Πάντα πίστευα πως είμαι σε θέση να καταλάβω αν ένα βιβλίο θα μου αρέσει, αν όχι από τις πρώτες αράδες, σίγουρα από τις πρώτες σελίδες. Ε λοιπόν, το πρώτο κεφάλαιο της “Λέσχης των νέων πιανιστών” μου έφερε δάκρυα στα μάτια… Άλλο που μετά “ήθελα να χτυπήσω το κεφάλι μου στον τοίχο”!
Ο Ketil Bjornstad μας συστήνει τον Άξελ Βίντινγκ, ένα νεαρό επίδοξο πιανίστα. Όντας και ο ίδιος μουσικός, ο Νορβηγός συγγραφέας γνωρίζει από πρώτο χέρι τι σημαίνει να έχεις αφιερώσει τη ζωή σου στη μουσική και αυτό ακριβώς μας περιγράφει. Παρακολουθώντας τα εφηβικά χρόνια του Άξελ ουσιαστικά βλέπουμε την επιτακτική ανάγκη για έκφραση μέσω της μουσικής αλλά και τις ατελείωτες ώρες εξάσκησης καθώς και τις προσωπικές θυσίες που πρέπει να υποστεί κανείς για να φτάσει σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο ώστε να θεωρηθεί έτοιμος για να κάνει το ντεμπούτο του.
Πειθαρχία, αυτοέλεγχος, καταπίεση, περιορισμός και συνεχής προσπάθεια – όλα αυτά μπορούν να σε οδηγήσουν στην επιτυχία, η οποία όμως κρίνεται από μια μεμονωμένη στιγμή. Αν κάνεις την εμφάνισή σου και κάτι πάει στραβά; Αξίζει τελικά να χαραμίσεις μια ζωή στο βωμό της μουσικής;
«Το σημαντικότερο είναι να μην είσαι ποτέ αδιάφορος, ακόμα και όταν μελετάς, πρέπει να παίζεις την κάθε φράση, την κάθε νότα, σαν να είναι η τελευταία.» «Ακούγεται κάπως επίπονο.» «Και όμως, έτσι επίπονη δεν είναι και η ζωή;»
Και η απάντηση έρχεται από μόνη της: Μουσική σημαίνει ζωή.
Φυσικά σε μια τόσο τρυφερή ηλικία όπως αυτή του Άξελ δεν είναι δυνατόν να λείπουν οι έρωτες. Η λέσχη των νέων πιανιστών δεν αποτελεί μια απλή παράθεση των δυσκολιών του μουσικού κόσμου. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που απηχεί τις καθημερινές αναζητήσεις των νέων: τι σημαίνει γι’ αυτούς ο έρωτας και τι η επιθυμία, πώς αντιμετωπίζουν την απώλεια, ποιες διεξόδους βρίσκουν όταν η πίεση γίνεται αφόρητη.
Προσωπικά, δεν έχω ιδέα από κλασική μουσική. Και δεν είναι ανάγκη να είναι κανείς γνώστης για να διαβάσει αυτό το βιβλίο. Νομίζω σκοπός του συγγραφέα δεν είναι ούτε να εμφυσήσει στον αναγνώστη την αγάπη για την κλασική μουσική ούτε να τον κάνει να κατανοήσει πόσο δύσκολη επιλογή μπορεί να είναι η ουσιαστική ενασχόληση με αυτήν. Αντίθετα, πιστεύω πως βασικός του στόχος είναι να καταδείξει πόσο μπερδεμένοι μπορεί να νιώθουν οι νέοι και πόσο επίπονη διαδικασία μπορεί να είναι η ενηλικίωση. Και αυτό το πετυχαίνει πατώντας πάνω στον άξονα που, κατ’ εμέ, αποτελεί το βασικό θέμα ολόκληρης της ιστορίας: ο αντίκτυπος που έχει στα παιδιά η συμπεριφορά των γονιών τους.
Προχωρώντας την ανάγνωση, υπήρξαν πολλές στιγμές που εξεπλάγην με την τροπή των γεγονότων. Σαν να ακούς μια γαλήνια μελωδία και να έρχεται μια νότα και να σε ξαφνιάζει, ευχάριστα ή δυσάρεστα δεν έχει σημασία. Σημασία έχει ότι σοκάρεσαι και τη θυμάσαι. Πάνω στον αναβρασμό, η πρώτη μου αντίδραση ήταν να αγανακτήσω με τις επιλογές των πρωταγωνιστών. Δε σας κρύβω πως πολλές φορές ήθελα κυριολεκτικά να τους “κοπανήσω”! Τώρα πια έχουν περάσει βδομάδες από τότε που τελείωσα το βιβλίο και ο απόηχος βουίζει ακόμα στα αυτιά μου. Τώρα καταλαβαίνω πώς και γιατί προέκυψαν αυτές οι αναπάντεχες νότες σε μια κατά τα άλλα ήπια μελωδία. Γι’ αυτό και, ενώ αρχικά αρνιόμουν, τώρα θα ‘θελα να δω την εξέλιξη και την πορεία του Άξελ. Είμαι περίεργη να δω πού τον οδήγησε τελικά η ζωή. Το ποτάμι θα είναι σίγουρα μέσα στις επόμενες αγορές μου. Αν μη τι άλλο, το έργο του Ketil Bjornstad είναι η απόδειξη πως η Νορβηγία δεν έχει μόνο τον Jo Nesbo για να περηφανεύεται.
ΥΓ. Θα ήθελα να σας επιστήσω την προσοχή στις άλλες δύο «Λέσχες» των εκδόσεων Πόλις. Ο Jonathan Coe μας γυρνάει πίσω στη δεκαετία του ’70 στη Λέσχη των τιποτένιων ενώ ο Jean-Michel Guenassia σκιαγραφεί το πορτρέτο μιας ολόκληρης γενιάς στη Λέσχη των αθεράπευτα αισιόδοξων. Δυο απίστευτα απολαυστικά αναγνώσματα που αξίζουν λίγο από το χρόνο σας.
A. Δένδια