Πεντάμορφη ή το τέρας;

“Η ωραία μορφή είναι εύθραυστη” Οβίδιος

Kάθε φορά που αποφασίζει κανείς να εμπλακεί με το θέμα της ομορφιάς, κινδυνεύει να πέσει σε αμέτρητες παγίδες λόγω της πολυσχιδούς και αμφιλεγόμενης φύσης της, να κριθεί ή να κρίνει αυστηρά και τελικά να χαθεί, κάνοντας κύκλους γύρω από τον εαυτό του. Το δίλημμα της υποκειμενικής ή αντικειμενικής θεώρησής της είναι μια από αυτές τις παγίδες. Με μια επιδέξια προσπέραση θα το αποφύγουμε και θα προσεγγίσουμε την ομορφιά, όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικά, ως την αρμονία που έχει στόχο να ευχαριστήσει όλες τις αισθήσεις. Ως τέτοια, μπορεί να συναντάται σε κάθε λογής πράγμα ή άνθρωπο και ευτυχώς για μας, δεν είναι μια στατική αξία, καθώς μπορεί να σβήνει, να ενισχύεται ή να γεννιέται απ’ την αρχή. Είναι δε μερικώς υποκειμενική αφού επιδέχεται διαβάθμιση ανάλογα με τα κριτήρια του καθενός.     

 Από την αρμονική της ιδιότητα προκύπτει και η παραπλανητική της δράση. Η ομορφιά λοιπόν είναι παραπλανητική γιατί καλλιεργεί συχνά την ψευδαίσθηση μιας επίπλαστης αρμονίας που εκμαυλίζει. Σε αυτό το σημείο παντρεύεται με την γοητεία (γόης <μάγος), όταν η πρόθεσή της είναι να μαγέψει υπνωτίζοντας το επίδοξο θύμα της προτού προλάβει να βουτήξει εκείνο στα ενδότερά της. Το χειρότερο όμως ελάττωμα της ομορφιάς είναι η αυταρχικότητά της, όταν απαιτεί να εδραιωθεί ως αυταξία σ’ ένα ποικιλόμορφο σύμπαν και αδιαφορεί επιδεικτικά για τις αποκλίσεις από αυτήν ή ακόμα χειρότερα εξοβελίζει ό,τι παρεκκλίνει απ’ την “κοινή” αισθητική. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και μια ελιτίστικη ομορφιά που προτάσσει ως εκλεκτό και αξιοζήλευτο,  το ακριβό και το ανέφικτο. 

Όμως αυτά τα είδη του ωραίου είναι καταδικασμένα στη φθορά από τη στιγμή που τα κριτήρια του ωραίου συνεχώς αλλάζουν. Η πεντάμορφη φίλησε το τέρας και μας απέδειξε ότι πρέπει να λύσουμε τα μάγια για να καταλάβουμε ότι η ομορφιά και η ασχήμια είναι όψεις του ίδιου νομίσματος και ότι η διαχρονική συνταγή της ομορφιάς έχει μέσα κάτι απ’ τα ψεγάδια μας. 

 Στα παιδικά παραμύθια της γιαγιάς αλλά και στα πιο σύγχρονα για τους μεγάλους συμβαίνει συχνά, οι καλοί ήρωες να παρουσιάζονται όμορφοι και αρμονικοί ενώ οι κακοί κακομούτσουνοι και δυσανάλογοι, με το αιτιολογικό ότι η εξωτερική εμφάνιση είναι καθρέφτης του χαρακτήρα. Έτσι ο συμβολισμός γίνεται πιο σαφής και το μήνυμα περνάει ευκολότερα. Όταν εγκαταλείπουμε τη χώρα των θαυμάτων όμως και περνάμε στη σφαίρα του πραγματικού, αυτό το εξαιρετικά βολικό κλισέ καταρρίπτεται στις πλείστες των περιπτώσεων. 

MX