Πρόσωπα: Μαρί Κιουρί η πρώτη γυναίκα κάτοχος Νόμπελ

Πρωτοπόρος επιστήμονας, λάτρης των θετικών επιστημών και παθιασμένη γυναίκα με οτιδήποτε σχετιζόταν με αυτό που αγαπούσε, την φυσική και την χημεία. Η Μαρία Σαλώμη Σκουοντόφσκα, όπως είναι το πραγματικό της όνομα, ήταν φυσικός και χημικός με καταγωγή από την Πολωνία. Γεννημένη στις 7 Νοεμβρίου του 1867 σε μία περιοχή της Βαρσοβίας σε μία πολύτεκνη οικογένεια-ήταν το πέμπτο και τελευταίο παιδί του γένους Σκουοντόφσκα- μεγάλωσε με σεβασμό και αγάπη προς τα γράμματα. Στα 11 της χρόνια έχασε τη μητέρα της από φυματίωση αλλά με την επιτήρηση του πατέρα της, που ήταν δάσκαλος στο επάγγελμα, μελετούσε φυσική και μαθηματικά. Τελείωσε το λύκειο με εξαιρετικές επιδόσεις, ωστόσο δεν της επιτράπηκε να παρακολουθήσει μαθήματα στο πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας επειδή δεχόταν μόνο άρρενες. Κατάφερε όμως να φοιτήσει στο “Ιπτάμενο Πανεπιστήμιο” της Βαρσοβίας, παράνομο με μόνο μυστικές διαλέξεις αλλά φυσικά αυτό δεν θα μπορούσε να την σταματήσει.

mari-coloured-freeminds-gr

Όταν τα πράγματα έφτιαξαν, η Μαρί κατάφερε να μπει στο Φριμπούρ της Πολωνίας. Εκεί μέσω ενός καθηγητή γνώρισε και τον σύζυγο της Πιέρ Κιουρί το 1894 μέσω του οποίου έγινε ευρέως γνωστή με το όνομα Μαρί Κιουρί. Σε τρία χρόνια πήρε πτυχίο στη φυσική και την επόμενη χρονιά ήταν και πτυχιούχος μαθηματικών. Σύντομα, αποφάσισε να ασχοληθεί με τις ιδιότητες ορισμένων μετάλλων. Η αγάπη και ο ενθουσιασμός της για τις θετικές επιστήμες κίνησε το ενδιαφέρον του Πιέρ Κιουρί ο οποίος της χάρισε στο πανεπιστήμιο ένα από τα βιβλία του «Περί της συμμετρίας στα φυσικά φαινόμενα. Συμμετρία μεταξύ ηλεκτρικού πεδίου και μαγνητικού πεδίου» με αφιέρωση που έγραφε:

Στη δεσποινίδα Σκουοντόφσκα με το σεβασμό και τη φιλία του συγγραφέα Πιέρ Κιουρί”.

marie-and-pierre-freeminds-gr

Λίγους μήνες μόνο μετά την γνωριμία τους η Μαρί δέχτηκε πρόταση γάμου. Η επιθυμία της , όμως, να μην εγκαταλείψει ποτέ τη χώρα της και την οικογένειά της, την έφεραν στη δύσκολη θέση να απαντήσει αρνητικά στον Πιέρ ο οποίος δεν το έβαλε κάτω και κατάφερε να την κάνει σύζυγό του ένα χρόνο αργότερα με πολιτικό γάμο στο δημαρχείο του Παρισιού. Δεδομένου ότι ο Πιέρ Κιουρί δήλωνε πάντα άθεος, ο γάμος δεν ήταν θρησκευτικός, δεν υπήρχαν βέρες, ευχές ούτε και ταξίδι του μέλιτος, παρά μόνο ένας ασυνήθιστος γύρος της Γαλλίας με ποδήλατα για το νέο ζευγάρι νεόνυμφων. Μέχρι το 1903 η Μαρί και ο Πιέρ είχα αποκτήσει τις δύο κόρες τους, Ειρήνη και Εύα, ενώ την ίδια χρονιά η Μαρί και ο Πιερ μοιράστηκαν το Νόμπελ Φυσικής μαζί με τον Μπεκερέλ για τη μελέτη τους στο φαινόμενο της ακτινοβολίας και της ραδιενέργειας.

mariandpier-freeminds-gr

Η ζωή ωστόσο την έφερε αντιμέτωπη σύντομα με το χειρότερο σενάριο όταν ο Πιέρ χάνει τη ζωή του με τραγικό τρόπο διαβαίνοντας πεζός έναν δρόμο στο Παρίσι. Η οξυδερκής γυναίκα κλονίζεται και μένει μόνη της μαζί με τις δύο μικρές της κόρες. Το τραγικό αποτέλεσμα ήταν για μία ακόμα φορά κινητήριος δύναμη για την Μαρί η οποία από την στιγμή αυτή κι έπειτα διαπρέπει στο χώρο της επιστήμης και γίνεται η πρώτη γυναίκα που της παραχωρήθηκε έδρα στο πανεπιστήμιο της Σορβόνης το 1906. Μέσα στο μικρό της εργαστήριο, μία αποθήκη παραχωρημένη από το Πανεπιστήμιο για να πραγματοποιεί τα πειράματά της, με ελάχιστο εξοπλισμό αλλά αρκετό για τον υπερβάλλοντα ζήλο της κυρίας Κιουρί, ξεκινά να κάνει πράξη όλες τις θεωρίες που είχε διδαχθεί και δημιουργήσει το κοφτερό μυαλό της. Παρ’ όλες τις κακές συνθήκες που επικρατούσαν στο εργαστήριο, με πειράματα για πολλά συνεχόμενα εικοσιτετράωρα  απέδειξε ότι η εκπομπή των ακτίνων, ήταν μια ιδιότητα των ατόμων του ουρανίου και ότι η ένταση της ακτινοβολίας που παραγόταν από το ουράνιο, ήταν ανάλογη της ποσότητας. Μετά από αυτή της την ανακάλυψη πρότεινε στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης την ιδέα της οι ακτίνες του ουρανίου να μετονομαστούν σε “ραδιενέργεια“.

mariciuri-lab-freeminds-gr

Η πιο σημαντική της ανακάλυψη, ωστόσο, θα ερχόταν λίγο αργότερα, όταν παρατήρησε πως μερικά ορυκτά ουρανίου είχαν πολύ μεγαλύτερη και ισχυρή ραδιενέργεια από τα ίδια τα άτομα του στοιχείου. Την ανακάλυψή της αυτή θα τη χρησιμοποιούσε έπειτα για να επεκτείνει το έργο της και στον τομέα της Ιατρικής. Η Μαρί Κιουρί, ήταν η πρώτη συνέδεσε την ραδιενέργεια ως όπλο αντιμετώπισης των καρκινικών όγκων κάτι που σήμερα ονομάζουμε Ραδιοθεραπεία.
Η μέθοδος της ραδιοθεραπείας ολοκληρώθηκε στα τέλη του 1906 όταν υπολόγισε τις σωστές δόσεις για τη θεραπεία με ράδιο και το 1910  δημοσίευσε το θεμελιώδες έργο της με τίτλο “Μελέτη επί της ραδιενέργειας“.

marikiouri-freeminds-gr
Η προσφορά της στις θετικές επιστήμες δεν σταματά εκεί, στο 1910, ένα χρόνο αργότερα καταφέρνει να απομονώσει το μεταλλικό ράδιο και γίνεται η πρώτη γυναίκα που κατέχει δύο βραβεία Νόμπελ, το πρώτο Νόμπελ Φυσικής το 1903 και το δεύτερο Χημείας το 1911. Η φυσικός, μετά τη δεύτερη βράβευση της ήρθε σε επαφή με εξέχοντες επιστήμονες της εποχής. Παρευρέθηκε στο πρώτο συνέδριο Φυσικής Σολβέϋ και μοιράστηκε τις γνώσεις της με άλλους συναδέλφους της.  Με την έναρξη του Παγκόσμιου πολέμου το 1914 η συνεισφορά της είναι ακόμα μεγαλύτερη, με τα χρήματα που είχε κερδίσει από την κατάκτηση του Νόμπελ ενίσχυσε τον στρατό της Γαλλίας με 20 κινητές και 200 σταθερές μονάδες για ακτινογραφίες. Δυστυχώς μέσα στο χάος που επικρατούσε στην Ευρώπη το όνομά της δεν άργησε να σπιλωθεί από παράνομες σχέσεις και από κατηγορίες ότι ήταν Εβραία. Η ξενοφοβία είχε ενταθεί αρκετά και στη Γαλλία, και η Κιουρί καθώς ήταν από την Πολωνία, έγινε εύκολος στόχος. Η φήμη της ήταν το ίδιο δυνατή όσο τότε που κατακτούσε τα δύο Νόμπελ αλλά αυτή τη φορά έβλεπε μόνο άσχημους χαρακτηρισμούς να συνοδεύουν το όνομά της. Κάπως έτσι παραχώρησε τη θέση της, τη δόξα της και την ζωή της και έφυγε σιωπηλά δίπλα στις κόρες της το 1934 από απλαστική αναιμία.

marianddaughters-freeminds-gr

Ήταν η ίδια της αγάπη για την ραδιενέργεια που της κόστισε τη ζωή σε ηλικία ετών αφού η έκθεση του οργανισμού της σε ακτίνες ήταν μακροχρόνια και μεγάλη. Πολλοί λένε πως πάντα τριγυρνούσε με φιαλίδια ραδίου στη ρόμπα της. Το 1995, η σωρός της μεταφέρθηκε μαζί με εκείνη του Πιερ στο «Πάνθεον» στο Παρίσι. Το μαυσωλείο «Πάνθεον» αποτελεί την τελευταία κατοικία όλων των εξαίρετων ανδρών της Γαλλίας. Ακόμα και μετά το θάνατό της αξίζει να σημειωθεί πως είχε και έχει εξέχουσα θέση μέσα σε ένα “ανδροκρατούμενο βασίλειο” των επιστημών αφού είναι η πρώτη γυναίκα που αναπαύεται σε καθαρά ανδρικό κοιμητήριο μεγάλων και λαμπρών προσωπικοτήτων. Όπως και να εξελίχθηκε η ιστορία η Μαρί Κιουρί έμεινε στην ιστορία για την συμβολή της στις θετικές επιστήμες και το όνομά της δόθηκε σε μονάδα μέτρησης της ραδιενέργειας (Ci).

Β.Κ.