Τον ακούμε για 4η σεζόν “βραδιοφωνικά” κάθε Παρασκευή απο τις 22:00-24:00 μμ. στη συχνότητα του διαδικτυακού ραδιοφώνου Street Radio, εκεί που κερνά τους ακροατές του μουσικές των πολιτισμών, των παλιών και των νέων καιρών, χρησιμοποιώντας ένα μέσο της σύγχρονης εποχής, που συχνά χαρακτηρίζεται ως “πολιτιστική επανάσταση”.
Συνομιλώντας, λοιπόν, με τον Χρήστο Ραφίκ Αμπντίν συναντάμε το πάντρεμα μιας ψηφιακής καινοτομίας με τις αξίες που κουβαλά η ραδιοφωνική ιστορία, κι αυτό τελικά είναι που κεντρίζει και το ενδιαφέρον των freeminders!
Από πότε και πώς ξεκίνησες “να σαλπάρεις” στα κύματα του ραδιοφώνου;
Πρώτη σεζόν με βρήκε στον σταθμό που με φιλοξενεί, στις αρχές του 2020 που είχα επιστρέψει στην Ελλάδα και είχα ανάγκη να δω τι γίνεται και με αυτή την πλευρά μου. Ήταν παιδικό όνειρο και έψαχνα τρόπο να το υλοποιήσω τελειώνοντας τις σπουδές μου, μια και αρθρογραφούσα ήδη, αλλά δεν είχα ιδέα, εάν είμαι σε θέση να βρεθώ στον κλάδο αυτό ολοκληρωτικά.
Το να απευθυνθεί, λοιπόν, κανείς σε διαδικτυακό μέσο και μάλιστα στον χώρο του ραδιοφώνου, έχοντας μηδενική πείρα, είναι πάντα μια ευκολότερη λύση αναφορικά με τις συνθήκες που επικρατούν στην πρωτεύουσα ειδικά, προκειμένου να αποκτήσει περισσότερες πιθανότητες να έρθει σε επαφή με το αντικείμενο και να αντιληφθεί πώς λειτουργεί. Ευκαιρίες, δηλαδή, που ένα μεγάλο μέσο δεν τις παρέχει το ίδιο απλόχερα, ακόμα κι αν προέρχεται ακαδημαϊκά από τον αντίστοιχο χώρο ο ενδιαφερόμενος.
Σπούδασα αρχικά, στο «ελιτίστικο» καμιά φορά αθηναϊκό περιβάλλον που η αγορά εργασίας δεν δείχνει φιλόξενη προς άπειρους ανθρώπους. Αν είχα βρεθεί εκτός της πόλης μου, ίσως η συνθήκη επέτρεπε να διεκδικήσω ευκαιρίες σε έναν επαρχιακό ραδιοφωνικό σταθμό, που θα έπαιζε όμως στα FM.
Ποια είναι τα συστατικά μιας επιτυχημένης ραδιοφωνικής εκπομπής σύμφωνα με τα δικά σου μέτρα;
Η σοβαρότητα νομίζω, με την οποία αντιμετωπίζει κανείς οτιδήποτε και η ευαισθησία του να αγγίζει όσο το δυνατόν ποικιλοτρόπως τα ζητήματα που παρακινούν για αναζήτηση, νομίζω είναι καθοριστικά στοιχεία. Τόσο καθοριστικά όσο η εγρήγορση και η συνεχής ενημέρωση, διατηρώντας όμως έλλειψη δογματισμού. Διδακτικού τάχα, χαρακτήρα κουνώντας το δάκτυλο. Είναι υφολογικά στοιχεία με τα οποία διαφωνώ πλήρως.
Περισσότερο απαντώ ως ακροατής ή ως «ερευνητής» ενίοτε, αλλά στο ιντερνετικό μέσο η επιτυχία καθορίζεται από διαφορετικούς παράγοντες.
Κυριολεκτικά, ουσιώδες στοιχείο επιμένω πως είναι ο σεβασμός στον κόσμο που αφιερώνει χρόνο να σε ακούσει αντί να δει Netflix, να προτιμήσει έναν σταθμό διασημότερο στα FM, ή να προτιμήσει προγράμματα άλλου περιεχομένου.
Πραγματιστικά όμως, στο μέσο αυτό ο ακροατής έρχεται «συστημένος», δεν σε εντοπίζει τυχαία αναζητώντας εκ των γνωστών ή τυχαίων συχνοτήτων, άρα βλέπεις συχνά να κάνουν επιτυχία εκπομπές χωρίς ιδιαίτερο περιεχόμενο, μόνο και μόνο επειδή οι δημόσιες σχέσεις τους ή προσωπική ζωή των υπευθύνων ενδιαφέρει τα κοινωνικά μέσα, όχι απαραίτητα με πικάντικο τρόπο. Πρέπει να έχεις κάτι ενδιαφέρον να πεις ή κάτι ξεχωριστό να αναδείξεις. Δεν είναι εύκολο να έρθει ο κόσμος και αν έρθει, να συμβιβαστεί κιόλας με «ποιοτικά» χαρακτηριστικά που δεν συνάδουν συνήθως με τα υπόλοιπα μέσα. Αυτή είναι η δοκιμασία που καλείσαι να φέρεις εις πέρας ως παραγωγός.
Οι θεματικές που επιλέγεις για τις εκπομπές σου πηγάζουν από δικές σου αναζητήσεις και επίκαιρους προβληματισμούς ή προκύπτουν από τον μουσικό διάλογο με τους ακροατές;
Η ιδέα που προσπαθώ να ακολουθώ είναι και η αλήθεια μου για όσα σημαίνει το ραδιοφωνικό πρόγραμμα τη νύχτα. Η έννοια της συντροφιάς δηλαδή. Δε ξέρεις ο καθένας ούτε γιατί έρχεται μαζί σου, ούτε τι ανάγκες έχει. Κάθε «Βραδιοφωνική» συνάντηση έχει από μία θεματική συνήθως, η οποία τίθεται υπό μορφή ερωτήματος, προκειμένου να παρακινούνται ακόμα και οι πιο ντροπαλοί να συμμετέχουν στην κουβέντα και να μην αρκούμαστε στο μονόλογο. Μόνο έτσι γίνεται συζήτηση. Το ραδιόφωνο είναι μοναχικό μέσο για τον εργαζόμενο, συνεπώς η ανάπτυξη κουβέντας και διαλόγου κυρίως, βοηθά και εμένα και την εξέλιξη της ίδιας της συντροφιάς που μου κάνουν οι ακροατές.
Πάει το θέμα παρακάτω έτσι, «φωτίζει» το καθετί μακρο- οπτικότερα και αφήνει στο τέλος του ταξιδιού μια σκέψη που ούτε καν θα είχε περάσει από το νου μου, εάν είχα μείνει μόνο σε όσα εγώ επέλεξα να θιγούν. Ο καθείς έχει την ελευθερία να σημειώσει οτιδήποτε τον απασχολεί βραδιάτικα και νομίζει πως αξίζει να κουβεντιάσουμε και με την υπόλοιπη παρέα. Άρα, εκτός από θάρρος να εκφραστεί, βρίσκει χώρο να προτείνει θέματα που πιθανά απασχολούν και άλλο κόσμο.
Σε άλλες περιπτώσεις, η επικαιρότητα και η ανάδειξη ανθρώπων που με ιντριγκάρει το έργο τους, δίνουν «πάσες» ώστε να στήνω και το κατάλληλο ερώτημα, συνδυάζοντας έτσι και τον εκάστοτε καλεσμένο που είτε γνωρίζει το ζήτημα καλύτερα είτε τον αφορά πιο άμεσα.
Αν σου ζητούσα έναν ορισμό για το (διαδικτυακό) ραδιόφωνο, ποιος θα ήταν αυτός;
Δεν έχω ξεχωριστό ορισμό. Η μόνη διαφορά του είναι λειτουργική. Δεν έχουμε ραδιοκύματα, απαιτείται όμως διαδίκτυο, αυτό καθορίζει τη δική μας εποχή, ώστε να έχουμε πρόσβαση στη μουσική και στην ενημέρωση.
Και αν μου επιτρέπεις, είναι ευθύνη όλων όσοι συσχετίζονται με αυτού του είδους τον μικρόκοσμο να αποδείξουν ότι δεν έχει να ζηλέψει κάτι από τον «αναλογικό» κόσμο ο κόσμος της ψηφιοποίησης των μέσων, υπό την έννοια ότι το δυνατό χαρτί το διαθέτει, ώστε να παράξει καλό αποτέλεσμα, ας αρχίσει να παράγει και την ανάλογη ποιότητα!
Είναι αδιανόητο στον υπόλοιπο κόσμο να γίνονται χάρη στο διαδίκτυο υπερπαραγωγές, παρουσιάσεις βιβλίων, μελέτες, να δίνεται χώρος σε νέους ανθρώπους ή σε άλλους σημαντικούς που στα εμπορικά μέσα δεν θα φιλοξενηθούν ποτέ πιθανά και ακόμα να πιστεύουμε ότι η τηλεόραση και το συμβατικό ραδιόφωνο έχουν μόνο τη δύναμη.
Το σημειώνω διότι, ειδικά στην Ελλάδα, με τα εγχώρια διαδικτυακά μέσα μας έφερε πιο κοντά η ανάγκη της καραντίνας, μια και αργεί η ποιοτική εξέλιξή μας στο χώρο ή δεν είναι επαρκή τα προγράμματα, αν εξαιρέσεις τα podcast που έχουν άνοδο ακροαματικότητας και την εποχή των Youtubers, η θεματολογία των οποίων αφορά συνήθως συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες.
Ξεχωρίζεις κάποια αγαπημένη ή ιδιαίτερη στιγμή on air;
Είναι διάφορες που με έχουν αγγίξει. Πιο πολύ όταν φιλοξενήθηκε στο στούντιο η υποδιευθύντρια του σχολείου Ειδικού Καταστήματος Κράτησης Νέων Αυλώνα, μια και είχα προσπαθήσει με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Εκπαίδευσης να εξετάσω κατά πόσο η εκπαίδευση αποτελεί πραγματικά καθολικό δικαίωμα και υπάρχουν ίσες ευκαιρίες. Κουβέντα ειλικρινής, συμμετοχή από τους ακροατές και σχόλια, όμορφα αποσπάσματα και ανάδειξη από πλευράς σχολείου όσων πρέπει να ακούγονται.
Αγαπημένη στιγμή ήταν η δια τηλεφώνου παρέμβαση του αγαπημένου μου καθηγητή. Είχα την τύχη να μας διδάσκει όσο φοιτούσα στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης του Καποδιστριακού. Έχει σημαδέψει τον τρόπο που σκέφτομαι και με έχει διαμορφώσει σημαντικά. Ήταν συγκινητικός.
Ποια στοιχεία είναι αυτά που διαφοροποιούν το συμβατό (FM) απο το διαδικτυακό (web) ραδιόφωνο;
Η ευθύνη!
Πέρα από τα κυριολεκτικά διαφοροποιητικά τους χαρακτηριστικά, δεν υπάρχει η αίσθηση της ευθύνης που υπάρχει στα άλλα κανάλια λόγω του ότι έχεις την ψευδαίσθηση ότι απευθύνεσαι σε τρομακτικά λιγότερο κόσμο, αντί να συνειδητοποιείς τη δύναμη του ίντερνετ! Άσε που, είτε απευθύνεσαι σε 5 είτε σε 1005 ακροατές, η ευθύνη του τι θα μεταδόσεις, με ποιον τρόπο και με πόσο καλό αποτέλεσμα τεχνικά και στην διατύπωση δεν αλλάζει. Και αυτό δυστυχώς, δεν είναι νόμος στο διαδίκτυο. Ούτε φυσικά γίνεται να ελέγχονται τα πάντα εκεί. Υπάρχει ακόμα η αντίληψη ότι webradio σημαίνει μουχαμπέτι, γεγονός που με βρίσκει πλήρως αντίθετο. Δεν μαζευόμαστε για να καλέσουμε τα φιλαράκια μας να πούμε δυο σαχλαμάρες, ή ακόμα κι αν τα προγράμματα αυτά έχουν διάθεση πιο παιγνιώδη και φιλική δε σημαίνει πως με την έλλειψη φίλτρων πείθεις κάποιον μη φίλο σου να σε αντέξει. Δε μιλάω για καθωσπρεπισμούς και σοβαροφάνειες, μιλάω για σεβασμό. Του εαυτού σου και της δουλειάς που έχεις ετοιμάσει πάνω από όλα!
Επίσης λάβε υπόψιν τα εξής σε σχέση με την ευθύνη που λέω :
α) είναι εύκολο στην εποχή μας ο οποιοσδήποτε να στήσει ένα μέσο διαδικτυακό. Ο τεράστιος μαχαλάς του ίντερνετ, προσφέρεται για απρόσωπα προφίλ, χυδαιότητα, ανεξέλεγκτη διασπορά πληροφορίας, τρολ κ.ο.κ.
β) δύσκολα υπάρχει κάποιος πάνω από το κεφάλι σου, ώστε να σε μάθει και να σε προσέξει, για να αποφύγεις λάθη, ειδικά αν δεν το έχεις σπουδάσει κι όλας το επάγγελμα.
γ) γίνεται κατά πλειοψηφία σε ερασιτεχνικό βαθμό και η μη ύπαρξη απολαβών συντελεί ώστε να επαναπαυθεί κανείς ή οι απαιτήσεις του υπευθύνου να είναι μειωμένες.
Χρειάζεται τελικά να βάλουμε διαζευκτικό μεταξύ του συμβατικού και του διαδικτυακού ραδιοφώνου;
Αναγκαστικά. Δεν έχει γίνει σωστά η πέψη της τεχνολογικής εμβάθυνσης και είναι απολύτως λογικό, γιατί νομίζω ότι συχνά γίνεται βίαια σε ορισμένα κομμάτια του πληθυσμού, εξαναγκαστικά πιθανά, οπότε δεν έχει καθολική απήχηση.
Προσωπικά, με ενδιαφέρει να έχω την ικανότητα να απευθύνομαι σε όλους και όλες ανεξαιρέτως (και εδώ τα κριτήρια είναι πολλά ώστε κάποιος να έχει πρόσβαση, αμεσότητα και εξοικείωση με το ίντερνετ). Είναι διασυνοριακή η μαγεία του webradio, μα δυστυχώς όχι το ίδιο απλόχερα δοσμένη σε όλους τους δυνητικούς χρήστες. Επίσης, τα μέσα είναι δυσανάλογα. Σε μια εκ των πραγμάτων ζοφερή πραγματικότητα για τον Τύπο στη χώρα, τα έσοδα ακόμα και των σοβαρών σταθμών που δεν εκπέμπουν αλλά υπάρχουν μόνο διαδικτυακά είναι όλο και λιγότερα. Η εμπορικότητά τους δεν είναι εκείνη ενός ραδιοφωνικού σταθμού, ή ενός τηλεοπτικού καναλιού, άρα και οι δυσκολίες ώστε να διατηρηθεί σε ένα αξιοπρεπές επίπεδο αυξάνουν.
Θα ήθελα να κλείσουμε μουσικά και να μοιραστείς με τη παρέα του freeminds ένα τραγούδι αγαπημένο και ταξιδιάρικο.
Δεν μπορεί να είναι ένα. Ταξιδεύει με διαφορετικό τρόπο ο ανθρώπινος νους, ειδικά οι νοερές διαδρομές που προσφέρει η μουσική και ο στίχος, απαιτούν και ξεχωριστά χαρακτηριστικά. για να παρακινήσουν τον καθένα. Ξεχωρίζω ένα αραβικό κομμάτι, είναι της Ουμ Καλσούμ, τιτλοφορείται ως «Ente Omri» και εκτός της μυθικής μουσικής του ταυτίζεται με παλαιότερες εποχές με τη διαμόρφωση των ακουσμάτων μου και με καθημερινές διαδρομές μου όσο ήμουν μαθητής.
Γεωργία Καλπαζίδου