…η αιώνια ιερή Γαλλίδα…
Μέσα στην καθημερινότητα του παρόντος ο ρυθμός με τον οποίο κυλά η ζωή φαντάζει ταχύτατος. Οι άνθρωποι πηγαίνουν και έρχονται, δίχως να γνωρίζουν τί τους επιφυλάσσει το μέλλον, μα χωρίς να επιδιώκουν να το ανακαλύψουν κιόλας.
Κάποτε παίρνουμε την απόφαση να αλλάξουμε παραστάσεις και κάνουμε ένα ταξίδι. Η μεγάλη μας περιέργεια να γνωρίσουμε το χώρο των άλλων και τη δική τους ρουτίνα ικανοποιείται ως ένα βαθμό. Οι περισσότεροι περιορίζονται στα απολύτως απαραίτητα, προκειμένου να μην ξεφεύγουν πολύ από τα καθιερωμένα που η συνήθεια τους έχει επιβάλλει με τα χρόνια. Όμως το φως ερεθίζει ακόμα τα μάτια κάποιων και τους κάνει να τα κρατούν λίγο πιο ανοιχτά και να επιθυμούν να τα γεμίσουν με νέες συγκινήσεις και όλο και περισσότερα αξιοθέατα.
Κάθε χώρα έχει την τιμή να υπερηφανεύεται για ένα αξιοθέατο, το οποίο κρύβει μια ιδιαίτερη ιστορία, ανάλογα με το χαρακτήρα της και τον τύπο της. Όσο για τους ερωτευμένους αναμφισβήτητα η Γαλλία είναι ένας από τους ιδανικότερους τόπους, με στόχο η φλόγα των ζευγαριών να παραμείνει άσβεστη και θαλερή.
Πολλοί οι προορισμοί και δυνατές οι εικόνες για όλα τα γούστα. Από την αψίδα του Θριάμβου και τον Πύργο του Άιφελ στα Ανάκτορα των Βερσαλλιών, το Μουσείο του Λούβρου και στα Ηλύσια Πεδία, με το Σηκουάνα να ρέει αενάως και να παρασέρνει με τα νερά του τα χαμένα όνειρα και τις μνήμες των ανθρώπων.
Πίνοντας κανείς ένα καφεδάκι στο Quartier Latin αποφασίζει να περιδιαβεί τους δρόμους του Παρισιού, να ρεύσει στις φλέβες της πόλης, να γίνει ένα μαζί της. Αφήνοντας στην άκρη το Moulin Rouge και τη Disneyland αφήνει τα βήματά του να τον φέρουν σε ένα χώρο, ο οποίος του προξενεί τη μεγαλύτερη εντύπωση.
Είτε πιστεύει κανείς είτε όχι, η αίσθηση που του αφήνει η Παναγία των Παρισίων είναι απίστευτη. Με το που την προσεγγίζει αφήνει την ενέργειά της να τον πλημμυρίσει και να τον αναζωογονήσει. Παράλληλα, το θέαμα του προκαλεί δέος. Μένει άναυδος από τις λεπτομέρειες που αναδεικνύονται από την κάθε μεριά του κτιρίου. Η μνήμη καλπάζει και η ψυχή αγαλλιάζει, τη στιγμή που επανέρχονται στο νου εικόνες από το εμβληματικό έργο του Γάλλου συγγραφέα Βίκτωρ Ουγκό, στο οποίο εξυμνούνται τόσο η τοποθεσία, όπου είναι χτισμένη η εκκλησία, όσο και μια παραλλαγμένη ιστορία η οποία αφορά την πίστη των ανθρώπων στο συνάνθρωπο και στα ψυχικά του χαρίσματα, την ώρα που οι δυνάμεις του κακού ενδύονται την υποκρισία της καλοσύνης και της αθωότητας, εκμεταλλευόμενες αυτές τις έννοιες, με τελικό αποτέλεσμα το θρίαμβο της δικαιοσύνης, η οποία δεν γνωρίζει από πάσης φύσεως διακρίσεις.
Οι κωδωνοκρουσίες, οι εικόνες και τα γλυπτά της ανακαλούν τις διάφορες ταινίες που γυρίστηκαν για αυτό τον ιερό χώρο ήδη από τις αρχές του περασμένου αιώνα, με αντιπροσωπευτικότερη την παιδική, η οποία σημάδεψε την κρίση και τις ψυχές πολλών νέων ατόμων και έδωσε νέα πνοή στον τρόπο αντιμετώπισής του από μικρούς και μεγάλους. Εάν η ιεροπρέπεια το επέτρεπε, μέχρι και τραγούδια θα ακούγονταν από όλους σε κάθε περίσταση, μικρή και μεγάλη, υπό το βλέμμα των ευγενέστατων πέτρινων πλασμάτων, τα οποία είναι εν αναμονή να φανερώσουν το χαρακτήρα τους και να υπερασπιστούν το καταφύγιό τους, το άσυλό τους, μακάρια μέσα στον ύπνο της αιωνιότητας.
«Αιωνιότητα», πόσο μακριά και πόσο κοντά φαντάζει η έννοια της στο σύγχρονο χωροχρόνο. Η χρονομηχανή μπροστά στην ιστορία τρέχει με ταχύτητα φωτός στα άδυτα της μνήμης των ανθρώπων. Το πλήθος των πληροφοριών που ανακαλούνται στη θύμησή τους, αντικρίζοντας ένα μνημειώδες κτίριο, που στέκει αγέρωχο στο πέρασμα των αιώνων, αυτομάτως δημιουργεί στο είναι τους ποικίλα συναισθήματα: συγκίνηση, θυμό, αγάπη, πόνο, συμπόνοια.
Ο ιερός χώρος της Notre Dame σίγουρα δεν βρίσκεται τυχαία σε εκείνο το σημείο, όπου δεσπόζει με περίσσεια αξιοπρέπεια αντικατοπτρίζοντας το σεβασμό στα θεία.
Τα θεμέλια και το χώμα στα οποία ανυψώθηκε έχουν βαθιές ρίζες στο μακρινό παρελθόν καθώς οι ανασκαφές και οι ιστορικές πηγές μας πληροφορούν πως προκάτοχός της υπήρξε ρωμαϊκός ναός αφιερωμένος στο θεό Δία. Οι αναφορές κάνουν λόγο και για την απόπειρα να ανοικοδομηθούν και τέσσερις χριστιανικοί ναοί, όμως η Παναγία για να δώσει καταφύγιο στους αδύναμους του Παρισιού «ήθελε» ένα κτίσμα τόσο μεγαλοπρεπές που δεν θα μπορούσε να το πλησιάσει το κακό και το άδικο.
Στεκόμενος κανείς μπροστά σε αυτό το κτίριο Γοτθικής Αρχιτεκτονικής το κάλεσμα της μνήμης γυρνά στο 1163, όταν ο Πάπας Αλέξανδρος ο Γ’ και ο βασιλιάς Λουδοβίκος ο Ζ’ αποφασίζουν την ανέγερση ενός επιβλητικού ναού, εξυμνώντας την Παναγία, δίπλα στον ποταμό Σηκουάνα. Το συνολικό ύψος του επιβλητικού κτιρίου ανέρχεται σε 35 μέτρα, το μήκος του σε 130 μέτρα και το πλάτος του σε 48 μέτρα.
Το εντυπωσιακό της εκκλησίας είναι οι δύο πανύψηλοι πύργοι της δυτικής πρόσοψης. Ο πρώτος και βόρειος ξεκινάει το ταξίδι του το 1200 και ολοκληρώνεται ύστερα από 40 χρόνια ενώ ο δεύτερος και νότιος ολοκληρώνεται το 1250. Ύστερα από 387 σκαλοπάτια ο επισκέπτης θαυμάζει την πανοραμική θέα του Παρισιού από τα 68 μέτρα ύψος. Ανεβαίνοντας τα σκαλιά της, έχει τη δυνατότητα να δει από κοντά τα περίφημα, πέτρινα, αγάλματα Γκαργκόιλ, τα όποια τοποθετήθηκαν περιμετρικά του ναού, για να υπενθυμίζουν στους ανθρώπους την έννοια του κακού. Οι μορφές των αγαλμάτων έχουν εμφάνιση Γκροτέσκο με κύριο σκοπό να διώχνουν τα κακά πνεύματα από την εκκλησία και την πόλη. Ωστόσο, η τοποθέτησή τους έχει και πρακτική χρήση καθώς αποτρέπουν το νερό της βροχής να διαβρώσει το κτίριο.
Ένας Γαλλικός μύθος, δικαιολογεί εν μέρει την ονομασία των δαιμονικών μορφών. Η καθολική εκκλησία υποστηρίζει πως στην πόλη Ρουέν, υπήρχε ένας δράκος ο οποίος βγάζοντας φωτιές από το στόμα έκαιγε σοδειές και σκότωνε τους χωρικούς. Ο Άγιος Ρωμανός με τη βοήθεια ενός καταδίκου τον αιχμαλώτισε και τον μετέφερε στην πλατεία της πόλης, βάζοντας τον δράκο στην πυρά. Το κεφάλι του λόγω της πύρινης ανάσας του δεν μπόρεσε να καεί και τοποθετήθηκε στους τοίχους του καθεδρικού για να τρομάζει τα κακά πνεύματα.
Προχωρώντας σιγά-σιγά στο εσωτερικό της εκκλησίας την προσοχή τραβούν οι τρείς πύλες της εισόδου, οι οποίες έχουν διακοσμηθεί με περίτεχνα γλυπτά, μεσαιωνικές τοιχογραφίες όπως τη ζωή της Παρθένου, η Δευτέρα Παρουσία και η ζωή της Αγίας Άννας. Οι πιο παρατηρητικοί επισκέπτες θα προσέξουν, πάνω από τις πύλες, τη Στοά των Βασιλέων της Ιουδαίας και του Ισραήλ. Τα χάλκινα αγάλματα των 12 Αποστόλων στο κωδωνοστάσιο, τοποθετήθηκαν το 19ο αιώνα. Τα μεσαιωνικά αγάλματα που βρίσκονται ζωγραφισμένα είχαν το ρόλο της Βίβλου για τους αναλφάβητους.
Το δέος και ο αμέτρητος σεβασμός σε πλημμυρίζει διασχίζοντας το εσωτερικό της. Τα βλέμματα στρέφονται ψηλά στα παράθυρα και τις καμάρες, περιμετρικά της οροφής. Το σχήμα τριαντάφυλλου που διακρίνεται ανάμεσά τους δίνει μια αίσθηση θαυμασμού. Το πρώτο και πιο μικρό, στην δυτική πρόσοψη, ολοκληρώνεται το 1225. Εκείνο που το κάνει να ξεχωρίζει είναι το βιτρό γυαλί του αναδεικνύει το πέτρινο στοιχείο που είναι τοποθετημένο γύρω του. Ο Νότιος ρόδακας με διάμετρο 13 μέτρα συντίθεται από 84 πάνελ. Σύμφωνα με τις πληροφορίες το βιτρό που χρησιμοποιήθηκε το 13ο αιώνα χάθηκε από πυρκαγιές στο ναό ενώ παραδόξως το βιτρό στο Βόρειο ρόδακα έχει διασωθεί.
Η περιήγηση φέρνει στις σκέψεις τον άσχημο κωδωνοκρούστη του Βίκτωρος Ουγκό, στο ομώνυμο μυθιστόρημά του. Οι ήχοι του καμπαναριού σε κάνουν να θες να βρεθείς ανάμεσα στα καμπαναριά και τις δέκα πανέμορφες καμπάνες, χαζεύοντας τη θέα του Παρισιού. Οι μνήμες ξυπνούν την κρυμμένη σου ευαισθησία, την αθωότητα στα μάτια σου, όταν είδες την παιδική ταινία της Disney και ένιωσες μια αγάπη για τον Κουασιμόδο και ένα θυμό για τον άδικο κόσμο όπου ζούσε. Τα καμπαναριά ήταν το σπίτι του, το καταφύγιό του και τα ανέκφραστα Γκαργκόιλ οι φίλοι του.
Η θύμηση των καμπαναριών, με ύψος 68 μέτρα, κάνει τον επισκέπτη να παρατηρεί τις δέκα μεγαλόπρεπες καμπάνες, οι οποίες έχουν ονόματα Αγίων και κάθε φορά που χτυπούν εκφράζουν την πίστη τους σε εκείνους. Τα καμπαναριά της Παναγίας των Παρισίων παραμένουν άθικτα στο πέρασμα των καιρών. Η μεγαλύτερη των καμπανών ζυγίζει 23 τόνους και βρίσκεται στο Νότιο Πύργο από το 1685. Οι καμπάνες που γνωρίζει και θαυμάζει ο σύγχρονος επισκέπτης δεν είναι οι αυθεντικές αφού κατασχέθηκαν, έλιωσαν και χρησιμοποιήθηκαν από τους Γάλλους Επαναστάτες για την κατασκευή οβίδων κανονιών. Η αντικατάστασή τους έγινε δύο αιώνες αργότερα.
Η Παναγία των Παρισίων φημιζόταν για το Γοτθικό βέλος της κορυφής της, το οποίο κατά τη διάρκεια των 850 ετών της δέχτηκε αρκετές αλλαγές. Αποσυναρμολογήθηκε την περίοδο της Γαλλικής Επανάστασης και δημιουργήθηκε ξανά το 1860, με τη μορφή που το γνωρίζουμε σήμερα.
Ο επιβλητικός ναός, στο νησάκι Ile de la Cite του Παρισιού, έχει υποστεί καταστροφές καθώς από το ιστορικό του έχουν περάσει: Γαλλική Επανάσταση, όπου πολλά αγάλματα αποκεφαλίστηκαν, δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι- σύμφωνα με τις ιστορικές αναφορές, τα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Χίτλερ είχε δώσει εντολή να ισοπεδωθεί το Παρίσι- και δύο πυρκαγιές με σημαντικότερη εκείνη της 15ης Απριλίου 2019.
Στην πρόσφατη πυρκαγιά, το πανέμορφο Γοτθικού Ρυθμού Βέλος καταστράφηκε ολοσχερώς με το Βασιλικό Ινστιτούτο Βρετανών Αρχιτεκτόνων να δηλώνει πως η πτώση του βέλους ήταν «ένα αναντικατάστατο πλήγμα στην Κληρονομιά της Γαλλικής Γοτθικής Αρχιτεκτονικής».
Η Παναγία των Παρισίων έζησε ανάμεσα σε 80 Βασιλιάδες, 2 Αυτοκράτορες, 5 Δημοκρατίες, Επαναστάσεις, Πολέμους και επιθέσεις. Στο εσωτερικό της στέφθηκε Αυτοκράτορας ο Ναπολέων Βοναπάρτης και φυλάσσονται, ως κόρη οφθαλμού, κειμήλια όπως: το Ιερό Αγκάθινο Στεφάνι των Παθών του Χριστού, ένα κομμάτι του Τιμίου Σταυρού και το Άμφιο του Λουδοβίκου του Θ’.
Εκείνη, με την συμπόνοια της και την μητρική της προστασία στους αδυνάμους-προσφέροντας Άσυλο- έγινε το σημείο δράσης για το ομορφότερο κλασικό, ρομαντικό μυθιστόρημα, το οποίο έδωσε το έναυσμα ευαισθητοποίησης του λαού της Γαλλίας τόσο για το ναό όσο και για την ίδια την κοινωνία. Το κάλεσμα της μνήμης, αγγίζοντας με την καρδιά και το βλέμμα κάθε γωνιά της Παναγίας των Παρισίων, είναι παρόν για να σου θυμίσει τα λόγια του Γάλλου μυθιστοριογράφου, που τόσο περίτεχνα καταγράφονται στο βιβλίο του.
«Γι’ αυτόν ο καθεδρικός ναός δεν ήταν μόνο η κοινωνία, αλλά και ο κόσμος, και η φύση ολόκληρη. Δεν ονειρευόταν άλλες πέργκολες, παρά μόνο τα αδιαλείπτως ανθισμένα βιτρώ. Δεν υπήρχαν γι’ αυτόν άλλα σκιερά δάση απ’ τα πέτρινα φυλλώματα που θάλλουν γεμάτα με πουλιά στις κορυφές των σαξονικών κιονόκρανων, άλλα βουνά απ’ τους γιγάντιους πύργους της εκκλησίας, άλλος ωκεανός απ’ το Παρίσι που βούιζε από κάτω».
Γρηγόρης Χατζηλαμπρινός – Μαριαλένα Βιλλιώτη.