La Singla: Μια όαση στη μέση της ερήμου

“Μια όαση στη μέση της ερήμου” είναι η φράση που ξέκλεψα από τους υπότιτλους του ντοκιμαντέρ La Singla που προβάλλεται στο 25ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης #ΤiDF25.

Η φράση περιγράφει ακριβώς την περίπτωση της υπέροχης χορεύτριας. Η La Singla, μια πραγματική όαση που γεννήθηκε και μεγάλωσε στον παραθαλάσσιο καταυλισμό των τσιγγάνων της Βαρκελώνης στα μέσα του 20ου αι. στη βαριά σκιά της φτώχειας και την έρημο του περιθωρίου.


Εκεί, στην ακτή του Somorrostro που σήμερα αποτελεί μία από τις πιο δημοφιλείς παραλίες της Καταλονίας, η Antonia Singla μεγάλωνε κλεισμένη μέσα στον κόσμο της σιωπής, αφού λίγο μετά τη γέννησή της έχασε την ακοή της. Εκείνη και ο καθρέφτης της ήταν ο κόσμος της όλος. Μπροστά στον καθρέφτη περνούσε ώρες χορεύοντας. Πρόβαρε όσα έβλεπε από τη μητέρα της και άλλους χορευτές μετρώντας μόνη της τον ρυθμό με τις δονήσεις της μουσικής στα δάχτυλά της. Un, dos, tres, quatro…

Χωρίς να μπορεί να ακούει και να μιλάει, η La Singla είχε άλλο τρόπο να εκφράσει όσα ένιωθε. Μιλούσε, αλλά όχι με λέξεις. Μιλούσε καθώς χόρευε, με το έντονο βλέμμα της, τα χέρια της, τα μαλλιά της, το ποδοβολητό της.

Κάποτε την ρώτησαν πώς γίνεται να χορεύει και μάλιστα τόσο καλά χωρίς να ακούει τη μουσική. Εκείνη απάντησε: “Με οργή”.
Για τη La Singla, ο χορός σήμαινε πολλά παραπάνω. Με το flamenco χόρταινε την πείνα και τη δίψα της, άναβε φωτιά να ζεσταθεί και να ζεστάνει την παγωνιά της παράγκας και των ανθρώπων που δεν μπορούσαν να την καταλάβουν και τη φώναζαν μουγκή. Με τον χορό σκεπαζόταν μπροστά στη φτώχεια, την αδικία, την κακοποίηση.

Το ταλέντο της δεν άργησε να ξεπεράσει τα όρια του καταυλισμού. Στα 17 της ήταν ήδη γνωστή στον χώρο του θεάματος. Eίχε φέρει ήδη την επανάσταση. Κάθε εμφάνισή της ήταν και μία ακόμα επιτυχία. Γνωστά ονόματα του καλλιτεχνικού κόσμου γνώριζαν, συναναστρέφονταν και ακολουθούσαν τη νεαρή χορεύτρια. Αμέτρητα εξώφυλλα και δημοσιεύματα για το φαινόμενο La Singla. Η επιτυχία, όμως, ήταν σα να περνούσε από δίπλα της, σα να δεν την αφορούσε. Εκείνη μονάχα χόρευε, για να πει όσα έκαιγαν μέσα της. Εκείνη μονάχα χόρευε…

Ώσπου, αναπάντεχα, γύρω στα 30 της χρόνια, ενώ είχε να δώσει ακόμα πολλά, χάνονται τα ίχνη της. Σταματά τις εμφανίσεις και εξαφανίζεται απότομα από τον χώρο του θεάματος και τους καλλιτεχνικούς κύκλους. Δεν επέστρεψε ποτέ. Δεν επικοινώνησε με κανέναν. Κανείς δε γνώριζε την πραγματική αιτία.

Η ιστορία της Antonia Singla παρέμεινε για δεκαετίες στην αφάνεια, παρά τη μεγάλη έκρηξη που προκάλεσε στην ιστορία του flamenco η διάδοχος της Carmen Amaya, όπως την χαρακτήριζαν.
Λες και η μορφή της χάθηκε μαζί με τις παράγκες, τα τραγούδια και τους χορούς των τσιγγάνων της γειτονιάς του Somorrostro. Λες και την πήραν μακριά τα κύματα της παραλίας που δρόσιζαν τα καλοκαίρια και τα ανέμελα παιχνίδια των παιδιών του καταυλισμού και δεν την έφεραν ποτέ πίσω. Λες και ήταν ένα όνειρο.

Η ταινία δείχνει πως η Έλενα, μια σύγχρονη χορεύτρια flamenco με αφετηρία την επαφή της με την κωφή δασκάλα χορού που τη διδάσκει flamenco στη νοηματική, ξεκινά να επαναφέρει στη Μνήμη και να ξεδιπλώσει την ιστορία της La Singla φτάνοντας τελικά στην άκρη του κουβαριού.

Η ταινία της Paloma Zapata βάζει τον θεατή στο μυστήριο και την αγωνία για το τι απέγινε η La Singla. Παρά το πάθος της, τη δύναμή της, την ομορφιά της παιδικής ψυχής της και το αστείρευτο ταλέντο, οι πολλές δυσκολίες που είχε να αντιμετωπίσει αλλά και η επανεμφάνιση στη ζωή της ενός υστερόβουλου, τοξικού πατέρα της ανέκοψαν απότομα την πορεία. Η κατάθλιψη κατάπιε τα βήματά της και την άφησε κλινήρη για πολλά χρόνια. Η La Singla μετά από χρόνια απουσίας ήταν πλέον η Antonia.

Τελικά, βγαίνοντας από την αίθουσα προβολής τα συναισθήματα και οι σκέψεις ρέουν προς πολλές κατευθύνσεις. Κοινωνικά ζητήματα έρχονται στην επιφάνεια προκαλώντας τον θεατή να πάρει θέση αλλά και να αναθεωρήσει τον τρόπο που “ακούει” τους συνανθρώπους του, τον τρόπο που ακούει τα palmas μιας χορεύτριας flamenco, τον τρόπο που “χορεύει” με τη μοναξιά του.

Γεωργία Καλπαζίδου