Μέσα σε όλα τα σταυροδρόμια της σκέψης μας, στην πορεία της ζωής μας, έχουμε βρεθεί σε ένα σημείο όπου καλούμαστε να πάρουμε μιαν απόφαση σχετικά με τη διόρθωση μιας αδικίας που υφιστάμεθα. Καλούμαστε να ορθώσουμε το ανάσθημά μας και να προασπίσουμε τη συνοχή και την ακεραιότητα όσων έχουμε την υποχρέωση να διαφυλάξουμε. Πολλές ατομικές δυνάμεις ενώνονται για να σχηματίσουν ένα σώμα και μια φωνή. Αυτή η δυναμική οντότητα μένει σε έναν χώρο και τον προστατεύει από τις διάφορες επιρροές που απειλούν να τον διαμορφώσουν επί τα χείρω. Αργότερα βγαίνει στους δρόμους και γνωστοποιεί τους λόγους για τους οποίους παλεύει. Η απίστευτη δύναμη της μάζας μπορεί να κάνει θαύματα. Τί γίνεται όμως όταν έννοιες όπως η ‘’κατάληψη’’ και η ‘’πορεία’’ παρερμηνεύονται, διότι κάποιοι επιτήδειοι χειραγωγούν τη μάζα και την ετεροκατευθύνουν προς επίτευξην στόχων που δεν έχουν καμία σχέση με τον πραγματικό χαρακτήρα ούτε της μας ούτε της άλλης;
Οι παιδικές ψυχές, οι οποίες μέχρι εκείνην τη στιγμή διαμορφώνονται και διαπλάθονται με βάση οποιαδήποτε ιδανικά τους παρέχονται, πιέζονται αρκετά, όταν κάποτε έρχεται η στιγμή να πάρουν μια πολύ σοβαρή απόφαση. Μπροστά στο άγνωστο, το οποίο τους φοβίζει, καλούνται να πράξουν αναλόγως το ζήτημα που ανακύπτει και τα προτεινόμενα μέτρα που τίθενται υπό συζήτηση. Το ένστικτο και η συνείδηση ορίζουν διαφορετικά πράγματα και όλοι βρίσκονται σε αμηχανία. Η σχετική άνεση που τους παρέχει η θέση τους τούς καθιστά ευάλωτους και διστακτικούς απέναντι σε ριζοσπαστικές λύσεις. Παρ’ όλα αυτά, με τις όποιες δυνάμεις τους, οι οποίες θεωρούνται ευθαρσώς υπολογίσιμες, προχωρούν από τη θεωρία στην πράξη. Μπορεί η τελική απόφαση να μην βρίσκει σύμφωνους τους πάντες, όμως, με βάση τα πλειοψηφικά δεδομένα γίνεται αποδεκτή. Καμιά φορά η αθωότητα δεν επιτρέπει σε ένα νέον άνθρωπο να συνειδητοποιήσει τη σημασία της κατάστασης που αντιμετωπίζει. Έτσι, μην θέλοντας να εμβαθύνει στις πραγματικές αφορμές που παρακινούν τους συμμαθητές του να αναλάβουν δράση, συμπορεύεται μαζί τους με φωνή σιωπηλή, καθώς τα δικά του κίνητρα αποσκοπούν στην ικανοποίηση του ατομικού του αιτήματος για πνευματική ξεκούραση επ’ αόριστoν.
Πέρα από το ‘’σύνδρομο της στρογγυλής τυρόπιτας’’, το οποίο όλοι θυμόμαστε με νοσταλγία ως ένα ομολογουμένως πολύ ευρηματικό αίτημα, οι λόγοι για να προχωρήσει κανείς σε κατάληψη σχολικού κτιρίου και σε κάποια πορεία είναι αρκετά πιο σοβαροί και ουσιώδεις, όπως η ελλειμματική υλικοτεχνική υποδομή των σχολικών κτιρίων, η απουσία εκπαιδευτικών, οι όποιες δυσκολίες απέναντι στη μάθηση και την κάλυψη βασικών πνευματικών αναγκών. Εδώ όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή, διότι ελλοχεύουν πολλοί κίνδυνοι. Η άγνοια καθιστά έναν άνθρωπο έρμαιο των αποφάσεων κάποιων, οι οποίοι θέλοντας να ικανοποιήσουν τα προσωπικά τους σχέδια, υποκινούν δράσεις και παρακινούν και τους υπόλοιπους να συμμετέχουν στην προσπάθειά τους, η οποία πρέπει να πετύχει πάση θυσία. Όσοι ακολουθούν τυφλά είναι έντιμοι και σωστοί απέναντι στην ευθύνη που έχουν για το σκοπό που πολεμούν, τον οποίον όμως αγνοούν. Αλλά όσοι αντιτίθενται, επειδή έχουν το θάρρος της γνώμης τους και δεν τους αρέσει να λειτουργούν φανατικά, θεωρούνται εγκάθετοι, αντιδραστικοί, ένα ασήμαντο εξάρτημα στον εξοπλισμό του ‘’αληθινού’’ αγώνα. Σε αυτό το σημείο ο Θουκυδίδης είναι πραγματικά πιο επίκαιρος από ποτέ.
Τα πράγματα δεν διαφέρουν και πολύ όταν εισέρχεται κανείς στο πανεπιστήμιο. Τώρα ως ενήλικοι και ούτως ειπείν ώριμοι άνθρωποι, μπαίνουμε μέσα σε έναν χώρο, ο οποίος είναι έτοιμος να μας αγκαλιάσει, να μας ενσωματώσει στους κόλπους του, να μας προσφέρει τις όποιες γνώσεις του αφειδώς, μα πάνω από όλα να μας δώσει και αυτός πολύτιμα μαθήματα για το ενδιάμεσο της γέννησης και του θανάτου. Εδώ οι ιδέες ρέουν άφθονες σαν καλό κρασί. Οι συζητήσεις γίνονται σχεδόν σε καθημερινή βάση και όλα βαίνουν καλώς.
Όμως αυτή η αγνή μορφή της φοιτητικής ζωής έρχεται να διαταραχθεί από την προσθήκη κομματικών πινελιών στο πανεπιστημιακό γίγνεσθαι. Ο φανατισμός και εδώ κυριαρχεί. Το φοιτητικό σώμα κομματιάζεται, χωρίζεται σε παρατάξεις και αρχίζει να υπολειτουργεί. Ένας σπασμένος καθρέφτης αντικατοπτρίζει μέρη από το πανεπιστημιακό είδωλο. Η παραμορφωμένη εικόνα που βγαίνει προς τα έξω και παρουσιάζεται στην κοινή γνώμη την κάνει να διαμορφώνει μια λανθασμένη άποψη και να παρατά το πανεπιστήμιο στην τύχη του. Για πολλούς δεν έχει σημασία τί πρεσβεύει το πανεπιστήμιο, αλλά τί πρεσβεύει το κάθε κόμμα για το πανεπιστήμιο.
Η διεκδίκηση για κάτι πρέπει να γίνεται επί της ουσίας και να αφορά το σύνολο των επωφελούμενων ανθρώπων, όχι μια χούφτα ατόμων, τα οποία, απομονωμένα κάθονται και λογαριάζουν χωρίς τον ξενοδόχο. Όταν λείπουν η γνώση της κατάστασης και η συνείδηση, ο άνθρωπος καθίσταται μια μαριονέτα, η οποία παραδίδει τους σπάγκους της με ευχαρίστηση προς πάντα ενδιαφερόμενο. Τη στιγμή που καραδοκούν αρκετοί κίνδυνοι προ των πυλών, οι οποίοι αναμένεται να πλήξουν το σύνολο της φοιτητικής, κυρίως, κοινότητας, στο πλαίσιο του πανεπιστημιακού χώρου, η λογική καθίσταται το δυνατότερο και το χρησιμότερο όπλο όλων. Η σύγκρουση με κάτι το κατεστημένο, εφόσον αυτό είναι αποδεδειγμένα επιβλαβές, είναι μονόδρομος. Η πάλη για την απόκτηση και τη διατήρηση αναφαίρετων δικαιωμάτων οφείλει, ως ιδεολογία, να εμφωλεύει στο μυαλό όλων όσοι επιθυμούν μίαν αλλαγή επί τα βελτίω. Το μόνο που μένει ως προϋπόθεση της εύρυθμης λειτουργίας αυτής της συνθήκης είναι η αποτίναξη των μικροκομματικών συμφερόντων και η ενότητα ενός πραγματικά δυνατού φοιτητικού κινήματος.
Τα ίδια ισχύουν και για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Εκεί πρέπει να προσεχθεί και κάτι ακόμη. Ο λόγος για τον οποίον κανείς μάχεται πρέπει να είναι κατανοητός από όλους. Τα παιδιά προτού πράξουν οφείλουν να γνωρίζουν για τί πράγμα είναι πρόθυμα να δώσουν μια από τις πρώτες μάχες της ζωής τους, προκειμένου η πράξη τους να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Γίνεται αντιληπτό ότι ζητούνται πολλά από μίαν ηλικιακή ομάδα, η οποία τώρα διαμορφώνει τα πιστεύω της, όμως έτσι χαλυβδώνεται ο χαρακτήρας του ανθρώπου, αρκεί η φωτιά μέσα στην οποία πέφτει να μην τον κάψει, παρά να του δώσει το πνευματικό σχήμα, το οποίο θα στερεώσει την προσωπικότητά του και θα του δώσει το κουράγιο να ανταπεξέρχεται στις όποιες προκλήσεις του μέλλοντος, με σύνεση, με γνώση, με ορθή κριτική σκέψη και αδιαφορία προς τις προπαγανδιστικές σειρήνες, οι οποίες ψάχνουν ανδρείκελα να στρατολογήσουν, για να πετύχουν τους σκοπούς τους.
Γρηγόρης Χατζηλαμπρινός