολείο και τους πιέζουν να παρακολουθήσουν κάτι, το οποίο ενδεχομένως να μην ανταποκρίνεται στα ενδιαφέροντά τους ούτε κάν στο ελάχιστο. Το όλο σκηνικό φαντάζει προχειροφτιαγμένο. Τα μηνύματα μονότονα και χιλιοπαιγμένα και η ατμόσφαιρα αρκετά ψυχρή. Ως επακόλουθο αυτής της συνθήκης τα παιδιά αναπτύσσουν ισχυρές άμυνες απέναντι και στην ελάχιστη απόπειρα πληροφόρησης και δεν βλέπουν την ώρα να εγκαταλείψουν το χώρο, δείχνοντας την ευγνωμοσύνη τους προς τη λήξη αυτού του κακόγουστου αστείου. Φεύγουν μακριά από τον τόπο του μαρτυρίου, καταγράφοντας στη μνήμη τους τους την ημερολογιακή ένδειξη για την επόμενη φορά που θα κληθούν να περάσουν τα ίδια με διαφορετική εορταστική αφορμή.
Μα και για τους ίδιους τους καθηγητές τα πράγματα δεν είναι καλύτερα. Πολλοί από αυτούς θα προτιμούσαν να βρίσκονται, έστω για μια επιπλέον ημέρα, μακριά από τον τόπο της εργασιακής ρουτίνας, ξεκουραζοντας το σώμα και το πνεύμα τους. Ιδιαίτερο βάρος πέφτει σε εκείνους, οι οποίοι καθίστανται υπεύθυνοι για τη διεξαγωγή της εορτής. Στην περίπτωση που ο χαρακτήρας της είναι αναθετικός νιώθουν πολύ βαρύ το φορτίο που κουβαλούν και δεν βλέπουν την ώρα να το παραδώσουν στη λήθη.
Και τα όποια μηνύματα όφειλαν να περάσουν στην παιδική ψυχή; Οι όποιες θύμησες θα τα συντρόφευαν; Τώρα όλα αυτά ταξιδεύουν προς τον αέρα, έχοντας χάσει το δρόμο τους, μέχρι να αποκτήσουν την υλική του υπόσταση και να γίνουν ένα με αυτόν.
Είναι δυνατόν αυτή η κατάσταση να επικρατεί παντού; Ευτυχώς η απάντηση είναι αρνητική. Υπάρχουν και περιπτώσεις που μια τέτοια εκδήλωση μπορεί να μετατραπεί σε ό,τι πιο διασκεδαστικό έχει αντικρίσει ο άνθρωπος. Για να γίνει όμως κάτι τέτοιο πρέπει να πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις. Ο υπεύθυνος καθηγητής, για την όποια εορτή, οφείλει να γνωρίζει βασικά πράγματα για το αντικείμενο της εκδήλωσης με το οποίο καταπιάνεται, εάν είναι δυνατόν να υπεισέρχεται και σε λεπτομέρειες, οι οποίες μπορούν να κάνουν τη διαφορά και να πληροφορήσουν το κοινό όσο το δυνατόν ορθότερα και εμπεριστατωμένα. Μόνο έτσι η προσπάθειά του θα κερδίσει τη σφραγίδα της εγκυρότητας.
Αφού λοιπόν γίνει σωστή συλλογή του υλικού πρέπει και η διανομή του να έχει την ίδια τύχη. Ο τρόπος παρουσίασης είναι εξίσου σημαντικός με το περιεχόμενο των στοιχείων που παρουσιάζονται, ιδίως όταν το κοινό στο οποίο απευθύνονται είναι νεαρής ηλικίας και η υπομονή τους, στα χρόνια της εφηβείας, αρκετά περιορισμένη. Εάν κάποιος περιοριστεί σε μερικές φωτογραφίες και σε λίγα ηχογραφημένα τραγούδια, το παιχνίδι είναι χαμένο από χέρι. Η εικόνα ερεθίζει το μυαλό, για αυτό οφείλει να είναι παρούσα, αλλά ας μην μένουμε μόνο εκεί.
Ένας καλός τρόπος για να εντυπωθεί ένα μήνυμα στη συνείδηση κάποιου είναι η διάδραση. Η δημιουργία μικρών χορωδιών, μουσικών και θεατρικών σχημάτων, με στόχο μια πιο ρεαλιστική παρουσίαση των καταστάσεων που ήδη απεικονίζονται με στατική ή με κινούμενη εικόνα, ωθεί τους θεατές να δείξουν την απαραίτητη προσοχή. Δεν μένουν απλώς να κοιτούν, βιώνουν κιόλας.
Μια άλλη παράμετρος μιας επιτυχημένης εκδήλωσης είναι η επιλογή προσωπικού. Ενας νεαρός ή μια νεαρά που συμμετέχουν σε τέτοιου τύπου δρώμενα πρέπει να έχουν όρεξη και να επιθυμούν να πάρουν μέρος σε κάτι τέτοιο. Να μην δυσανασχετούν, να μην βαρυγκομούν, να μην υπολογίζουν τις ώρες που χαλούν για την απομνημόνευση των λόγων τους, για τις πρόβες που κάνουν και για τα τραγούδια που άδουν και συνοδεύουν με μουσικά όργανα, εκτός σχολικού ωραρίου. Το μεράκι οφείλει να συνυπάρχει τόσο στους μεγάλους όσο και στους μικρόυς ηλικιακά συντελεστές. Για αυτό σε παλαιότερες εποχές και μέχρι σήμερα παρατηρεί κανείς σκυθρωπά πρόσωπα πάνω σε μια σκηνή να προφέρουν κάτι που με αρκετή προσπάθεια ψυχικής αποκρυπτογράφησης θυμίζει λόγο ή τραγούδι. Ο εξαναγκασμός φέρνει αυτά τα αποτελέσματα και η ευχαρίστηση πηγαίνει περίπατο.
Η διάρκεια επίσης παίζει σημαντικό ρόλο. Οταν κάτι είναι πολύ σύντομο και ολοκληρώνεται απότομα, γίνεται φανερή η γύμνια του, καθώς σίγουρα πολλά έχουν μείνει απέξω. Όταν κάτι είναι μακροσκελές και η ροή του είναι αργή, καταλήγει σε βάσανο, υπνωτίζει τους πάντες και δεν τους αφήνει τίποτα στο τέλος. Το ιδανικό θα ήταν μια εορτή να έχει μια μέση διάρκεια, με έναν πρόχειρο υπολογισμό των αντοχών του κοινού και με προσεκτική διαλογή και παρουσίαση των δεδομένων να παρέχει μια γνώση κατανοητή, εύπεπτη και περιεκτική. Κάπως έτσι αποκτά προσωπικότητα μια σχολική εορτή.
Ο χαρακτήρας της ενίοτε ποικίλλει, διότι πολλοί, εφορμώμενοι από τις προσωπικές τους αντιλήψεις, εκμεταλλεύονται την ευκαιρία για να προωθήσουν προπαγανδιστικά δεδομένα. Σε οποιαδήποτε περίπτωση αυτό δεν πρέπει να γίνεται ανεκτό. Μια σχολική εορτή οφείλει να διακρίνεται για την αντικειμενικότητά της, καθώς συνήθως καταπιάνεται με ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός. Η παραποίηση της ιστορίας και η αμαύρωση της μνήμης οδηγούν σε φανατισμό και σε εκδήλωση ακραίων φαινομένων. Ας γνωρίζουμε καλύτερα τί δείχνουμε και πώς το δείχνουμε στους νέους και στις νέες. Να τους προσφέρουμε ορθά δεδομένα και όχι να τους κάνουμε πλύση εγκεφάλου. Φυσικά το ‘’εγώ’’ του καθενός είναι διαφορετικό και αυτό είναι φυσιολογικότατο. Ας υπάρχει όμως μια αντικειμενική βάση, για να ξεκινάει ένας υγιής διάλογος με τον κόσμο γύρω μας.
Γρηγόρης Χατζηλαμπρινός