Σ.Δ.Ε.: Κρίκοι κοινωνικής αλυσίδας, παράθυρα ελευθερίας, άψυχα με ψυχή!
Στόχος της συνέντευξης είναι να αναδειχθούν τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας (Σ.Δ.Ε.) και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, να τονιστεί η αναγκαιότητα ύπαρξής τους σε αντιδιαστολή με τη σαθρότητα των σύγχρονων σωφρονιστικών ιδρυμάτων. Όλα αυτά μέσα από τα μάτια της Σ., πρώην κρατούμενης των γυναικείων φυλακών Ελαιώνα. Η παιδεία είναι αυτή που θα σώσει ο,τιδήποτε αν σώζεται, θα εξανθρωπίσει, θα στηρίξει και θα διαμορφώσει υγιείς προσωπικότητες, γιατί όπως λέει και ο Ε.Έσσε : “σκοπός της παιδείας είναι να νοηματοδοτήσει τη ζωή μας ,να μας βοηθήσει να ερμηνεύσουμε το παρελθόν και να γίνουμε άφοβοι και ανοιχτοί στο μέλλον”.
Παρακάτω παρατίθεται ενα μερος της συζήτησης μας. Ευχαριστώ θερμά τη Σ. για το “μοίρασμα”. Ακόμα ευχαριστώ από καρδιάς έναν αφανή βοηθό για την έμπρακτη βοήθεια στη συνέντευξη και στην καλύτερη προβολή του θέματος καθώς και την Όλγα για την καθοριστική συμβολή της.
Όταν πληροφορήθηκες για την λειτουργία του ΣΔΕ πόσο άμεση ήταν η ανταπόκριση σου για να φοιτήσεις εκεί;
Δεν ανταποκρίθηκα καθόλου άμεσα στην αρχή, γιατί το θεώρησα άλλη μια παγίδα που έχει “τοποθετήσει” το σύστημα… Ένα σύστημα σωφρονιστικό, που σε παγιδεύει για να ακολουθήσεις το συστηματοποιημένο πρόγραμμά του.
Γιατί αποφάσισες κάτι τέτοιο τελικά; Ποιες ήταν οι προσδοκίες σου;
Έψαχνα πίσω από τους άχρωμους τοίχους να βρω τη διέξοδο και αφού δεν μπορούσα να τη βρω αποφάσισα η ίδια να ερμηνεύσω και να μεταφράσω αυτά τα τρία γράμματα: Σ.Δ.Ε., που μου άλλαξαν τελείως τη ζωή. Αυτά τα τρία γράμματα ήταν που με βοήθησαν να αγαπήσω πάνω απ’όλα τη γνώση, να ανακαλύψω και να ξεδιπλώσω τις άπειρες ικανότητες και δεξιότητες που είχα μέσα μου και τέλος να επαναπροσδιορίσω εμένα! Έβαλα από τότε στόχους κάνοντας γλυκές “αποδράσεις” και γλυκά όνειρα, διψώντας να φτάσω στην πηγή για να τα υλοποιήσω!!!
Η φυλακή παρείχε κίνητρα για να επιλέξετε κάτι τέτοιο;
Δυστυχώς τότε όχι, ήταν καθαρά δική σου επιλογή , αν θα πας ή όχι .Δεν υπήρχε καμία ενημέρωση από την πλευρά της φυλακής για το τι είναι το Σ.Δ.Ε..
Παρακολουθούσες πάντα τα μαθήματα ή υπήρχαν φορές που δεν ήθελες;
Δεν έλειψα σχεδόν ποτέ , όποιες κι αν ήταν οι συνθήκες, που πίστεψέ με τις περισσότερες φορές ήταν απερίγραπτες και απαίσιες. Ένα αρκετά καλό κίνητρο για να παρακολουθώ τα μαθήματα ήταν ότι ο χρόνος κράτησής σου μειώνεται πηγαίνοντας στο σχολείο, μειώνεται κατά μία μέρα κάθε μέρα.
Πώς αντιμετώπιζαν οι συγκροτούμενες σου αυτήν σου την επιλογή;
Στην αρχή αδιάφορα! Κατόπιν όμως όσο πήγαινα “ανέβαινα” πολύ ψηλά, προσπαθούσα και άγγιζα κορυφές αλλά αυτό δεν άρεσε σε όλους. Δε μου χαρίστηκε τίποτα! Καθημερινά τα κέρδιζα με πολύ κόπο και πόνο!!! Είναι δύσκολο να συνυπάρχεις με τόσα άτομα σε έναν θάλαμο. Δύο τηλεοράσεις ήταν ανοιχτές επί μονίμου βάσεως, φωνές, τσακωμοί, έντονες συζητήσεις, ραδιόφωνα. δυσκόλευαν πολύ την οποιαδήποτε προσπάθεια για διάβασμα. Ένα χάος! Σεβασμός σ’ αυτόν που προσπαθούσε να διαβάσει; Τι λες τώρα; Επίσης ,όπως καταλαβαίνεις, κάποια πράγματα ακούγονταν και μαθαίνονταν πολύ γρήγορα με αποτέλεσμα να παρερμηνεύονται από τις συμμαθήτριές μου και εμένα να με θυμώνουν. Βίωσα έντονα τον ρατσισμό- τόσο εγώ όσο και όλες εκείνες που φοιτούσαν στο σχολείο. Κατά την περίοδο των εξετάσεων ζητήσαμε από την διοίκηση της φυλακής να μας παραχωρήσει ένα κελί, για να μπορούμε να διαβάσουμε με ησυχία. Μας το αρνήθηκαν! Πολύ γρήγορα κατέληξα στο ότι δεν πρέπει να με απασχολούν τέτοιες συμπεριφορές.
Ποιες οι συνθήκες διαβάσματος στη φυλακή; Ήταν ευνοϊκές;
Τώρα τι; Να σου περιγράψω για τις συνθήκες; Οι ισορροπίες είναι συνέχεια σε ένα τεντωμένο σχοινί. Εσύ παίρνεις το ρόλο του ακροβάτη και ακροβατείς πάνω στην τρέλα και τη λογική. Που τελειώνει και που ξεκινάει το ένα ή το άλλο πολλές φορές δεν μπορείς ούτε εσύ ο ίδιος να το ερμηνεύσεις. Αναγκάζεσαι και συγκατοικείς με άλλες κρατούμενες που δεν έχετε καμία σχέση μεταξύ σας. Οι προσωπικοί μας χώροι είναι πολύ μικροί θάλαμοι και ο αριθμός των ατόμων πολλές φορές υπερβαίνει το όριο. Από 15 έως 20 άτομα συγκατοικούμε και αυτό από μόνο του είναι ικανό για καθημερινές προστριβές. Τα προβλήματα είναι πολλά και ορισμένα από αυτά είναι η θρησκεία, η κουλτούρα, το αδίκημα της καθεμίας ,η υγιεινή και άλλα πολλά, αμέτρητα και άλυτα. Το χειρότερο όμως -κατά την κρίση μου- είναι ότι πολλά άτομα οικειοποιούνται τη φυλακή, θεωρώντας την σπίτι τους. Οπότε καταλαβαίνεις ότι αυτό είναι καταστροφικό και λυπηρό για τους ίδιους και για τους συγκατοίκους τους αλλά και αφορμή σύγκρουσης. Άρα εσύ που έχεις επιλέξει να ακολουθήσεις ένα διαφορετικό δρόμο ,το Σ.Δ.Ε. για παράδειγμα , δυσκολεύεσαι να συγκεντρωθείς σε διάβασμα , δραστηριότητες και σε ό,τι άλλο έχεις επιλέξει εσύ για να “σπας” τις δικές σου σιωπές κάνοντάς τες εσωτερικές κραυγές!!!0 χώρος σου είναι μία καρέκλα, ένα κρεβάτι και τίποτα άλλο, με τα οποία τελικά συμβιβάζεσαι.
Υπήρχαν άνθρωποι που στήριζαν σε όλη αυτή την προσπάθεια;
Μόνο οι καθηγητές μου! Το σύστημα σε θέλει κατευθυνόμενο, να κινούν άλλοι τα νήματα για σένα. Αυτό δεν το κατάφεραν ποτέ σε μένα, όσο κι αν προσπάθησαν !Ευτυχώς! Τους αγαπώ γιατί πρώτοι εκείνοι μου έδειξαν αγάπη και μου τη δίδαξαν!!! Οι καθηγητές μου, εθελοντές και μη υπήρξαν και θα είναι πάντα η οικογένειά μου, με τη μεγάλη της αγκαλιά, να με στηρίζει σε κάθε μου προσπάθεια. Η καθημερινή συνάντηση μαζί τους σ’αυτόν τον άμορφο και άχρωμο κόσμο που ζούσα, ήταν ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ! Αφού η όαση από την κόλαση απείχε για μένα 3 λεπτά. Τόσο χρόνο χρειαζόμουν καθημερινά για να διανύσω την απόσταση από το κελί ως το σχολείο. Και γι’ αυτό τους ευχαριστώ που έχτισαν για μένα γέφυρες και με βοηθούσαν να ανταποκριθώ στις δυσκολίες που αντιμετώπιζα. Ιδιαίτερα τον κ. Ζουγανέλη ,διευθυντή του Σ.Δ.Ε. , που πρώτος ενέκρινε το αίτημα μου για την εγγραφή μου στο σχολείο. Πολύ αργότερα, όταν άρχισα να στοχάζομαι και να αναλύω, η βαθύτερη ανάγκη μου αν θες , που τελικά με ώθησε στις κατόπιν πράξεις είναι ότι τελικά κάποιος μου έδωσε σημασία και νοιάστηκε για μένα. Και εννοώ τον Ζουγανέλη, ο οποίος με έκανε να δω όσα δεν μπορούσα να δω εγώ τότε και μου άπλωσε το χέρι και με έβγαλε από τον βούρκο… Για μένα είναι ο πρώτος δάσκαλος και καθοδηγητής μου, γιατί στη συνέχεια όλο μεγάλωνε και εξακολουθεί να μεγαλώνει ο κύκλος όλων αυτών των υπέροχων ανθρώπων που βρίσκονται στη ζωή μου και με στηρίζουν σε κάθε μου προσπάθεια.
Γνωρίζω ότι έδωσες πανελλήνιες εξετάσεις. Για ποιο λόγο επέλεξες να το κάνεις;
Ένιωθα ότι μπορούσα να τα καταφέρω και έτσι θα ολοκληρωνόταν ο κύκλος της μαθησιακής ζωής μου! Ήταν καθαρά προσωπική υπόθεση και ζήτημα προσωπικής δύναμης που πήγαζε και από το πείσμα ,αν θες, να διαψεύσω αυτούς που δεν πίστεψαν ποτέ ότι μπορούσα να φτάσω εκεί που έφτασα.
Τι πήρες τελικά από την εκπαιδευτική διαδικασία (θετικά και αρνητικά αν υπάρχουν) και πόσο σημαντική ήταν για σένα;
Από μια εκπαιδευτική διαδικασία , δεν μπορείς ποτέ μα ποτέ, να αποκομίσεις αρνητικά πράγματα. Το πόσο σημαντικό ήταν αυτό για μένα.. Ένα θα σου πω.
Είχα τελειώσει δημοτικό μόνο και η αμάθεια οφειλόταν σε αλλοτινές συνθήκες αλλά και επιλογές. Η άγνοια τελικά είναι για τον άνθρωπο καταστροφική. Βέβαια, θα αναρωτιέσαι αν θα έκανα τις ίδιες πράξεις, αυτές που με οδήγησαν στην στέρηση της ελευθερίας μου, αν τελείωνα τότε που έπρεπε το σχολείο. θα σου πω ότι δεν ξέρω. Αλλά, ορισμένες ιδεολογίες και αξίες μου παραμένουν σταθερές. Μόνο που μέσω της γνώσης έχω επαναπροσδιορίσει την ταυτότητά μου! Νιώθω πλέον ολοκληρωμένη προσωπικότητα και είμαι σίγουρη πως από δω και πέρα η ζωή μόνο καλά θα μου φέρει.
Υπήρχαν ελλείψεις σε υλικοτεχνικό εξοπλισμό (βιβλία, βοηθήματα κλπ) που ήταν αναγκαία για τη μελέτη σας;
Απίστευτα μεγάλες! Και οι συνθήκες του χώρου που κάναμε μάθημα ήταν « παγωμένες»! Ο χώρος που θα στεγαζόταν το σχολείο ήταν κυριολεκτικά γιαπί! Μέχρι και μπάζα είχε. Επειδή είμαι απ τους πρωτεργάτες μαζί με κάποια άλλα κορίτσια μπορώ να σου πω ότι αγαπήσαμε και φτιάξαμε αυτόν τον χώρο με χρώματα και αρώματα ελευθερίας! Πολλές φορές περιμέναμε δωρεές ακόμα και για τετράδια, στυλό και ό,τι άλλο τόσο απλό. Όσο για βοηθήματα… μας τροφοδοτούσαν οι καθηγητές μας απ’έξω, από άλλα παιδιά αλλά και πάλι ελλείψεις υπήρχαν.
Εσύ θεωρείς ότι τα ΣΔΕ παράγουν έργο και θα πρέπει να διευρυνθεί η λειτουργία τους;
Αν κρίνεις από μένα, ΝΑΙ, ακριβώς αυτό πιστεύω! Ωστόσο, δεν υπάρχουν κίνητρα από την πολιτεία, από κοινωνικούς φορείς και γενικά υπάρχει μεγάλη άγνοια και αδιαφορία και από το σύνολο των ανθρώπων! Εξακολουθεί ο κόσμος να περπατάει με παρωπίδες και να μην τον νοιάζει να εξελιχθεί και να ανέλθει πνευματικά μέσα από τη γνώση. Η λειτουργία τους σαφώς θα πρέπει να πολλαπλασιαστεί, γιατί η μάθηση μας κάνει καλύτερους ανθρώπους.
Τι όνειρα έχεις για το μέλλον και τι θα άλλαζες/προσέθετες εσύ στον κόσμο;
Ξέρεις αυτή είναι ερώτηση παγίδα (γελάει). Τα όνειρά μου είναι πλέον έγχρωμα! Μικρά και μεγάλα! Λατρεύω τη ζαχαροπλαστική και έχω πτυχίο από Ι.Ε.Κ., το οποίο απέκτησα όσο ήμουν κρατούμενη. Το όνειρό μου είναι να δουλέψω κάποτε δίπλα στον Παρλιάρο και να αποκτήσω χρυσό σκούφο. Επίσης έχω ανακαλύψει πολλές δεξιοτεχνίες μου δημιουργώντας πράγματα με τα χέρια. Με αυτό νιώθω δημιουργική , δραστήρια και αποδοτική. Ακόμα γράφω και θα μπορούσα να το αξιοποιήσω και αυτό κατά κάποιο τρόπο .Με λίγα λόγια τα εφόδια που έχω λάβει σε συνδυασμό με τη γνώση , όλα δρομολογούνται και έχω πίστη ότι θα έρθουν στη ζωή μου πολύ πιο εύκολα. Όλοι είμαστε ένα κομμάτι από το παζλ, ένα μέρος του υφαντού που λέγεται κόσμος. Ο καθένας μας έχει τη θέση του και κάπου τοποθετείται. Αυτό που θα ήθελα να προσθέσω, αν είχα αυτή τη δυνατότητα, είναι το να δίνω περισσότερη σημασία στους συνανθρώπους μου και ευκαιρίες σε κάποιες ιδιαίτερες κοινωνικές ομάδες που έχουν ανάγκη να αντιμετωπίζονται ίσα από την πολιτεία. Εξάλλου ήρωας δεν είναι αυτός που νικάει στο πεδίο της μάχης.. ήρωας είναι αυτός που χαμογελάει το πρωί στον ήλιο ,λέει καλημέρα και πάει μπροστά!!! Με βαθιά και ειλικρινή εκτίμηση Σ.Α. – *Παρατηρητής απείρου*
* Επειδή υπάρχει μεγάλη ανάγκη σχολικών βοηθημάτων για την διευκόλυνση των μαθητριων του Σ.Δ.Ε. φυλακών Ελαιώνα είναι δεκτή κάθε εθελοντική παραχώρηση!Εξάλλου ο κόσμος μόνο όταν τον μοιράζεσαι υπάρχει!
Ανδριάνα Δημητρίου