Το 2017 συμπληρώνονται 60 χρόνια από το θάνατο του Νίκου Καζαντζάκη και το υπουργείο Πολιτισμού κήρυξε επισήμως τη χρονιά ως «Έτος Νίκου Καζαντζάκη»! Συνέδρια, ημερίδες και εκδηλώσεις για τον Καζαντζάκη θα πραγματοποιηθούν, αλλά επίσης ομιλίες σε σχολεία, εκθέσεις, προβολές κινηματογραφικών ταινιών και ντοκιμαντέρ, στην ίδια πόλη ή και σε άλλες πόλεις. Επισκέψεις στους τόπους όπου έζησε ή από όπου πέρασε ο Νίκος Καζαντζάκης.Ενώ, θα απονεμηθεί το Διεθνές Βραβείο Νίκος Καζαντζάκης στην Αθήνα, με απονομή των βραβείων στους βραβευθέντες του δεύτερου μέρους του διαγωνισμού με θέμα τις «Καλλιτεχνικές δημιουργίες».
Τον εορτασμο του έτους θα επισφραγίσει η ταινία “Καζαντζάκης” με σενάριο που στηρίζεται στο βιβλίο του συγγραφέα «Αναφορά στον Γκρέκο». Η ταινία είναι γυρίστηκε στα ελληνικά «για να ακουστεί ο κρουστός ελληνικός λόγος του Καζαντζάκη». Θα προβληθεί στις κινηματογραφικές αίθουσες τον ερχόμενο Νοέμβρη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Σμαραγδή και θα εμβαθύνει περισσότερο στη Ζωή, στο Έργο και στη Δράση του. Αγαπημένοι ηθοποιοί πολύ σύντομα μας θα φέρουν ένα βήμα πιο κοντά με τον αγαπημένο μας Καζαντζάκη. Δες το movie teaser στο τέλος του άρθρου και μάθε τα πάντα για την ταινία από την επίσημη ιστοσελίδα: http://kazantzakismovie.com/
Ας περιπλανηθούμε όμως στην πορεία του Καζαντζάκη
Το Φεβρουάριο του 1883 γεννιέται στο Ηράκλειο της Κρήτης, την περίοδο της Οθωμανικής Κυριαρχίας, ένας από τους σπουδαιότερους στοχαστές της Ελλάδας προκαλώντας το σεβασμό και την εκτίμηση προσωπικοτήτων του εξωτερικού.
Μεγαλώνει στο Ηράκλειο, όπου και λαμβάνει την βασική του μόρφωση, μέχρι τα βήματά του να τον οδηγήσουν το 1897 στην Νάξο όπου γράφεται στην Γαλλική Εμπορική Σχολή του Τιμίου Σταυρού. Εκεί έρχεται σε επαφή με το δυτικό κόσμο μαθαίνοντας Ιταλικά και Γαλλικά. Το 1899 επιστρέφει στην ιδιαίτερη πατρίδα του για να ολοκληρώσει τις γυμνασιακές του σπουδές. Λίγα χρόνια αργότερα το 1902 η Αθηναϊκή Πρωτεύουσα τον υποδέχεται ως φοιτητή στη σχολή της Νομικής όπου το 1906 αποφοιτά ως Διδάκτορας. Το πτυχίο του φέρει την υπογραφή του Κωστή Παλαμά ο οποίος τότε εργαζόταν στη γραμματεία.
Πρωτοεμφανίζεται στα ελληνικά γράμματα το 1906 με έργο «Όφις και Κρίνος» με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιβαρμή. Την ίδια χρονιά δημοσιεύεται το δοκίμιο του «Η Αρρώστια του Αιώνος» και το θεατρικό έργο «Ξημερώνει». Συμμετέχει στον Παντελίδειο Δραματικό Αγώνα όπου παρ’όλο τον έπαινο το έργο του δεν βραβεύεται. Τον επόμενο χρόνο συμμετέχει με δύο ακόμα έργα «Εως πότε;», «Φασγά» τα οποία επαινούνται αλλά η βράβευση δεν έρχεται ενώ παράλληλα γράφει το μυθιστόρημα «Σπασμένες Ψυχές».
Η συγγραφή θεατρικών έργων συνεχίζεται με τα: «Κωμωδία», «Τραγωδία Μονόπρακτη» και «Η θυσία» το οποίο αργότερα δημοσιεύεται ως «Ο Πρωτομάστορας». Το 1910 συμμετέχει με αυτό στο Λασσάνειο Δραματικό Αγώνα όπου και κερδίζει το πρώτο βραβείο. Διασκευάζεται σε λιμπρέτο και μελοποιείται από το Μανώλη Καλομοίρη σε όπερα.
Παράλληλα με τη γραφή του αρθρογραφεί σε εφημερίδες και περιοδικά με τα ψευδώνυμα Ακρίτας, Κάρμα Νιρβαμή και Πέτρος Ψηλορείτης. Το 1907 ακολουθεί μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι όπου επηρεάζεται από τις διαλέξεις του Ανρί Μπεργκσον παρουσιάζοντάς τον με ένα δοκίμιο του στην Αθήνα το 1912.
Το 1909 επιστρέφει στο Ηράκλειο εκδίδοντας τη διατριβή του με θέμα: «Ο Φρειδερίκος Νίτσε εν τη Φιλοσοφία του Δικαίου και της Πολιτείας». Το 1910 εγκαθίστανται μόνιμα στην Αθήνα όπου παντρεύεται τη Γαλάτεια Αλεξίου ένα χρόνο αργότερα. Στον Ά Βαλκανικό Πόλεμο κατατάσσεται ως εθελοντής αλλά τελικά διορίζεται στο γραφείο του τότε Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου.
Το 1910 υπήρξε ιδρυτικό μέλος του «Εκπαιδευτικού Ομίλου» μέσα από το οποίο αναπτύσσεται η φιλία του με τον ποιητή Άγγελο Σικελιανό. Ταξίδεψαν και περιηγήθηκαν σε διάφορα μέρη παραμένοντας στο Άγιο Όρος για 40 μέρες αναζητώντας την «τη συνείδηση και τη γη της φυλής τους». Την περίοδο εκείνη έρχεται σε επαφή με έργο του Δάντη τον οποίο κατατάσσει μαζί με τον Όμηρο, τον Μπέργκσον ως δάσκαλός του. Ο βιογράφος και φίλος του κ. Παντελής Πρεβελάκης θεωρεί πως τότε άναψε η πρώτη σπίθα για να δημιουργηθεί 24 χρόνια μετά η «Οδύσσεια».
Η αποτυχημένη απόπειρά του να κατεβάσει ξυλεία από το Άγιο Όρος με τον καλό του φίλο Ι.Σκορδίλη το 1915 καθώς και η προσπάθεια εκμετάλλευσης ενός λιγνιτωρυχείου με τον εργάτη Γεώργιο Ζορμπά το 1917, μεταμορφώνονται σε μυθιστόρημα με τον τίτλο «Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά».
Το 1919 ορίζεται από τον Ελευθέριο Βενιζέλο ως Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Περιθάλψεως για τον επαναπατρισμό των Ελλήνων του Καυκάσου. Οι εμπειρίες που αποκόμισε αξιοποιούνται συγγραφικά με το έργο « Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται».Ύστερα από την ήττα του κόμματος των Φιλελευθέρων o Καζαντάκης αποχωρεί από το Υπουργείο Περιθάλψεως και πραγματοποιεί πολλά ταξίδια σε Ελλάδα και εξωτερικό.
Ο δρόμος τον οδηγεί στη Βιέννη όπου έρχεται σε επαφή με το έργο του του Sigmud Freud και τις βουδιστικές γραφές. Τα ταξίδια του είχαν και δημοσιογραφικό χαρακτήρα παίρνοντας συνέντευξη από εξέχουσες προσωπικότητες όπως ο δικτάτορας Πρίμο ντε Ριβέρα και ο Μπενίτο Μουσολίνι. Υπήρξε και ανταποκριτής στις εφημερίδες: «Ακρόπολις», «Ελεύθερος Λόγος», «Ελεύθερος Τύπος» και η «Καθημερινή».
To 1917 εκδίδεται η ανθολογία των ταξιδιωτικών του άρθρων «Ταξιδεύοντας» ενώ το περιοδικό «Αναγέννηση» του Δημήτρη Γλύνου δημοσιεύεται το Φιλοσοφικό του έργο «Ασκητική». Η επιθυμία του να καταξιωθεί ως διεθνής συγγραφέας δημιουργεί «Το κόκκινο μαντήλι», ένα κινηματογραφικό σενάριο για το Ρώσικο κινηματογράφο με θέμα την Ελληνική Επανάσταση. Η παραμονή του στην Τσεχοσλοβακία τον ωθεί στην ολοκλήρωση των Γαλλικών μυθιστορημάτων «Toda-Raba» και «Kapetan Elia» έναν από τους προάγγελους του «Καπετάν Μιχάλης». Η Γαλλική έκδοση του «Toda-Raba» γίνεται με το ψευδώνυμο Nikolai Kazan.
Έντονα πολιτικοποιημένος και με αριστερές ιδέες υπήρξε πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Εργατικής Κίνησης και μέλος του Ελληνοσοβιετικού Συνδέσμου. Λόγω της πολιτικής του δράσης ταξιδεύει στην Ρωσία ως προσκεκλημένος από την κυβέρνηση της Μόσχας για τον εορτασμό των 10 χρόνων από την Οκτωβριανή Επανάσταση, όπου γνωρίζει τον ομοϊδεάτη έλληνα λογοτέχνη Παναϊτ Ιστράτι με τον οποίο επιστρέφει στην Ελλάδα.
Κατέχοντας ιδιότητες δημοσιογράφου, συγγραφέα, πολιτικού, μουσικού και φιλοσόφου ο Καζαντζάκης αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες Λογοτέχνες και ως ο περισσότερο μεταφρασμένος συγγραφέας σε όλο τον κόσμο. Την περίοδο 1945-1948 τελεί Πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών.
Το πλούσιο λογοτεχνικό, ποιητικό και μεταφραστικό του έργο τον κατατάσσει στον πιο αναγνωρισμένο έλληνα συγγραφέα στο εξωτερικό. Η κινηματογραφική μεταφορά των έργων του: «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται», «Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά» και «Τελευταίος Πειρασμός» προκαλούν περισσότερη αναγνωρισιμότητα.
Το 1947 αποτελεί χρονιά ορόσιμο για τον συγγραφέα αφού προτείνεται από τον Καθηγητή της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νίκο Βέη ως υποψηφιότητα για το βραβείο Νόμπελ. Τα έτη 1950 με 1957 βρίσκουν τον Καζαντζάκη με 14 διαφορετικές προτάσεις για βράβευση.
Τα έργα του «Ασκητική», «Καπετάν Μιχάλης» και «Τελευταίος Πειρασμός» προκαλούν αντιδράσεις στον εκκλησιαστικό κλήρο. Στη Σύνοδο του 1954 οι αντιδράσεις κορυφώνονται με την εισήγηση ότι το περιεχόμενο τους είναι ασεβές, βλάσφημο, αντιθρησκευτικό και αντεθνικό. Οι εκκλησιαστικοί εκπρόσωποι ζητούν από την κυβέρνηση να απαγορευτούν τα βιβλία του και να καταδικαστούν οι ιδέες του. Ο «Τελευταίος Πειρασμός» προστίθεται από τη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία στα απαγορευμένα βιβλία. Παρά τις έντονες αντιδράσεις η εκκλησία δεν προχώρησε στον αφορισμό του καθώς ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας ήταν αντίθετος.
Το 1956 τιμάται με το Κρατικό Βραβείο Θεάτρου στην Αθήνα για τους τρείς τόμους Θεάτρου και με το Παγκόσμιο Βραβείο Ειρήνης στη Βιέννη, ένα βραβείο προερχόμενο από το σύνολο των τότε Σοσιαλιστικών χωρών.
Τον επόμενο χρόνο η υγεία του κλονίζεται προσβληθείς από λευχαιμία. Ύστερα από νοσηλεία στα νοσοκομεία της Δανίας και της Γερμανίας καταλήγει στις 26 Οκτωβρίου του 1957 σε ηλικία 74 ετών. Η σωρός του μεταφέρεται στην ιδιαίτερη πατρίδα του όμως το αίτημα της γυναίκας του Ελένης Καζαντζάκη για λαϊκό προσκύνημα δεν βρίσκει αντίκρυσμα καθώς υπάρχει φόβος εντάσεων των παρεκκλησιαστικών οργανώσεων.
Η ταφή του γίνεται στην κορυφή των βενετσιάνικων τειχών Τάπια Μαρτινέγκο επειδή η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος απαγόρευσε την ταφή σε νεκροταφείο . Στην επιγραφή της τελευταίας του κατοικίας γράφτηκε η φράση « Δεν ελπίζω τίποτα, Δεν φοβάμαι τίποτα, Είμαι Ελεύθερος» όπως επιθυμούσε.
Ύστερα από συνεχείς προσπάθειες τα αιτήματα της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη, του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη, του Μουσείου Νίκος Καζαντζάκης και των εκδόσεων Νίκος Καζαντζάκης ικανοποιούνται εφόσον το Υπουργείο Πολιτισμού κηρύσσει το 2017 ως «Έτος Νίκου Καζαντζάκη».
Στις 26 Οκτωβρίου 2017 συμπληρώνονται 60 χρόνια από το Θάνατο του μεγάλου Κρητικού διανοητή. Μια προσωπικότητα πολυσύνθετη με πολυσήμαντη και πολύπλευρη προσφορά στην ελληνική λογοτεχνία. Χαρακτηρίζεται ως ακούραστος ταξιδευτής διότι η επαφή του με διαφορετικούς πολιτισμούς ήταν η πηγή της έμπνευσής του.
Ο πνευματώδης συγγραφέας, αν και συκοφαντήθηκε, διαβλήθηκε, και υβρίσθει για διάφορα ζητήματα από Πολιτεία και Εκκλησία όσο κανένας άλλος, δήλωνε σθεναρά : “Χαιρόμουν που ήμουν άνθρωπος, άνθρωπος και Έλληνας“.
Μαριαλένα Βιλλιώτη.