Το έργο που άφησε πίσω του ο Κορνήλιος Καστοριάδης είναι πιο επίκαιρο από ποτέ, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια που όλοι οι λαοί ταλανίζονται από την παγκόσμια οικονομική κρίση, η οποία όπως είναι φανερό δεν δημιουργήθηκε από τον ίδιο το λαό αλλά από τους εξουσιαστές του.
Ο Καστοριάδης μέσα από το έργο του ασκέι οξεία κριτική στο καπιταλιστικό, ολιγαρχικό σύστημα ενώ καταδεικνύει με ικανότητα και ιδιαίτερη πολιτική οξυδέρκεια τα ψεγάδια της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία (μέσω του κοινοβουλευτισμού)για τον μεγάλο πολιτικό στοχαστή αποτελεί ένα ιδιότυπο πολίτευμα μίας οικονομικής ελίτ (μία δηλαδή οικονομική ολιγαρχία).
Η ολιγαρχία αυτή για τον Καστοριάδη, μέσω της οργάνωσης του ιεραρχικού της μοντέλου(δημόσια διοίκηση, συνδικαλισμός, παραγωγική διαδικασία, εργασία) οδηγεί με μαθηματικό τρόπο στον ουσιαστικό αποκλεισμό του πολίτη από το κοινωνικό-πολιτικό-οικονομικό «γίγνεσθαι» ενώ η έννοια της συμμετοχής στα κοινά αποκτά μία απόμακρη υφή για τον μέσο πολίτη της καθημερινότητας.
Με πιο απλά λόγια, ο Καστοριάδης πιστεύει ότι μία αντιπροσωπευτική δημοκρατία δεν θα μπορούσε ποτέ να ασκήσει τον ουσιαστικό ρόλο μίας «σωστής» δημοκρατίας ,αφού δεν μπορεί να εκπροσωπήσει κανένας ένα πολίτη καλύτερα από αυτόν τον ίδιο.
Κάπου εκεί, δηλαδή κάπου κατά την διαδικασία της αντιπροσώπευσης(π.χ βουλευτής μιλά για τα αιτήματα μίας πόλης) χάνεται η πραγματική γενική βούληση των πολιτών ενώ πρέπει να επισημανθεί ότι χάνεται παντελώς και η πιθανή γνώμη μίας μειοψηφίας, αφού η δημοκρατία όπως μας την μάθανε από τα παιδικά μας χρόνια δεν προάγεται μέσω μία ωφέλιμης σύνθεσης αλλά απλά από μία συμβατική πλειοψηφία.
Γενικότερα ο Καστοριάδης τάσσεται υπέρ μίας άμεσης δημοκρατίας αρχαιοελληνικού τύπου (Αθηναϊκή Δημοκρατία), η οποία θα στηριζόταν στην άμεση βούληση κάθε πολίτη και ως αποτέλεσμα στη γενική βούληση του όλου πολιτικού σώματος. Αν και η άποψη αυτή φαίνεται κάπως εκκεντρική, μπορούμε να πούμε ότι θα μπορούσε να εφαρμοστεί και στα σύγχρονα δημοκρατικά πολιτεύματα του δυτικού κόσμου, ιδιαίτερα στις περιφέρειες και στους δήμους, όπου η παρέμβαση των πολιτών μπορεί να γίνει αμεσότερη, αν υπάρξει αληθινή πολιτική βούληση.
Σε μία εποχή της αμεσότητας της πληροφορίας και της γνώσης, όπως αυτή που ζούμε σήμερα, η άποψη περί άμεσων διαδικασιών σε επίπεδο λήψης πολιτικών αποφάσεων δεν θα έπρεπε να «ξενίζει», ούτε στους πολίτες αλλά ούτε και στους ίδιους τους πολιτικούς.
Ας ελπίσουμε ότι στο άμεσο μέλλον οι αποφάσεις της κεντρικής πολιτικής εξουσίας, ή έστω της περιφερειακής θα λαμβάνονται με όσο πιο άμεσο τρόπο γίνεται, όπως το οραματίστηκαν μεγάλοι στοχαστές όπως ο Κορνήλιος Καστοριάδης.
Γιώργος Μερκάτας