Ένα δημοφιλές ποτό που συνοδεύει και ενισχύει ένα ευρύ φάσμα ευρωπαϊκών και μεσογειακών γεύσεων και συνοδεύεται από ιστορία δεκάδων χιλιάδων χρόνων βαθιά ριζωμένο στους πολιτισμούς. Εξελίχθηκε μέσα στους αιώνες από σύμβολο θρησκευτικών τελετών σε ολόκληρη επιστήμη και σήμερα αποτελεί ένα από τα βασικά στοιχεία της διατροφής μας μαζί με το νερό, το αλάτι και το λάδι. Είναι προϊόν της ζύμωσης των σταφυλιών ή του χυμού τους του μούστου και λόγω της τεράστιας ποικιλίας του συγκεκριμένου φρούτου είναι φυσικό ότι ο οίνος κρύβει έναν συνονθύλευμα γεύσεων που εξαρτάται από το έδαφος και το κλίμα κάθε τόπου.
Στην Ελλάδα, οι ευνοϊκές εδαφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες επέτρεψαν την ευρεία διάδοση της καλλιέργειας του αμπελιού από πολύ νωρίς. Η αρχή της αμπελοκαλλιέργειας στον Ελλαδικό ξεκινά κατά την νεολιθική περίοδο αλλά η ανάπτυξή της αργεί μέχρι τον 13ο αιώνα. Οι γνώσεις μας για την ιστορική αναδρομή του οίνου βασίζονται σε συγγραφείς όπως ο Όμηρος στην «Ιλιάδα» και την «Οδύσσεια», ο Πλάτωνας και ο Ξενοφώντας στα «Συμπόσια» τους, ο Αθήναιος στους «Δειπνοσοφιστές» όπου όλοι τους αναφέρονται συχνά στους ονομαστούς οίνους της αρχαιότητας. Στην αρχαία Ελλάδα το κρασί ήταν βρώσιμο μόνο αραιωμένο σε νερό αναλογίας 1 προς 3 ενώ η πόση καθαρού οίνου (=Άκρατος Οίνος) επιτρεπόταν μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις ασθένειας ως τονωτικό. Τέλος η προσθήκη αψίνθου στο κρασί ήταν επίσης γνωστή μέθοδος του Ιπποκράτη γνωστή ως “Ιπποκράτειος Οίνος” όπως και η προσθήκη ρητίνης.
Το αμπέλι, ωστόσο, από το οποίο προέρχεται το κρασί έχει σύμφωνα με τους παλαιοντολόγους, προϊστορία πολλών εκατομμυρίων ετών. Πριν ακόμα από την εποχή των παγετώνων ευδοκιμούσε στην πολική ζώνη, κυρίως στην Ισλανδία και στη Βόρεια Ευρώπη. Λόγω κλίματος όμως στην πορεία των χρόνων, διάφοροι πληθυσμοί άγριων αμπέλων μετακινήθηκαν προς ζεστότερες περιοχές, μεταξύ Εύξεινου Πόντου και Μεσοποταμίας όπου κι εκεί γεννήθηκε το είδος Άμπελος η Οινοφόρος. Η αμπελουργία σαν επάγγελμα εγκαθίσταται από την Αγροτική Επανάσταση και χρονολογείται γύρω στο 5000 π.Χ με πρώτους καλλιεργητές τους Πέρσες. Οι Έλληνες γνώριζαν την παλαίωση του κρασιού, την οποία επιτύγχαναν μέσα σε θαμμένα πιθάρια, σφραγισμένα με γύψο και ρετσίνι. Το κρασί εμφιαλωνόταν σε ασκούς ή σε σφραγισμένους πήλινους αποθηκευτικούς χώρους.
Καθ’ όλη τη μακρά ιστορία του ελληνικού κρασιού, η σχέση αμπελιού-οίνου είναι άρρηκτα δεμένη με όλους τους κατοίκους της Ελλάδας, απ’ άκρη σ’ άκρη και οποιαδήποτε αναφορά στην ιστορία περιέχει αναπόφευκτα, στοιχεία που αφορούν τον πολιτισμό, την οικονομία, τη θρησκεία, την κοινωνική ζωή, την καθημερινότητα, αλλά και τους τόπους όπου αναπτύχθηκε η αμπελοκαλλιέργεια, η οινοπαραγωγή και η κατανάλωση κρασιού. Το εμπόριο των ελληνικών κρασιών απλωνόταν σε ολόκληρη τη Μεσόγειο μέχρι την ιβηρική χερσόνησο και τον Εύξεινο πόντο και αποτελούσε μία από τις σημαντικότερες οικονομικές δραστηριότητες και λειτουργούσε κάτω από ειδικούς νόμους ώστε να εξασφαλίζεται η ποιότητα του κρασιού και να προστατεύεται ο αθέμιτος ανταγωνισμός. Τα κρασιά που εξάγονταν εκείνη την εποχή ήταν πολλά, πιο φημισμένα όμως ήταν τα κρασιά των νησιών του Αιγαίου. Ο Χιώτικος, ο Λέσβιος και ο Θάσιος οίνος υπήρξαν οι πιο ακριβοπληρωμένοι κατά τον 4ο Π.Χ. αιώνα.
Οι Ρωμαίοι ήρθαν σε επαφή με το κρασί από τους Έλληνες αποίκους ωστόσο πέρασαν χρόνια όπου η τέχνη αφέθηκε στην τύχη της και πέρασε περιόδους ύφεσης. Με την κατάρρευση της Ρώμης η αμπελουργία εγκαταλείφθηκε για αιώνες με σημαντικό ρόλο στην διάσωσή της να αποδίδεται στους κληρικούς της εποχής που χρειάζονταν το κρασί για τελετουργικούς σκοπούς. Το κρασί γνωρίζει ξανά άνθιση την εποχή του Καρλομάγνου και του Μεσαίωνα. Σε μηδαμινό χρόνο η τέχνη εξαπλώνεται στη Δύση με την Ισπανία και την Γαλλία να κατέχουν τα ηνία κατά τον 16ο αιωνα, μάλιστα εκεί γεννάται και ο νέος αφρώδης οίνος με το όνομα “Σαμπάνια” που οφείλεται στον Γάλλο μοναχό Περινιόν. Η διάδοση του Χριστιανισμού στη Μεσαιωνική Ευρώπη αποδείχθηκε ζωτική για τη διατήρηση της αμπελοκαλλιέργειας και της οινοποίησης. Το κρασί κατέχει σημαντική θέση στη Θεία Ευχαριστία. Επιπλέον όμως, λόγω των θεραπευτικών του ιδιοτήτων παρουσιάζεται και ως κατεξοχήν πολύτιμο αγαθό.
Η ιστορία του ελληνικού κρασιού καλύπτει μία εξαιρετικά μεγάλη χρονική περίοδο, τη μεγαλύτερη παγκοσμίως, όσον αφορά τη συνεχόμενη καλλιέργεια της αμπέλου. Οι ελληνικοί αμπελώνες πέρασαν από φουρτούνες, κάηκαν κατά την Τουρκοκρατία, ξανά καλλιεργήθηκαν και ξανά γεννήθηκαν μέσα στην ελληνική γη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και από το 1960 κι έπειτα ξεκινά η ιστορία της σύγχρονης ελληνικής οινοπαραγωγής και η ανάπτυξη του εμφιαλωμένου οίνου που μέχρι και σήμερα αποτελεί ένα από τα δυνατά και περήφανα σημεία της ελληνικής γης. Οποιαδήποτε προσπάθεια να καταγραφεί η ιστορία του ελληνικού κρασιού αποτελεί ένα συναρπαστικό ταξίδι στο χρόνο που θυμίζει την ελληνική διαχρονικότητα της αμπελοοινικής παράδοσης και τον δυναμισμό του τομέα ως κλάδο της γεωργικής μας οικονομίας.
Β.Κ.