Κατά τον ορισμό εφημερίδα θεωρείται οποιαδήποτε έντυπη περιοδική έκδοση που κατά πλειονότητα περιέχει πληθώρα ειδησεογραφικών στοιχείων και γεγονότων της περιόδου στην οποία εκδίδεται. Μέσα στους αιώνες δέχτηκε κριτικές, άλλαξε την μορφή και το είδος της και σήμερα έφτασε να αποτελεί έναν από τους 4 στύλωνες μίας χώρας, η δύναμη των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης ήταν και είναι όπλο των ισχυρών άριστα χρησιμοποιούμενο από τους έξυπνους και παράλληλα ο καλύτερος τρόπος διαχείρισης της βούλησης των μικρών. Πίσω στην ιστορία, ωστόσο, όταν οι φυλλάδες ήταν το πολύ 3 διαφορετικές σε ολόκληρη την Ευρώπη, το έντυπο αυτό είδος επικοινωνίας ήταν ο μόνος και υψίστης σημασίας τρόπος ενημέρωσης των λαών.
Οι πρώτες εφημερίδες εντοπίζονται στην εποχή του Μεγάλου Αλέξανδρου και ονομάζονταν “Βασίλειες Εφημερίδες“, περιέγραφαν κυρίως τα δρώμενα του Βασιλείου της Μακεδονίας, τις ασχολίες του Βασιλιά καθώς και μερικές πληροφορίες για τα πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα που επικρατούσαν. Ορισμένοι ιστορικοί ωστόσο υποστηρίζουν πως οι “Βασίλειες Εφημερίδες” έχουν τις ρίζες τους πολύ πριν τη βασιλεία του Μεγάλου Αλέξανδρου και ο ίδιος απλά συνέχισε την παλιότερη παράδοση των βασιλιάδων της Μακεδονίας με την έκδοση των φυλλάδων.
Στην αρχαία Ρώµη το 48π.Χ. µε εντολή του Ιούλιου Καίσαρα εκδίδονταν τα actadiurna ή actasenatus που περιείχαν πολιτικές ειδήσεις και διάφορες άλλες πληροφορίες. Πέρα από τη Μακεδονία επίσης, εφηµερίδες είχαν βασιλιάδες της Περσίας, της Αιγύπτου και άλλων ανατολικών χωρών. Παράλληλα υπάρχουν αναφορές µέσα από την αρχαία ελληνική λογοτεχνία για ένα ιστορικό έργο µε τίτλο “Εφηµερίς του Τρωικού πολέµου” που αποδίδεται σε κάποιον Κρητικό.
Η γέννηση του κλασσικού όρου της εφημερίδας όπως είναι σήμερα γνωστή τοποθετείται στα τέλη του 18ου αιώνα, την εποχή της διάδοσης των ιδεών του διαφωτισµού που πέρασε και στο χώρο της Ελληνικής διασποράς. Το 1784 εκδίδεται για πρώτη φορά Ελληνική εφηµερίδα στη Βιέννη, με το όνομα “εφηµερίς των Μακρίδων Πουλιών“.
Η “εφημερίς” άνηκε στους αδελφούς τυπογράφους Πούμπλιο και Γεώργιο Μαρκίδες Πούλιου με έδρα την Βιέννη από το 1790 έως το 1797 και η απήχηση που είχε στον κόσμο ήταν αξιοσημείωτη. Μαζί τους συνεργάστηκε ο Ρήγας Φεραίος δίνοντας πληροφορίες για τον τότε Τουρκοκρατούμενο ελληνικό χώρο. Δυστυχώς η διάδοση επαναστατικών και απελευθερωτικών ιδεών μέσω των φυλλάδων αυτών έφερε την απαγόρευση κυκλοφορίας της Εφημερίδας, το κλείσιμο του τυπογραφείου των αδερφών Πούλιου και την απέλαση τους από τα εδάφη της Αυστριακής αυτοκρατορίας.
Το 1811, µε την άδεια της αυστριακής κυβέρνησης, εκδίδεται από τον Άνθιµο Γαζή η εφηµερίδα “Λόγιος Ερµής” ήταν μία μικρή ώθηση που χρειάστηκε μόνο- και δόθηκε από τον Γαζή- ώστε να πάρουν σειρά μία πληθώρα εκδόσεων με έδρα το Παρίσι. Τη δεκαετία 1811-1821 στα τυπογραφεία της Βιέννης και του Παρισιού εκδίδονταν πολλά έντυπα η “Αθήνα” η “Μέλισσα” και το “Μουσείον” ενώ στο Λονδίνο εκδίδεται η “Ίριδα”. Ένα χρόνο αργότερα και σε Ελληνικό έδαφος για πρώτη φορά, εκδίδεται στα Επτάνησα η “Ιονική“. Ο προεπαναστατικός τύπος αυτής της εποχής βοήθησε με πολλούς τρόπους το ξεσηκωμό των λαών και γνώρισε και ο ίδιος άνθιση μέσα σε πολύ ιδιαίτερες συνθήκες για να ακολουθήσει έπειτα η καλύτερη εποχή του…
Αξίζει να σημειωθεί πως η πρώτη επίσηµη Ελληνική εφηµερίδα χαρακτηρίζεται η “Σάλπιγξ Ελληνική“ η οποία εκδόθηκε την 1η Αυγούστου του 1821 στην Καλαµάτα ταυτόχρονα µε την έκρηξη της επανάστασης. Οι εφηµερίδες του αγώνα επιτελόυσαν τότε εξαιρετικό και σημαντικό έργο προσπαθώντας να ενηµερώσουν για την επικαιρότητα των πολεµικών εξελίξεων και γενικότερα για πολιτικά και κοινωνικά θέµατα.
Στα επόµενα χρόνια ακολουθεί η Χρυσή Εποχή της εφημερίδας, εκδόθηκαν πολλοί νέοι τίτλοι εφηµερίδων σε ολόλληρη την Ευρώπη αλλά και στα ελληνικά εδάφη κι’ έτσι η πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα θεωρήθηκε η καλύτερη εποχή των φυλλάδων. Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκόσµιου πολέµου εκδόθηκαν γύρω στις 15 εφηµερίδες στην Αθήνα µερικές εκ των οποίων και η “Ελευθεροτυπία”, ο “Ελεύθερος τύπος“, η “Καθηµερινή“, και η “∆ηµοκρατία“, οι περισσότερες συνεχίζουν να τυπώνουν μέχρι και σήμερα.
Στην χρυσή αυτή εποχή στο βιβλίο Γκίνες “βασιλέυουν” η σοβιετική “Αργκουμεντυ υ Φακτυ” που έφτασε τα 33,5 εκατομμύρια αντίτυπα το 1991 και η “Τρουντ” με 21,5 εκατομμύρια το 1990. Στο Ηνωμένο Βασίλειο η “Sun” έχει τις μεγαλύτερες πωλήσεις με περίπου 3,2 εκατομμύρια στα τέλη του 2004 ενώ στις ΗΠΑ δεδομένου ότι η αγορά της εφημερίδας κατακερματίστηκε από πολύ νωρίς από τον ανταγωνισμό της τηλεόρασης και του ραδιοφώνου, δεν έχει ξεπεράσει τα 2 εκατομμύρια αντίτυπα κανένας Τύπος.
Σήμερα, σε έναν κόσμο ψηφιακό στην πλειονότητά του, η νέα μόδα θέλει τις εφημερίδες να φέρονται σε ηλεκτρονική μορφή.. οι πωλήσεις έχουν μειωθεί στο μισό των προσδοκιών των εκδοτών και αυτοί που κάποτε αγόραζαν τις εφημερίδες τους μαζί με τον πρωινό καφέ τους τώρα διαβάζουν τις ειδήσεις από το tablet τους. Ο κόσμος προσαρμόζεται στους ραγδαίους ρυθμούς της τεχνολογίας χωρίς να σκέφτεται συνέπειες ή να ζυγίζει παρελθόν και παρόν, και κάπως έτσι οι άσπρες και κίτρινες φυλλάδες κατέληξαν να είναι μία σειρά από λέξεις ενός ιστοτόπου και ένα κλικ στο πληκτρολόγιο. Κάθε φυλλάδα, όμως, κρατά βαθιά ριζωμένη σε κάθε πολιτισμό, κρύβοντας ιστορικά γεγονότα και αντικατοπτρίζοντας σαν αυθεντικό κειμήλιο την κληρονομία κάθε λαού, κάτι που ο ψηφιακός κόσμος, δυστυχώς, δεν θα μπορεί να προσφέρει σε μερικούς αιώνες στην ανθρωπότητα.
Β.Κ.