The handmaid’s tale
Η νέα τηλεοπτική σειρά που εδώ και ένα μήνα έχει καθηλώσει τους θεατές σε παγκόσμιο επίπεδο ονομάζεται “The handmaids Tale”. Από τις 26 Απριλίου, την ημέρα της πρεμιέρας μέχρι και σήμερα, πολύς λόγος γίνεται τόσο για τη θεματολογία, όσο και για την άμεση σύνδεση της με την πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα
Η πλοκή
Η σειρά μας μεταφέρει στο προσεχές μέλλον στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, οι οποίες έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα από εμφύλιο πόλεμο. Στη θέση της δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης έχει εγκαθιδρυθεί η Γκίλιαντ (ή Γαλαάδ), ένα αυταρχικό και θεοκρατικό καθεστώς, το οποίο βασίζει την ίδρυση και τη λειτουργία του στις αρχές που ορίζει η Βίβλος. Η διοίκηση θα περάσει στα χέρια μιας ελιτιστικής κυβέρνησης, που επικρατεί λόγω της δύναμης των όπλων και του εκφοβισμού των πολιτών. Όροι όπως ο μιλιταρισμός και ο ολοκληρωτισμός έχουν πάρει το «χρώμα» της προστασίας και της οργάνωσης.
Η πλοκή περιστρέφεται γύρω από μια γυναικεία φιγούρα ονόματι Offred. Έχοντας αναλάβει το ρόλο του ομοδιηγητικού αφηγητή, μας εξηγεί πως οι γυναίκες σταδιακά αποκλείστηκαν από την αγορά εργασίας και την εκπαίδευση, στερήθηκαν των πολιτικών τους δικαιωμάτων και αναγκάστηκαν να περιοριστούν στα πλαίσια του νοικοκυριού και στην τεκνοποίηση. Οι περισσότερες γυναίκες, λόγω του χημικού πολέμου και της περιβαλλοντικής μόλυνσης έχασαν τη γονιμότητα τους. Τον ρόλο της τεκνοποίησης έχουν αναλάβει αποδεδειγμένα γόνιμες γυναίκες, οι οποίες έχουν εγκατασταθεί στα σπίτια των ισχυρών οικογενειών με αποκλειστικό στόχο να παρέχουν τις υπηρεσίες τους στην εκάστοτε οικογένεια και να γεννούν τα παιδιά που άτεκνων συζύγων.
The handmaids
Οι «πορφυρές δούλες» έχουν αποβάλλει πλήρως την παλιά τους ταυτότητα. Είναι υποχρεωμένες να υπηρετούν τον οίκο στο οποίο κατοικούν, να συμπεριφέρονται με ευπρέπεια και σεβασμό. Γίνονται διακριτές μέσα στην κοινωνία από την εμφάνιση τους. Φορούν πάντοτε κόκκινα μακριά φορέματα και αντίστοιχους μανδύες , που παραπέμπουν σε ενδυμασία της βικτωριανής εποχής, αλλά και εις ανάμνηση της αμαρτάνουσας Μαρίας Μαγδαληνής. Αντίθετα, οι άτεκνες σύζυγοι φορούν πάντοτε γαλάζια ενδύματα, χρώμα με το οποίο συχνά απεικονίζεται στις τοιχογραφίες η Παναγία. Επίσης, τους απαγορεύεται να γράφουν ή να διαβάζουν, ενώ δεν διατηρούν τα προηγούμενα ονόματά τους, αλλά ονοματίζονται από τον ιδιοκτήτη τους, κύριο του οίκου και του σώματος τους. Η Offred (Offred <Of Fred), επιλέγεται να υπηρετήσει τον Κυβερνήτη Fred Waterford και τη σύζυγό του, απ’ όπου μεταφέρει τον πουριτανισμό και την υποκρισία αυτής της κοινωνίας.
Φαινομενικά οι πορφυρές δούλες προστατεύονται στην κοινωνία της Γαλαάδ και περιβάλλονται με φροντίδα. Στην πραγματικότητα, όμως, είναι ευάλωτες στη βία, καθώς δεν ορίζουν οι ίδιες το σώμα τους. Αν παραβούν τους κανόνες ή αν δεν είναι ικανές να τεκνοποιήσουν, υπόκεινται σε σωματικά και ψυχικά βασανιστήρια (τύφλωση, εγκαύματα, κ.α.) ή εκτελούνται. Η ομοφυλοφιλία θεωρείται θανάσιμο αμάρτημα και τιμωρείται, καθώς η ανοχή στη διαφορετικότητα δεν υφίσταται. Μάλιστα, στις δημόσιες εμφανίσεις τους είναι υποχρεωμένες να περπατούν ανά δύο, ώστε η μία να λειτουργεί ως δορυφόρος της άλλης και να αναφέρει κάθε παράτυπη κίνηση.
Το βιβλίο
Όταν το τηλεοπτικό δίκτυο Hulu ανακοίνωσε τα σχέδιά του για ένταξη της σειράς στο πρόγραμμα του, το κοινό δεν ξαφνιάστηκε. Η ιδέα δεν είναι πρωτότυπη, μιας και πρόκειται για την τηλεοπτική μεταφορά του ομώνυμου βιβλίου της Margaret Atwood. Επίσης, κάποια χρόνια νωρίτερα είχε μεταφερθεί και στη μεγάλη οθόνη, αλλά και το θέατρο. Η Ιστορία της πορφυρής δούλης, όπως μεταφράστηκε ο τίτλος του βιβλίου στα ελληνικά, εκδόθηκε το 1985 και ανήκει στην κατηγορία της δυστοπικής λογοτεχνίας (Dystopian fiction).
Δυστοπία στο χώρο της τέχνης ονομάζεται η κατασκευή μιας πολιτείας όπου κυριαρχεί εσχατολογικό κλίμα. Οι κοινωνίες αυτές μαστίζονται από λοιμό, διαφθορά, καταπίεση, στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων, τεράστιες κοινωνικές ανισότητες και βία. Αντίθετες των δυστοπιών θεωρούνται οι ουτοπίες, χώροι στους οποίους κυριαρχεί η ευδαιμονία και η δικαιοσύνη. Τα αγεφύρωτα προβλήματα των δυστοπιών συχνά καθρεφτίζουν φαινόμενα των σύγχρονων κοινωνιών ή προβλέπουν το πιθανό μέλλον σε περίπτωση που ανατραπούν οι υπάρχουσες λεπτές ισορροπίες. Γνωστά έργα δυστοπικής λογοτεχνίας είναι το 1984, του G. Orwell, ο Θαυμαστός καινούργιος κόσμος του Huxley, τα Παιδιά των ανθρώπων της P.D. James, τo Φαρενάιτ 451 του Ray Bradbury.
Η Margaret Atwood, η οποία έκανε και μια σύντομη εμφάνιση στο πρώτο επεισόδιο της σειράς, δηλώνει πως επηρεάστηκε πέρα από έργα της δυστοπικής λογοτεχνίας και τις συντηρητικές κοινωνίες της βικτοριανής εποχής, από τη σύγχρονη πραγματικότητα και από αληθινά περιστατικά. Με αυτόν τον τρόπο κατάφερε να περάσει το ισχυρό μήνυμα πως τα δικαιώματα των γυναικών δεν είναι παντού δεδομένα και συνταγματικά κατοχυρωμένα. Ακόμη και στις σύγχρονες κοινωνίες , το σώμα και η ψυχή τους δεν τους ανήκουν.
Ρία Ροροπούλου