Γνωρίζετε ακριβώς πόσα από τα χρήματά σας ξοδεύονται στο φωτισμό των δρόμων ή στην έρευνα για τον καρκίνο; Ποιος είναι ο συντομότερος, ασφαλέστερος και πιο γραφικός ποδηλατοδρόμος από το σπίτι σας προς το χώρο εργασίας σας; Τι υπάρχει στην ατμόσφαιρα, στο δρόμο που διανύετε; Πού μπορείτε να βρείτε, στη γειτονιά σας, τις καλύτερες ευκαιρίες εργασίας και πού τον υψηλότερο αριθμό οπωροφόρων δέντρων κατά κεφαλή;
Οι νέες τεχνολογίες καθιστούν πλέον δυνατή την ανάπτυξη υπηρεσιών που μπορούν να δώσουν απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, αυτόματα. Πολλά, όμως, από τα απαραίτητα δεδομένα δεν είναι ακόμα διαθέσιμα σε μορφή εύκολη προς χρήση. Αυτό το εγχειρίδιο προσδοκεί να αναδείξει τις δυνατότητες που προσφέρονται, από τις επίσημες και μη πληροφορίες, στην ενεργοποίηση νέων υπηρεσιών που θα βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσης των πολιτών και θα συμβάλλουν στην καλύτερη λειτουργία της πολιτείας και της κοινωνίας.
Ανοιχτά Δεδομένα, δηλαδή… ;
Ανοιχτά είναι τα δεδομένα που μπορούν ελεύθερα να χρησιμοποιηθούν, να επαναχρησιμοποιηθούν και να αναδιανεμηθούν από οποιονδήποτε – υπό τον όρο να γίνεται αναφορά στους δημιουργούς και να διατίθενται, με τη σειρά τους, υπό τους ίδιους όρους.
Ο πλήρης ορισμός, που βρίσκεται στο “Open Definition”, προσφέρει περισσότερες πληροφορίες. Συνοψίζοντας τις σημαντικότερες:
- Διαθεσιμότητα και Προσβασιμότητα: Τα δεδομένα πρέπει να είναι διαθέσιμα αυτούσια, να έχουν ένα λογικό κόστος αναπαραγωγής, και κατά προτίμηση να είναι διαθέσιμα για ΛΉΨΗ από το Διαδίκτυο. Επίσης, πρέπει να είναι διαθέσιμα σε κάποια μορφή πρακτικά αναγνώσιμη.
- Επαναχρησιμοποίηση και Αναδιανομή: Τα δεδομένα θα πρέπει να είναι διαθέσιμα υπό όρους που επιτρέπουν την επαναχρησιμοποίηση και την αναδιανομή τους, συμπεριλαμβανομένης και της ανάμειξης με άλλα σύνολα δεδομένων.
- Καθολική Συμμετοχή: Καθένας πρέπει να μπορεί να χρησιμοποιήσει, να επαναχρησιμοποιήσει και να αναδιανείμει τα δεδομένα. Δεν πρέπει αυτά να υπόκεινται σε διακρίσεις με βάση τον τομέα δραστηριότητας ή τα πρόσωπα και τις ομάδες. Για παράδειγμα, περιορισμοί για «μη-εμπορική χρήση» ή περιορισμοί για χρήση μόνο για συγκεκριμένους σκοπούς (π.χ. μόνο στην εκπαίδευση) δεν είναι επιτρεπτοί.
Αν κάποιος αναρωτιέται γιατί είναι τόσο σημαντικό να είναι σαφές τι σημαίνει Ανοιχτά Δεδομένα και σε τι είναι χρήσιμος αυτός ο ορισμός, υπάρχει μια απλή απάντηση: η διαλειτουργικότητα.
Η διαλειτουργικότητα δηλώνει τη δυνατότητα διαφορετικών συστημάτων να λειτουργούν μαζί (διαλειτουργούν). Σε αυτή τη συγκεκριμένη περίπτωση, γίνεται αναφορά στη δυνατότητα να διαλειτουργούν –ή να αναμειγνύουν- διαφορετικά σύνολα δεδομένων. Η διαλειτουργικότητα είναι σημαντική επειδή επιτρέπει στις διαφορετικές συνιστώσες να λειτουργούν μαζί. Αυτή η δυνατότητα διαμοίρασης και σύνδεσης συνιστωσών έχει θεμελιώδη σημασία για τη δόμηση μεγαλύτερων και πιο πολύπλοκων συστημάτων. Χωρίς τη δυνατότητα διαλειτουργικότητας αυτό γίνεται σχεδόν αδύνατο – απόδειξη η διάσημη ιστορία του Πύργου της Βαβέλ, όπου η αδυναμία επικοινωνίας (διαλειτουργίας) οδήγησε στην ολοκληρωτική κατάρρευση της προσπάθειας οικοδόμησής του.
Παρόμοιες προκλήσεις αντιμετωπίζονται και σε σχέση με τα δεδομένα. Ο πυρήνας της «κοινής ωφέλειας» που βρίσκεται σε δεδομένα (ή κώδικα) έγκειται στο γεγονός ότι ένα τμήμα ανοικτού υλικού που περιέχουν μπορεί να αναμειχθεί με άλλο ανοικτό υλικό. Αυτή η διαλειτουργικότητα είναι το απαραίτητο κλειδί για τη πραγματοποίηση των κύριων πρακτικών πλεονεκτημάτων της έννοιας «Ανοιχτά», δηλαδή τη δραματικά εμπλουτισμένη δυνατότητα να συνδυάζεις διαφορετικά σύνολα δεδομένων και ως εκ τούτου να αναπτύσσεις περισσότερα και καλύτερα προϊόντα και υπηρεσίες. Αυτά τα πλεονεκτήματα συζητούνται περισσότερο στην ενότητα «Γιατί Ανοιχτά Δεδομένα».
Ένας σαφής ορισμός για την έννοια «Ανοιχτά» εγγυάται ότι, όταν κάποιος θα έχει δύο ανοιχτά σύνολα δεδομένων από δύο διαφορετικές πηγές, θα είναι σε θέση να τα συνδυάσει και, επίσης, εγγυάται ότι αποφεύγουμε το δικό μας Πύργο της Βαβέλ: πολλά δεδομένα αλλά περιορισμένη ή καθόλου δυνατότητα για το συνδυασμό τους σε μεγαλύτερα συστήματα, όπου αναδεικνύεται η πραγματική τους αξία.
Σε τι δεδομένα αναφερόμαστε;
Το σημείο κλειδί έγκειται στο ότι, όταν «ανοίγει» κάποιος τα δεδομένα, στο επίκεντρο πρέπει να βρίσκονται μόνο μη-προσωπικά δεδομένα, δηλαδή δεδομένα που δεν περιέχουν πληροφορίες για συγκεκριμένα άτομα.
Τα Ανοιχτά Δεδομένα και ειδικότερα τα Ανοιχτά Κυβερνητικά Δεδομένα, είναι μια τεράστια πηγή δεδομένων που δεν έχει ακόμα αξιοποιηθεί. Πολλά μεμονωμένα άτομα, αλλά και οργανισμοί, συλλέγουν ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών τύπων δεδομένων, προκειμένου να εκπληρώσουν τις εργασίες τους. Τα κυβερνητικά δεδομένα είναι ιδιαίτερα σημαντικά από αυτήν την άποψη, τόσο λόγω της ποσότητας και της καθολικότητάς τους, όσο και λόγω του ότι αυτά τα δεδομένα είναι, από νομικής άποψης, δημόσια δεδομένα και συνεπώς θα μπορούσαν να είναι ανοιχτά και διαθέσιμα σε άλλους να τα χρησιμοποιήσουν. Αλλά γιατί αυτό μπορεί να έχει ενδιαφέρον;
Υπάρχουν πολλοί τομείς που μπορούμε να περιμένουμε πως τα Ανοιχτά Δεδομένα μπορούν να έχουν αξία και υπάρχουν ήδη παραδείγματα που αναδεικνύουν πώς αυτά έχουν χρησιμοποιηθεί. Υπάρχουν, επίσης, πολλές ομάδες ανθρώπων και οργανισμών που μπορούν να επωφεληθούν από τη διαθεσιμότητα των ανοιχτών δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων των ίδιων των κυβερνήσεων. Την ίδια στιγμή, είναι αδυνατόν να προβλέψουμε με ακρίβεια πώς και πού μπορούν να προσδώσουν αξία μελλοντικά. Άλλωστε, αυτή είναι η φύση της καινοτομίας: πολλές φορές, οι εξελίξεις προκύπτουν από εκεί που δεν το περιμένουμε.
Είναι ήδη δυνατό να χρησιμοποιήσουμε ως σημεία αναφοράς τομείς, όπου τα ανοιχτά κυβερνητικά δεδομένα έχουν δημιουργήσει αξία. Ορισμένοι από αυτούς είναι:
- Διαφάνεια και δημοκρατικός έλεγχος
- Συμμετοχή
- Αυτό-ενδυνάμωση
- Βελτιστοποίηση νέων ιδιωτικών προϊόντων και υπηρεσιών
- Καινοτομία
- Βελτιωμένη αποδοτικότητα των κυβερνητικών υπηρεσιών
- Βελτιωμένη αποτελεσματικότητα των κυβερνητικών υπηρεσιών
- Μέτρηση του αντίκτυπου των πολιτικών που εφαρμόζονται
- Νέα γνώση από συνδυασμό διαφορετικών πηγών σε μεγάλους όγκους δεδομένων
Ακολοθούν ήδη υπάρχοντα παραδείγματα από αυτούς τους τομείς:
Όσον αφορά τη διαφάνεια, προγράμματα όπως το Φινλανδικό ‘tax tree’ (το δέντρο των φόρων) και το βρετανικό ‘where does my MONEY go’ (πού πάνε τα λεφτά μου) δείχνουν με ποιον τρόπο χρησιμοποιούνται από τις κυβερνήσεις τα χρήματα των φορολογουμένων. Επιπλέον, υπάρχει το παράδειγμα του Καναδά που, χάρη στα Ανοιχτά Δεδομένα, κατάφερε να εξοικονομήσει $3,2 δισεκατομμύρια, από φορολογικές απάτες μέσω φιλανθρωπιών. Επίσης, πολλές ιστοσελίδες, όπως η δανέζικη folketsting.dk, καταγράφουν τη δραστηριότητα στο κοινοβούλιο και τη διαδικασία ψήφισης νόμων, ώστε ο καθένας να μπορεί να παρακολουθεί τι γίνεται και ποιοι βουλευτές εμπλέκονται.
Τα ανοιχτά κυβερνητικά δεδομένα μπορούν, επίσης, να βοηθήσουν στη ΛΉΨΗ καλύτερων αποφάσεων στην ιδιωτική ζωή κάποιου, ή να τον ωθήσουν ώστε να είναι πιο ενεργός πολίτης. Μία γυναίκα στη Δανία δημιούργησε το findtoilet.dk, που προβάλλει όλες τις δανέζικες δημόσιες τουαλέτες, έτσι ώστε οι γνωστοί της με κυστικά προβλήματα να μπορούν να νιώθουν περισσότερη σιγουριά όταν κυκλοφορούν. Στην Ολλανδία, υπάρχει διαθέσιμη η υπηρεσία vervuilingsalarm.nl, που σε προειδοποιεί με ένα μήνυμα εάν η ποιότητα της ατμόσφαιρας στη γύρω περιοχή θα ξεπεράσει, την επόμενη μέρα, ένα όριο που μπορεί κανείς να ορίσει. Στη Νέα Υόρκη, μπορεί κάποιος εύκολα να βρει μέρη για να βγάλει βόλτα το σκύλο του, καθώς και άλλους ανθρώπους που χρησιμοποιούν τα ίδια πάρκα. Άλλες υπηρεσίες, όπως η ‘mapumental’ στο Ηνωμένο Βασίλειο και η ‘mapnificent’ στη Γερμανία, επιτρέπουν την εύρεση κατοικιών, λαμβάνοντας υπόψη τη διάρκεια της εργασίας, τις τιμές των ακινήτων και το πόσο όμορφη είναι μια περιοχή. Όλα αυτά τα παραδείγματα χρησιμοποιούν ανοιχτά κυβερνητικά δεδομένα…
Τα παραπάνω δεν είναι παρά κομμάτια γνώσης που στόχο έχουν να σας οικειοποιήσουν με τα νέα δεδομένα …. Σύμβουλος μου το Open data handbook…
Μπείτε στον κόσμο των ανοιχτών δεδομένων ….της ανοιχτής γνώσης….
http://opendatahandbook.org/
Αλεξάνδρα