Η ανθρώπινη προσωπικότητα διακρίνεται από μια φιλοπεριέργεια. Αυτή είναι που τον κάνει να διακρίνεται από ιδιαίτερη ευφυία και οξυδέρκεια, σε σχέση με τα υπόλοιπα πλάσμτα του ζωικού βασιλείου. Αν και αυτο το χαρακτηριστικό είναι κοινό μυστικό ανάμεσα σε πολλά από τα υπόλοιπα θηλαστικά, στον άνθρωπο προσδίδει ένα ξεχωριστό χρώμα, καθώς τον ωθεί να εξελιχθεί και να αναζητήσει νέους και εξυπνότερους τρόπους για την επιβίωσή του και αργότερα, όταν έχουν τακτοποιηθεί όλα όσα του εξασφαλίζουν την προστασία του από τα επικίνδυνα στοιχεία της φύσης, έχει το περιθώριο να στραφεί στον εσωτερικό του εαυτό και να αναρωτηθεί σχετικά με όσα θα μπορούσαν να τον βασανίζουν, στο πλαίσιο της ύπαρξης και της χρησιμότητάς του, του ατομικού του σκοπού.
Οι όποιες ερευνες, στις οποίες επιδίδεται κάποτε με περισσό ζήλο, μπορεί να διαρκέσουν μιαν ολόκληρη ζωή ή να έχουν σύντομη διάρκεια, ανάλογα με τις επιδιώξεις, την αγχίνοια και την πνευματική σκευή που κουβαλάει κανείς. Τα μέσα, με τα οποία πασχίζει κάποιος να το κάνει αυτό, αρχικά συνίσταντο στην καθαρή, την ατόφια σκέψη. Το μόνο που χρειαζόταν ένας άνθρωπος, κατάσταση, η οποία, εν πολλοίς, ισχύει ακόμη και σήμερα, ήταν το μυαλό του, το οποίο έθετε σε λειτουργία και οδηγείτο στο εκάστοτε συμπέρασμά του. Από την αυγή της η ανθρωπότητα έχει περάσει από διάφορα στάδια κατανόησης του περιβάλλοντος χώρου και έχει δημιουργήσει πολλά και εναλλακτικά σύμπαντα νόησης, αντίληψης και εμπέδοσης των όσων κινούν τα νήματα της ζωής και του θανάτου. Η συνδρομή της τεχνολογίας άρχισε δειλά δειλά να ανατρέπει τα όσα επικρατούσαν μέχρι μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο επι παντός επιστητού και η δεισιδαιμονίες σχετικά με τις βλαβερές επιπτώσεις επάνω μας και στα εύθραυστα θεμέλια της κοινώνιας άρχιζαν να παραγκωνίζονται, μέχρι να αποξεχαστούν τελείως, με την προϋπόθεση ότι η αρχή λειτουργίας των νέων τεχνολογικών δεδομένων θα γινόταν κατανοητή σε όλους τους ανθρώπους και δεν θα περιείχε μυστικά για αυτούς. Στη χειρότερη περίπτωση θα παρέμεναν, σαν απαρχαιωμένα κειμήλια σε κοινωνικούς κόλπους, οι οποίοι αρνούνται πεισματικά την πρόοδο και επιμένουν υπερήφανα σε μια εκούσια οπισθοδρόμηση.
Οπως όμως όλα τα πράγματα έχουν και μια άσχημη όψη, όπως ένα όμορφο τριαντάφυλλο μπορεί να πληγώσει με τα αγκάθια του ή ένα περίτεχνο γυάλινο βάζο μπορεί να τραυματίσει κάποιον, εάν γίνει κομμάτια, έτσι και η τεχνολογία άλλοτε εξυπηρετεί την καλοσύνη και την προσφορά προς τη συλλογικότητα και άλλοτε παρελαύνει ακάθεκτη, σκορπώντας την καταστροφή. Εδώ πρέπει να γίνει μια σημαντική διευκρίνιση. Τα εργαλεία που δημιουργούνται από έναν νοήμονα οργανισμό έχουν μια διττή χρήση, ανάλογα με τις προθέσεις και τους στόχους του. Ενα μαχαίρι μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για να δολοφονήσεις κάποιον, αλλά και για να κόψεις ψωμί. Στο χέρι του καθενός είναι το πώς θα το χρησιμοποιήσει. Ετσι λοιπόν, ένα από τα παλαιότερα, πρωτόγονα ένστικτα του άνθρώπου που αναφέρθηκε παραπάνω οδήγησε σε μια διαστρέβλωση της ψυχής και της οπτικής του κόσμου. Οταν ο συγγραφέας Τζόρτζ Οργουελ έγραψε το βιβλίο με τίτλο 1984, το 1949, αναφερόμενος σε ένα δυστοπικό μέλλον, όπου όλα ελέγχονταν, με βάση την απροκάλυπτη πολιτική κατασκοπία, η οποία αποσκοπούσε στο σωφρονισμό των κατοίκων του παγκοσμίου χωριού, πράγμα το οποίο θα σήμαινε αυτομάτως απόλυτη κυριαρχία και μηδαμινή αντίσταση από τα άβουλα όντα, ίσως να προέβλεπε αυτό που επικρατεί σήμερα, εννοείται σε πολύ μικρότερη κλίμακα, με τα διάφορα τηλεπαιχνίδια κοινωνικής πραγματικότητας, κοινώς Ριάλιτι, τα οποία έχουν τρομερή απήχηση στο τηλεοπτικό κοινό.
Η λογική της προσφοράς μια τηλεοπτικής κλειδαρότρυπας εκπορεύεται από την αρχή της περιέργειας του ανθρώπου, ο οποίος έχει την εντύπωση ότι τίποτα δεν οφείλει να μένει κρυφό από τους άλλους, εκτός από τον ίδιο του τον εαυτό. Ετσι, εκτίθεται και ο ίδιος με τη θέλησή του σε αυτό το κοινωνιολογικό πείραμα, το οποίο βιντεοσκοπείται και προβάλλεται σε πραγματικό χρόνο, νιώθοντας οικειότητα και παίρνοντας, άλλοτε άμεσα και άλλοτε έμμεσα μηνύματα για τον κόσμο και τη νοοτροπία αυτών που τον κατοικούν. Πριν από τριάντα χρόνια κάτι τέτοιο μπορεί να ξένιζε. Στις αρχές όμως του 21ου αιώνα ο κόσμος ψηφιοποιήθηκε απότομα και τώρα όλα μπορούσαν να γνωστοποιηθούν σε συντομότερο χρονικό διάστημα. Είναι αυτή η ταχύτητα της μετάδοσης της πληροφορίας και η ζωντάνια της κινούμενης εικόνας που καθήλωσαν τους πρώτους θεατές στους δέκτες τους, όταν η πρώτη τέτοιου τύπου εκπομπή προβλήθηκε.
Στη σημερινή εποχή η ιδέα αυτή, για τα δεδομένα της τηλεόρασης, φαντάζει κάπως παρωχημένη, διότι ο υποκριτικός ρεαλισμός δεν έχει σταματήσει να προσφέρεται απλόχερα έκτοτε. Απο τη στιγμή που έγινε η αρχή, δεν υπήρχε περίπτωση να τεθεί ένα τέλος σε όλην αυτή τη στροφή προς το εύπεπτο και καθημερινό, το οποίο μας μοιάζει επίτηδες, ώστε να έχει τη δυνατότητα σε οποιονδήποτε να ταυτιστεί μαζί του. Η αρχική αμηχανία και ο περίσσιος αυτοσχεδιασμός του 2000 αντικαταστάθηκαν από καλοστημένα σενάρια, μα πολύ αδύναμες υποκριτικές δυνατότητες. Το θέατρο, το οποίο στήνεται εμπρός μας έχει σαθρά θεμέλια. Ομως η πραγματικότητα αυτό διαθέτει τη δεδομένη στιγμή.
Οταν η ποιότητα, από όπου και να προέρχεται αυτή, αποσιωπάται ή χειρότερα λησμονείται, οι προσδοκίες του μέλλοντος χρόνου καθίστανται πενιχρές. Ολα αυτά τα παιχνίδια χωρίς προσφορά αποσκοπούν να γίνουν δάσκαλοι για όλους. Ομως κάποιος νοήμων θα παρατηρήσει ότι αυτοί οι εκπαιδευτικοί της κακιάς ώρας δεν διαθέτουν γνώσεις, ούτε κάν δεξιότητες, παρά μόνο μας παραχωρούν, πάντοτε με το αζημίωτο φυσικά σε χρήμα και ψυχή, ένα άνοστο θέατρο σκιών. Γιατί σκιές των όσων αντιπροσωπεύει η πραγματικότητα θα ήταν δυνατόν να χαρακτηριστούν αυτές οι συμπεριφορές. Κάτι το οποίο μας μοιάζει, δεν είναι απαραίτητο να είναι και ο γενικός κοινωνικός κανόνας. Επειδή όμως μια φουρνιά ατόμων έχουν γαλουχηθεί με αυτού του τύπου τα πρότυπα, καταλαβαίνει κανείς ότι πρέπει να γίνει αρκετή δουλειά στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατανόησης των όσων μας περιβάλλουν, ώστε να αποφευχθεί αυτό που είχε παρατηρήσει ο Θουκυδίδης για την αλλαγή των σημασιών των λέξεων κατά την περίοδο του Πελοποννησιακού Πολέμου. Η ορθή εξήγηση ενός φαινομένου, με όποιον τεκμηριωμένο τρόπο και να γίνεται, είναι αποδεκτή. Για αυτό θα πρέπει να υπάρξει από εδώ και πέρα πολύ μεγάλη προσοχή, προς αποφυγήν παρεξηγήσεων και αλλοιώσεων της ανθρώπινης ταυτότητας.
Γρηγόρης Χατζηλαμπρινός