Η αντιφατικότητα του τίτλου έγκειται στο περιεχόμενο του υπό συζήτηση, στο πλαίσιο της παρούσης συνέντευξης, μυθιστορήματος, το οποίο αποτελεί πόνημα της προέδρου της Ένωσης Λογοτεχνών Βορείου Ελλάδος, κυρίας Γεωργίας Γοργούς Αλεξίου. Οι ευχάριστες εκπλήξεις καθίστανται πάντοτε καλοδεχούμενες στο πλαίσιο του λογοτεχνικού στερεώματος, σημάδι ότι υπάρχουν ακόμη άνθρωποι, οι οποίοι αρνούνται πεισματικά, να κάνουν έκπτωση στο πνεύμα, καθώς η ψυχή, άσχετα με ό,τι επιθυμούν να υποστηρίζουν ορισμένοι ψευδοδιανοούμενοι κύκλοι, δεν είναι για πούλημα, διότι είναι ανεκτίμητη. Κατά αυτό τον τρόπο λοιπόν, ο επίδοξος αναγνώστης θα μεταφερθεί αρκετούς αιώνες πίσω, σε γνώριμα για αυτόν εδάφη, για να παρατηρήσει πώς η τέχνη του μοιρολογιού αναδεικνύεται μέσα από ένα μακρόσυρτο θρήνο ενός βασιλικής καταγωγής προσώπου, με αξιοπρέπεια απέναντι στη θέση της και απέραντο σεβασμό απέναντι στους νεκρούς. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
* Μακαριά: φροντίδα για τον νεκρό τις τελευταίες ώρες πριν από την ταφή του και λίγες ώρες μετά από αυτήν, θρήνος και την ίδια στιγμή παρηγοριά στους ζωντανούς συγγενείς.
- Θα ήθελα να μου πείτε μερικά πράγματα για εσάς, καθώς και για το δεύτερο όνομά σας.
Στο βιογραφικό μου, βέβαια, δίνονται τα σημαντικά, αλλά εν τάχει ας πω μερικά. Κατάγομαι από την Μερκάδα, χωριό της Δυτικής Φθιώτιδας, μπαλκόνι στον Τυμφρηστό (Βελούχι). Ο πατέρας μου, Χαράλαμπος Αλεξίου, ήταν ιερέας και η μητέρα μου, Αντιγόνη Αλεξίου, οικοκυρά αγρότισσα. Τέλειωσα το Γυμνάσιο στην Λαμία και σπούδασα στην Εθνική Ακαδημία Σωματικής Αγωγής Θεσσαλονίκης. Εξάσκησα το επάγγελμα της Γυμνάστριας για 35 χρόνια σε Γυμνάσια και Λύκεια του Νομού Θεσσαλονίκης. Είμαι μητέρα τεσσάρων εν ζωή αγοριών –το πρώτο από τα πέντε απεβίωσε σε ηλικία 23 ετών. Ο σύζυγός μου, ο Κωνσταντίνος Βλαχάκης, απεβίωσε, επίσης, και διάγω εν χηρεία 16 και πλέον χρόνια. Έχω και πέντε εγγόνια –πλούσια σοδειά.
Όσο για το δεύτερο όνομά μου έχει κι αυτό την ιστορία του. Τα πρώτα μου βιβλία τα εξέδωσα ως Γεωργία Αλεξίου και κάποια ως Γεωργία Χ. Αλεξίου. Κάποια στιγμή συνειδητοποίησα πως υπάρχει και άλλη Λογοτέχνις με το ίδιο όνομα –δεν την γνώρισα, αλλά πρέπει να είναι μεγαλύτερη ηλικιακά– οπότε έπρεπε κάτι να κάνω. Γύρευα όνομα, προσωνύμιο ή συμπληρωματικό ψευδώνυμο. Ένας αγαπητός φίλος μού πρότεινε το ψευδώνυμο Χρυσονόη, αλλά μου φάνηκε βαρύ, εγωιστικό. Τελικώς, αποφάσισα να πάρω, ως συμπληρωματικό γιατί δεν ήθελα να απεμπολήσω το όνομά μου και το Γοργώ, το οποίο μου άρεσε και το επέλεξα για τους κάτωθι λόγους:
α) Με ενέπνευσε ο μύθος και, κυρίως, η σημειολογία του ονόματος. Η Μέδουσα Γοργώ, δηλαδή, η Βασίλισσα Γοργώ, στην ελληνική μυθολογία αναφέρεται ως μία από τις τρεις Γοργόνες. Υπάρχουν, βέβαια, αρκετοί μύθοι και παραλλαγές αυτών για την Γοργώ, που δεν είναι του παρόντος.
Η Γοργώ –αυτή με τα σπινθηροβόλα μάτια και το διαπεραστικό βλέμμα, αυτό σημαίνει το όνομά της– ήταν η θνητή. Το ρήμα μέδω, σημαίνει βασιλεύω, άρχω, κυβερνώ. Τα προθέματα μετ-, μεδ-, μητ- και μηδ, σημαίνουν σκέπτομαι σοφά, προνοώ, οπότε κατ’ επέκταση, επειδή είναι σώφρονες και προνοητικοί μέδουν, δηλαδή, κυβερνούν, βασιλεύουν. Άρα η Μέδουσα Γοργώ, αυτή η προολύμπια δαίμων, ήταν βασίλισσα, κυβερνήτις του λαού της, επειδή ήταν προνοητική και είχε σοφία.
Σύμφωνα με τον κύριο ιερατικό μύθο την φόνευσε ο Περσέας, με την βοήθεια του Ερμή που του έδωσε ένα ατσάλινο δρεπάνι, την άρπη, και της Αθηνάς, η οποία του έδωσε την χάλκινη ασπίδα. Την κεφαλή της Γοργούς ο Περσέας παρέδωσε στην Αθηνά. Το γοργόνειο –ένα αποτροπιαστικό υπερόπλο– προσάρμοσε η Θεά στο μέσον της ασπίδας της.
β) Είναι ένα όνομα γνωστό στον αρχαίο κόσμο, ιδιαίτερα στην Κέρκυρα και δίνονταν συχνά στις κόρες των Κερκυραίων. Η Κέρκυρα, σύμφωνα με μία εκδοχή, είναι παραφθορά των λέξεων Γοργώ Κυρά – Γόρκυρα – Κόρκυρα – Κέρκυρα.
Γοργώ ονομαζόταν η θρυλική βασίλισσα της Σπάρτης, κόρη του βασιλιά Κλεομένη Α΄ και σύζυγος του ήρωα βασιλέα Λεωνίδα.
Γοργώ ονομαζόταν και η Λέσβια λυρική ποιήτρια του 7ου – 6ου αιώνα π.Χ., σύγχρονη της Σαπφούς.
γ) Το όνομα Γοργώ είναι ένα από τα πολλά (400 περίπου) ονόματα, προσωνύμια και επίθετα της Θεάς Αθηνάς, η οποία μεταξύ των άλλων αποκαλούνταν και Γοργώ, Γοργώπις, Γοργοφόνη, Γοργολόφα και Γοργόνη Αθηνά! Προσωπικά τιμώ ιδιαίτερα την Θεά Αθηνά, η οποία συμβολίζει την υψίστη Νοημοσύνη, τιμώ την Ελλανία Δράκαινα, την Κεφαλή παντός κόσμου και Νίκη αεί! Πριν από τέσσερα περίπου έτη είχα μελετήσει και είχα γράψει τρεις ύμνους για την Μεγίστη θέαινα, χρησιμοποιώντας αρκετά από τα ονόματα που της αποδίδονταν, αλλά δεν δημοσιεύθηκαν ακόμη, επειδή πρέπει να ολοκληρωθεί η σημειολογία των και οι πηγές. Παλαιότερα είχα γράψει έναν ακόμη ύμνο με τίτλο «Ελαία Αθηνά», ο οποίος μελοποιήθηκε από τον νομικό και μουσικοσυνθέτη Δημήτριο – Αλέξανδρο Μιχάκη.
Το Γοργώ, λοιπόν, κατ’ αρχάς το χρησιμοποιούσα στις εκδόσεις των βιβλίων μου ως συμπληρωματικό ψευδώνυμο· αργότερα μου αποδόθηκε επίσημα, σε ειδική τελετή ονοματοδοσίας, στα πλαίσια των εορταστικών εκδηλώσεων των Προμηθείων στο άλσος Προμηθέως (Αι Γιάννη), στον Όλυμπο. Εδώ και αρκετά χρόνια ακούω και στα δύο ονόματα, γεγονός που με ευχαριστεί.
- Πόσο δύσκολο και συνάμα τιμητικό είναι για κάποιον να κατέχει μια σημαντική θέση σε έναν οργανισμό, όπως η Ένωση Λογοτεχνών Βορείου Ελλάδος;
Πράγματι, είναι πολύ δύσκολο και συνάμα τιμητικό, όπως ακριβώς το είπατε. Βέβαια, η δυσκολία έγκειται στους στόχους που έχει κανείς για έναν οργανισμό, όπως η Ένωση Λογοτεχνών Βορείου Ελλάδος (Ε.Λ.Β.Ε.). Αν κάποιος επιθυμεί απλώς τον τίτλο για να τον περάσει στο βιογραφικό του ή να ακούει την λέξη «πρόεδρος» και να χαίρεται, τότε δεν υπάρχει και μεγάλη δυσκολία· κάθεται πάνω σε μία καρέκλα και πραγματοποιεί ελάχιστα, απολαμβάνοντας τον τίτλο. Το πόσα, όμως, μπορεί να δώσει κανείς σε έναν τέτοιο οργανισμό, σημαντικό πολιτιστικό κύτταρο της πόλης, εξαρτάται πρωταρχικά από τα οράματα που έχει ο ίδιος, από τις δυνατότητές του, αλλά και από τους συνεργάτες του, δηλαδή από την θέληση και την ικανότητα και των υπολοίπων μελών του Δ.Σ.
Και την πρώτη περίοδο (2018 – 2020) της υπηρεσίας μου ως πρόεδρος στην Ε.Λ.Β.Ε. είχα πολύ καλούς συνεργάτες και την δεύτερη περίοδο (2020 – 2022) έχω καλούς συνεργάτες. Ο καθείς, βέβαια, δίνει όσα θέλει και δύναται να δώσει.
Ο Πρόεδρος πρέπει να έχει όραμα, να έχει ικανότητες οργανωτικές, διοικητικές, και, βέβαια, να αγαπά αυτό που κάνει, να διαθέτει χρόνο και να δίνεται ολόψυχα.
Την περίοδο της προεδρίας μου 2018-2020 έγινε μια μεγάλη προσπάθεια για την οργάνωση ποιοτικών εκδηλώσεων με σκοπό την ανάδειξη των λογοτεχνών με την παρουσίαση των βιβλίων τους, αλλά κυρίως με γνώμονα την εξωστρέφεια της Ε.Λ.Β.Ε.
Συγκεκριμένα έγιναν 65 Λογοτεχνικά Βραδινά τις Τετάρτες, από 21 Μαρτίου του 2018 που είχα αναλάβει το τιμόνι της Ε.Λ.Β.Ε. μέχρι και τις 4 Μαρτίου του 2020 που σταματήσαμε λόγω των μέτρων απαγορεύσεως εξ’ αιτίας της πανδημίας του κορωναϊού. Οργανώθηκαν, επίσης, 54 συνολικά εκδηλώσεις εκτός των εκδηλώσεων της Λογοτεχνικής Τετάρτης. Οι εκδηλώσεις μας έχουν καταγραφεί στα έξι τεύχη (42ο – 47ο) του περιοδικού «Μουσών Μέλαθρον», που εκδόθηκαν αυτή την περίοδο και αναλυτικά στο βιβλίο των Πεπραγμένων της συγκεκριμένης χρονικής περιόδου.
Πολλές δράσεις είχαν σκοπό την όσμωση, αλλά και την αλληλεγγύη μεταξύ των μελών, γι’ αυτό υπό την αιγίδα της Ε.Λ.Β.Ε. παρουσιάστηκαν τα βιβλία τους και βραβεύσαμε αρκετά καταξιωμένα μέλη. Οι λογοτεχνικές Τετάρτες για την γνωριμία των μελών και του έργου τους, καθώς και με διάφορες διαλέξεις από μέλη, αλλά και σημαντικούς ανθρώπους της πόλης μας έχουν πλέον γίνει θεσμός. Οργανώσαμε δύο Ημερίδες, την πρώτη με θέμα: «Μακεδονία, Παρελθόν – Παρόν – Μέλλον» και την δεύτερη με θέμα: «Η Θεσσαλονίκη σε σημαντικές ιστορικές στιγμές». Οργανώσαμε και μία εξαιρετική Διημερίδα με θέμα: «Η διαχρονική πορεία της ελληνικής γλώσσας». Οργανώσαμε εκδρομές: μία ημερήσια στην Σιάτιστα Βοΐου Κοζάνης και στην Μηλιά Γρεβενών· ένα πενθήμερο οδοιπορικό στην Ανατολική – Βυζαντινή Πελοπόννησο· μία τριήμερη στην Βουλγαρία (Φιλιππούπολη – Μπάτσκοβο – Σόφια)· και μία επταήμερη στην Ιταλία (Φλωρεντία, Άγιο Μαρίνο, λίμνη Γκάρντα, Βερόνα Βενετία, Ραβένα). Καθιερώσαμε την Ημέρα της Γυναίκας με την βράβευση αξιόλογων γυναικών που προσέφεραν στον πολιτισμό, στον τόπο μας, στην χώρα μας. Φέραμε κοντά μας αξιόλογα μέλη της πόλης μας, κάποια από τα οποία βραβεύσαμε ως Επίτιμα μέλη της Ε.Λ.Β.Ε.
Στην δεύτερη περίοδο της προεδρίας μου, δυστυχώς, λόγω των μέτρων απαγορεύσεως εξ’ αιτίας της πανδημίας του κορωναϊού, δεν μπορέσαμε να πραγματοποιήσουμε τα λογοτεχνικά βραδινά της Τετάρτης, και από τις άλλες εκδηλώσεις που είχαμε προγραμματίσει ελάχιστες πραγματοποιήθηκαν. Ο πολιτισμός πλήρωσε πολύ ακριβά τα μέτρα της πανδημίας.
Όμως, παρά τις δυσκολίες και τους περιορισμούς λόγω της έκτακτης κατάστασης, τα μέλη του Δ.Σ. προσπάθησαν να δώσουν τον καλύτερο εαυτό τους για την συνεχή λειτουργία της Ένωσής μας.
- Εκδόθηκαν δύο τεύχη (ν. 48 και ν. 49) του περιοδικού της Ε.Λ.Β.Ε. «Μουσών Μέλαθρον», και εντατικά ετοιμάζεται το ν. 50, ένα επετειακό υπέρ-τεύχος για τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821, καθώς και ένα συλλεκτικής αξίας βιβλίο για τα 40 χρόνια λειτουργίας της Ένωσης λογοτεχνών Βορείου Ελλάδος (Ε.Λ.Β.Ε.).
- Προκηρύχθηκαν δύο Λογοτεχνικοί Διαγωνισμοί, Ποίησης και Πεζογραφίας, για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, ένας ενηλίκων και ένας μαθητικός και τώρα ετοιμάζεται η έκδοση δύο βιβλίων με τα θέματα των διαγωνισθέντων.
- Τακτοποιήθηκε η σύμβαση Ε.Λ.Β.Ε. – ΟΣΔΕΛ, με την Ε.Λ.Β.Ε., ως νέος εκδότης.
- Πραγματοποιήσαμε τρεις διαδικτυακές εκδηλώσεις και μία τέταρτη σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας (Σ.ΕΚ.Β.Ε), στις οποίες μέλη μας απήγγειλαν ποιήματά τους και απέδωσαν αποσπάσματα κειμένων τους, καθώς και άλλων λογοτεχνών.
Επίσης, έγινε μία αρχή για την δημιουργία του πρώτου ηχητικού ανθολογίου, αφιερωμένο στα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, όπου ποιητές από όλη την Ελλάδα θα υμνήσουν την ψυχή του αγώνα των ηρώων του 1821. Η προσπάθεια συνεχίζεται με την βοήθεια της φίλης Λένας Κυρόπουλος και της αγαπητής Ελένης Καρασαββίδου. Το ηχητικό ανθολόγιο δημιουργείται με την συνεργασία του δημοσιογράφου Γρηγόρη Βεργιώτη και εκπέμπεται από το ράδιο Στριμώνικα (radio Strimonica) στην εκπομπή του Ποδηλάτη του Κόσμου σε όλες τις Βαλκανικές χώρες.
- Με την αμέριστη βοήθεια του κυρίου Ευάγγελου Λαδόπουλου, μέλος του Δ.Σ., ήρθαμε σε επαφή με κάποιους δημοσιογραφικούς οργανισμούς, όπου αρκετά μέλη μας έχουν δώσει συνεντεύξεις, και τον ευχαριστώ ιδιαίτερα γι’ αυτό.
-Στο site GRTimes.gr συνολικά έδωσαν γραπτή συνέντευξη στην δημοσιογράφο κα Κατερίνα Παπαδοπούλου είκοσι (20) μέλη μας.
-Στο ραδιόφωνο της ΕΡΤ3 και στον δημοσιογράφο κο Αλέξανδρο Τριανταφύλλου δόθηκαν δώδεκα (12) συνεντεύξεις.
-Ξεκίνησε η συνεργασία με το ραδιοφωνικό σταθμό «Ενημέρωση» που έχει έδρα στην Κατερίνη, αλλά εκπέμπει στην Κεντρική Μακεδονία. Μέχρις σήμερα δόθηκαν μία (01) συνεντεύξεις.
-Επίσης, ξεκίνησε η συνεργασία με το site Freeminds.gr, στο οποίο τα μέλη μας δίνουν γραπτές συνεντεύξεις. Μέχρι σήμερα έχουν δοθεί τρεις (03) συνεντεύξεις.
- Πραγματοποιήθηκε αποστολή του περιοδικού «Μουσών Μέλαθρον» και των βιβλίων της Ε.Λ.Β.Ε., αλλά και των μελών μας σε βιβλιοθήκες: στην Εθνική Βιβλιοθήκη, στην βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, του Δήμου Αθηναίων, της Ακαδημίας Αθηνών, του Πανεπιστημίου Αθηνών (τμ. Νεοελληνικών σπουδών), στην βιβλιοθήκη του Κέντρου Ελληνικών σπουδών HARVAND, στην βιβλιοθήκη του λογοτεχνικού περιοδικού «Νουμάς» στον Πύργο Ηλείας, στην Εταιρεία Λογοτεχνών Νοτιοδυτικής Ελλάδος και στην βιβλιοθήκη του Δήμου Πατρέων, καθώς και σε βιβλιοθήκες σχολείων της πόλεως Θεσσαλονίκης. Στην Θεσσαλονίκη ήδη τα περιοδικά και τα βιβλία της Ε.Λ.Β.Ε. βρίσκονται σε αρκετές σημαντικές βιβλιοθήκες.
- Έγιναν οι πρώτες επαφές με την Παιδαγωγική σχολή του Α.Π.Θ., ώστε να δωρίσουμε στην βιβλιοθήκη τα πνευματικά έργα των μελών της Ε.Λ.Β.Ε. Επίσης, γίνεται προσπάθεια ώστε, τα μέλη της Ε.Λ.Β.Ε. να δώσουν διαλέξεις στα Πανεπιστημιακά τμήματα Δασκάλων και Νηπιαγωγών με θέματα τη δημιουργική γραφή, το διήγημα, τη νουβέλα, το μυθιστόρημα την ποίηση.
- Πραγματοποιήθηκε επίσκεψη – ξενάγηση μελών μας στην έκθεση του Τελλόγλειου Ιδρύματος του ΑΠΘ που αφορούσε στην ελληνική επανάσταση του 1821 (05 Ιουνίου 2021).
- Υλοποιήθηκε στις 09 Ιουνίου –ύστερα από μεγάλο χρονικό διάστημα εξαιτίας των υγειονομικών περιορισμών– ανοιχτή εκδήλωση στο καφέ «Ξαρχάκος», στην πλατεία της ΧΑΝΘ, με θέμα: «Επανάσταση του ’21 και λογοτεχνικός λόγος».
- Τιμήθηκε από μέλη της Ε.Λ.Β.Ε. η ημέρα μνήμης θανάτου του Αλεξάνδρου του Μεγίστου (13/06/2021), στον έφιππο ανδριάντα του, στην παραλία.
- Τι ήταν αυτό που σας ώθησε στη συγγραφή;
Πρωταρχικά η ανάγκη να καταθέσω τα εσώψυχά μου, τις χαρούμενες στιγμές μου, μα, κυρίως, τις πίκρες μου· να κάνω τον πόνο μου τραγούδι, να «πατήσω» την μιζέρια και τον θάνατο.
Η γραφή πολλάκις είναι καταφύγιο και λυτρωμός. Η ποίηση είναι τραγούδι, είναι καημός, βαθύς αναστεναγμός· είναι καρδιά και ψυχή, είναι όνειρο τρελό, που σέρνει το άρμα σου στον γαλανό ουρανό· είναι λύτρωση, όταν ατσάλινα δόντια σου τρυπάνε το μυαλό· είναι έρωτας, μαινάδα οιστροδίνητη σε έναν τρελό χορό. Η ποίηση είναι πανάκριβη εταίρα, γλυκειά ερωμένη…
- Οι συγγραφικές σας επιρροές είναι λογοτεχνικές, επιστημονικές ή αντλείτε έμπνευση από παντού;
Βασικά, αντλώ έμπνευση από παντού· από την φύση, από τα γεγονότα, από τον πόνο, από την χαρά, από τον έρωτα…
- Παρουσιάστε μας, παρακαλώ, εν συντομία, τη συγγραφική σας σοδειά.
Από το μεγάλο, πράγματι, έργο μου έχουν εκδοθεί οκτώ ποιητικές συλλογές, εκ των οποίων οι δύο επανεκδόθηκαν δίγλωσσες, ένα ιστορικό, λυρικό μυθιστόρημα, δύο Δοκίμια και ένα τρίτομο Επιστημονικό Σύγγραμμα.
Πιο αναλυτικά εκδόθηκαν οι ποιητικές συλλογές:
«Λογική της Έκτης Αίσθησης», «Δροσοσταλίδες», «Το Τελευταίο Μειδίαμα», «Ηλιοτρόπια», «Μεγαλυνάρια», «Ματωμένος Δρόμος» (η συγκεκριμένη συλλογή εκδόθηκε με το ψευδώνυμο Ηλέκτρα Καλλίστου), «Φύλλα του Φθινοπώρου», «Χορεύοντας με τις φλόγες».
Το 2000 η συλλογή «Ηλιοτρόπια» – «Heliotropes» επανεκδίδεται δίγλωσση στην Ελληνική και Αγγλική γλώσσα. Την απόδοση των ποιημάτων στην Αγγλική έκανε ο κύριος Πασχάλης Χριστοδούλου.
Το 2004 η συλλογή «Λογική της Έκτης Αίσθησης» – «Logjika e shqises se giashte» επανεκδίδεται δίγλωσση στην Ελληνική και Αλβανική γλώσσα, από τον εκδοτικό οίκο Neraida Τίρανα. Την απόδοση των ποιημάτων στην Αλβανική γλώσσα έκανε ο Νίκος Κατσαλίδας, σημαντικός Βορειοηπειρώτης λογοτέχνης.
«Η Χλωμή Βασίλισσα», παράλληλος τίτλος «Το Μοιρολόι της Χλώριδος»· ιστορικό λυρικό μυθιστόρημα, εκδόσεις «Ερωδιός», Θεσσαλονίκη 2006.
«Δαφνοστέφανοι»· Ύμνοι – Ποιήματα – Επιγράμματα, εκδόσεις «Ερωδιός», Θεσσαλονίκη 2008.
«Το Οικουμενικό όραμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου»· δοκίμιο, εκδόσεις «Ερωδιός», Θεσσαλονίκη 2010.
«Δελφική Ιδεολογία»· δοκίμιο, εκδόσεις «Ερωδιός», Θεσσαλονίκη 2010.
«Το Αθλητικό Πνεύμα δια μέσου των αιώνων στον Ελληνικό Ποιητικό Λόγο»· τρίτομο επιστημονικό σύγγραμμα. Εκδόσεις «Ερωδιός».
Υπό έκδοση:
α) «Αγώνες και αγωνίσματα στην Αρχαία Ελλάδα – Φημισμένοι Αθλητές».
β) «Γυναικείος Αθλητισμός στην αρχαία Ελλάδα – Γνωστές αρχαίες ποιήτριες».
γ) «Παιάν».
- Το συγγραφικό σας ταξίδι ξεκινά με αφετηρία το ποιητικό μετερίζι. Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για τη «Λογική της Έκτης Αίσθησης»; Πόσα πρόσωπα, τελικά, πιστεύετε ότι φέρει η Αγάπη;
Πάμπολλα πρόσωπα μπορεί να χωρέσει η καρδιά. Ο μεγάθυμος άνθρωπος με θετική σκέψη μπορεί να αγαπά τον κόσμο όλο, κι όλα τα ζωντανά της γης. Ένας μίζερος, ζηλόφθων, μπορεί να αγαπά μόνο τον εαυτό του και τα παιδιά του ίσως, αν έχει, και σε αρρωστημένες καταστάσεις κάποιος μπορεί να μην αγαπά ούτε τον εαυτό του.
Η αγάπη δεν προϊόν ηθικής αγωγής και παιδείας, αλλά μια δύναμη υπαρξιακή κι ένας ανώτερος, θα έλεγα, φυσικός προορισμός στην ζωή των ανθρώπων· δεν είναι απλά μόνο συναίσθημα, είναι βίωμα, και είναι, ίσως, η μόνη ελπίδα για να σωθεί ο κόσμος.
«οὔτοι συνέχθειν, ἀλλά συμφιλεῖν ἔφυν», «Δεν γεννήθηκα για να μισώ, αλλά για ν’ αγαπώ», διακηρύσσει ρωμαλέα η Αντιγόνη στο ομώνυμο αριστουργηματικό κείμενο του Σοφοκλή, υπερασπίζοντας την ισχύ των άγραφων νόμων, (στ. 523).
Πολλοί άνθρωποι ταυτίζουν την αγάπη με τον έρωτα, και τον έρωτα τον περιορίζουν στην έξιν της γενετήσιας ορμής, (στο σεξ –η λέξη δασύνεται και η δασεία αντικαταστάθηκε με το σ.), ή τον ταυτίζουν με τον πόθο, το πάθος και την προσκόλληση. Οι υπερβολικές εμμονές, όμως, δεν είναι κάτι το φυσιολογικό, αντίθετα γεννούν παθογένειες. Η Ελληνική γλώσσα είναι ξεκάθαρη γι’ αυτό έχει και τέτοια ποικιλία λέξεων, για να μπορεί κανείς να διακρίνει τις αποχρώσεις των διαφορετικών εννοιών. Βέβαια, και η Αγάπη και ο Έρωτας είναι έννοιες πολύεδρες και πολυεπίπεδες, με ποικίλες διακυμάνσεις και αποχρώσεις.
- Είναι γενικώς αποδεκτό ότι η πραγματική Έμπνευση δεν έχει συγκεκριμένο τρόπο έκφρασης. Εσείς, πώς αποφασίσατε να μεταβείτε στον πεζό λόγο;
Πρωταρχικά η γραφή μου ήταν στο πεζό λόγο· ως μαθήτρια οι εκθέσεις· ο υψηλός βαθμός της έκθεσης υπέγραψε το διαβατήριο για την εισαγωγή μου στην Εθνική Ακαδημία Σωματικής Αγωγής (μου αρέσει αυτός ο τίτλος). Αργότερα πάλι σε πεζό λόγο άρχισα να γεμίζω σελίδες τετραδίων, απευθυνόμενη σε μια φανταστική φίλη. Ενδιάμεσα, βέβαια, έγραφα και κάποιο ποίημα και στα πεζά ήταν τόσο διάχυτος ο λυρισμός που πολλά έμοιαζαν με πεζοτράγουδα.
Στις δύσκολες στιγμές της ζωής μου κατέθετα τα εσώψυχά μου, τα προβλήματά μου στις λευκές σελίδες. Ήταν ωσάν να εκμυστηρευόμουν τα βάσανα και τις επιθυμίες μου στην καλύτερή μου φίλη, κάτι ωσάν εξομολόγηση· άλλοι έχουν τον εξομολόγο τους, άλλοι τον ψυχολόγο ή τον ψυχίατρό τους, εγώ είχα τις λευκές σελίδες του χαρτιού.
Τα κρατώ αυτά τα τετράδια, σε κάποιο ντουλάπι παραμελημένα… και οι μονόλογοι που φυλάσσονται στις σελίδες τους, αν δουλευτούν, μπορεί να μετουσιωθούν σε εξαιρετικά ελεγειακά κείμενα, ποιητικούς μονολόγους ή πεζοτράγουδα –πεζά με ποιητική χροιά.
Συστηματικά, όμως, η σχέση μου με την ποίηση, την λογοτεχνία και το γράψιμο γενικά, έχει ξεκινήσει εδώ και 35 χρόνια, θα έλεγα.
Όταν ο νους φουντώνει από σκέψεις, όταν η ψυχή πλημμυρίζει από συναισθήματα, πρέπει να υπάρξει μια δίοδος αποσυμπίεσης… Η δική μου δίοδος ήταν το γράψιμο.
Η γραφή για μένα ξεκίνησε από ανάγκη κατάθεσης ψυχής και εξελίχθηκε σε έρωτα, ευρύσθενο, διάχυτο στην ύπαρξή μου.
- Στο τρίτομο έργο σας, με τίτλο «το Αθλητικό πνεύμα δια μέσου των αιώνων στον Ελληνικό Ποιητικό Λόγο» το αθλητικό ιδεώδες, όπως το παρατηρείτε, το μελετάτε και το αισθάνεστε εσείς, έχει μέσα σας μια συγχρονία ή μια διαχρονία;
Έχει μια διαχρονία· είναι μια ευρεία διαχρονική μελέτη. «Το Αθλητικό Πνεύμα δια μέσου των Αιώνων στον Ελληνικό Ποιητικό Λόγο», είναι ένα έργο –όνειρο ζωής– που λόγω κυρίως συστηματικής έρευνας, αλλά και διαφόρων προβλημάτων που προέκυψαν ολοκληρώθηκε το 2017, μετά από 17 ολόκληρα χρόνια.
Σε κάθε τόμο διαπραγματεύομαι τον Ποιητικό Λόγο σε σχέση με το Αθλητικό Πνεύμα – Ιδεώδες μιας ολόκληρης ιστορικής περιόδου, έχοντας ταυτόχρονα ως γενικότερο σκοπό να καταγράψω την Ιστορία του Αθλητισμού από την αρχαιότητα έως σήμερα και να αναλύσω διάφορες πτυχές των αγώνων.
Ο πρώτος τόμος (512 σελίδων) περιλαμβάνει δύο ενότητες, αντίστοιχες των δύο μεγάλων ιστορικών περιόδων, της Αρχαϊκής και της Κλασσικής περιόδου.
Ο δεύτερος τόμος (256 σελίδων) περιλαμβάνει επίσης δύο ενότητες, αντίστοιχες των δύο ιστορικών περιόδων, της Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής περιόδου.
Ο τρίτος τόμος (472 σελίδων) περιλαμβάνει στην Α΄ ενότητα την Βυζαντινή περίοδο, τον Μεσαίωνα και την εποχή της Τουρκοκρατίας και στην Β΄ ενότητα την Νεοελληνική περίοδο. Στην Β΄ ενότητα –που ίσως θα έπρεπε να αποτελέσει έναν ξεχωριστό τέταρτο τόμο– παρατίθενται και δύο παραρτήματα με τους τίτλους: «Άθλημα και αθλιότης – Ποδόσφαιρο και Ποίηση» και «Φως της Ολυμπίας – Φλόγα Ιερή».
Ερευνώντας την αρχαία Ελληνική Γραμματεία, γνώρισα ποιητές, όπως τον Πίνδαρο, τον οποίο μάλιστα μετέφρασα κατά το μεγαλύτερο μέρος του. Έχουν ευτυχώς διασωθεί τα 4 βιβλία των Επινίκων του, (14 Ολυμπιόνικοι, 12 Πυθιόνικοι, 8 Ισθμιόνικοι και 11 Νεμεόνικοι), όπως καταγράφηκαν από τους Αλεξανδρινούς φιλολόγους. Συνάντησα τον Βακχυλίδη, τον Σιμωνίδη τον Κείο, οι οποίοι έγραψαν υπέροχους επινίκιους ύμνους, υμνώντας τις νίκες αρχαίων Ολυμπιονικών, Πυθιονικών, αθλητών νικητών των Ισθμίων, των Νεμείων (ή Νεμέων) και άλλων αγώνων, που διοργάνωναν οι ελληνικές πόλεις την αρχαία εποχή. Συνάντησα τον Σοφοκλή που στο έργο του «Ηλέκτρα», με το στόμα του παιδαγωγού του Ορέστη, περιγράφει με γλαφυρότητα και ζωντάνια τις λεπτομέρειες αγώνα αρματοδρομίας. Συνάντησα και αρκετές άλλες πηγές που αναφέρονται σε αγώνες της ηρωικής, αλλά και της κλασσικής περιόδου.
Ο Όμηρος στην Ιλιάδα αφιερώνει σχεδόν μια ολόκληρη ραψωδία, την ραψωδία Ψ (από τον στίχο 257 έως και το τέλος της Ψ στίχος 897), στα «Ἆθλα ἐπί Πατρόκλῳ», στους αγώνες δηλαδή που διοργάνωσε ο Αχιλλεύς προς τιμήν του νεκρού του φίλου Πατρόκλου.
Στην Οδύσσεια (ραψωδία θ, στ. 103 – 253), ο ύψιστος των ποιητών Όμηρος, περιγραφικότατος μας κάνει λόγο για τους αγώνες στο νησί των Φαιάκων, που οργανώνει ο βασιλιάς Αλκίνοος προς τιμήν του άγνωστου ξένου του, του Οδυσσέα.
Στην μελέτη της Ελληνιστικής περιόδου γνώρισα ποιητές, όπως τον Απολλώνιο τον Ρόδιο, που στα «Αργοναυτικά» περιγράφει τους αγώνες των Αργοναυτών· τον Κόιντο τον Σμυρναίο, που στο έργο του με τίτλο: «Τα μεθ’ Όμηρον» ή άλλως «Ομήρου παραλειπόμενα» στον τέταρτο Λόγο: «Βραβεία της Θέτιδος», αφηγείται τους επιτύμβιους αγώνες που αθλοθέτησε η Θέτις για τον μονάκριβο γιο της Αχιλλέα. Μελέτησα και παρέθεσα πολλά επιγράμματα νικητών αγώνων της Αλεξανδρινής, αλλά και παλαιοτέρων περιόδων, που αρκετά χαραγμένα σε βάθρα αγαλμάτων έχουν διασωθεί. Διασώθηκαν επιγράμματα νικητών αγώνων ακόμη και εταίρων του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Στην μελέτη της Ρωμαϊκής περιόδου συμπεριέλαβα και τον Βιργίλιο, που στο έργο του «Αινειάς» μεταξύ των άλλων περιγράφει και τους αγώνες που οργάνωσε ο Αινείας προς τιμήν του πατέρα του Αγχίση. (Είναι ο μόνος ξένος ποιητής που συμπεριέλαβα στο έργο μου για δύο λόγους: πρώτον γιατί «ομηρίζει», οπότε το έργο του ενδείκνυται για παραλληλισμούς και συγκρίσεις με τα ομηρικά έπη, αλλά, κυρίως, γιατί αναχρονιστικά, βέβαια, αναφέρεται σε αγώνες που διοργανώνονταν κατά την Ρωμαϊκή εποχή).
Στην Α΄ ενότητα του τρίτου τόμου αναφέρομαι στα ακριτικά και κλέφτικα τραγούδια, σε κάποιους λίγους στίχους ποιητών της εποχής που συνάντησα, και κυρίως στον «Ερωτόκριτο» του Βιτσέντζου Κορνάρου και στο αγώνισμα της κονταρομαχίας, που τόσο λεπτομερώς περιγράφει.
Στην Β΄ ενότητα του τρίτου τόμου αναφέρομαι στους Νεοέλληνες Ποιητές –και ομολογουμένως είναι πάρα πολλοί αυτοί που αφιέρωσαν ποιήματα σε αγώνες και αθλητές– παραθέτοντας ταυτόχρονα πάμπολλα στοιχεία για τους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες από την πρώτη Ολυμπιάδα των Αθηνών το 1896, μέχρι και την 29η Ολυμπιάδα του Πεκίνου, που διεξήχθη το καλοκαίρι του 2008. Σ’ αυτή την ενότητα, όπως και στο δεύτερο παράρτημα «Φως της Ολυμπίας – Φλόγα Ιερή», υπάρχουν και πολλά δικά μου ποιήματα.
- Στο μυθιστόρημά σας «Η ΧΛΩΜΗ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ, Το μοιρολόι της Χλώριδος», από τις εκδόσεις Ερωδιός, είναι εμφανής η διαβατάρικη διάθεσή σας μεταξύ μύθου και ιστορίας. Ποια είναι η σχέση σας με αυτά τα δύο αρχαιογνωστικά μονοπάτια;
Ερωτική, μεγίστη, είναι έρωτας ζωής. Είμαι επηρεασμένη από τον αρχαίο κόσμο. Μου αρέσει ιδιαίτερα η ιστορία, η αρχαιολογία, αλλά και η μυθολογία, όπου μπορεί κανείς να ερευνήσει τις ρίζες της Θρησκείας των παλαιών προγόνων μας και όχι μόνο. Ο μύθος είναι άρρηκτα δεμένος με την ιστορία. Ο μύθος είναι λόγος, εμπλουτισμένος με διάφορα στοιχεία· πολλάκις είναι περιγραφές συγκεκριμένων καταστάσεων, ιστορικών ή άλλων γεγονότων, πλεγμένες με διάφορα καλολογικά λογοτεχνικά ευρήματα. Διάχυτα στον μύθο είναι ο υπερρεαλισμός και η αλληγορία, οι παρομοιώσεις και οι μεταφορές, η έμπνευση και η φαντασία των ανθρώπων διευρύνουν και παραλλάσσουν τον λόγο, γι’ αυτό συναντούμε και ποικίλες παραλλαγές των μύθων. Οι ιερατικοί μύθοι είναι αλληγορικοί, σε σημείο που πρέπει ιδιαίτερα να εντρυφήσει κανείς, για να μπορέσει να εκμαιεύσει κάποια στοιχεία. Ο άνθρωπος έχει ανάγκη από ιστορίες, από μύθους, και τα μικρά παιδιά από παραμύθια. Ο μύθος δεν είναι παραμύθι, η βάση του, ο θεμέλιος λίθος είναι ένα πραγματικό γεγονός. Προσωπικά, μέσα από την μελέτη των μύθων προσπαθώ να ανακαλύψω τα πραγματικά γεγονότα, την ιστορία των παλιών προγόνων μου, τις ρίζες μου…
- Το μυθιστόρημά σας, το οποίο εκδόθηκε το 2006, χαρακτηρίζεται ως ένα εκτεταμένο πεζολογικό μοιρολόι, το περιεχόμενο του οποίου εκκινεί από την αρχαία Ελλάδα. Πώς βρίσκει άραγε το κουράγιο ένας συγγραφέας να γράψει κάτι τέτοιο;
Η αλήθεια είναι πως δεν είχα σκοπό να γράψω ένα μυθιστόρημα, πόσο μάλλον ένα μοιρολόι. Δούλευα εντατικά πάνω στο θέμα του τρίτομου έργου μου το σχετικό με το αθλητικό ιδεώδες, με σκοπό να το εκδώσω πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες «Αθήνα 2004», όταν στις 9 Αυγούστου του 2003 –η ημερομηνία είναι βαθειά χαραγμένη στους νευρώνες μου– καταστράφηκε ο σκληρός δίσκος του υπολογιστή μου και έχασα το μεγαλύτερο μέρος του πολυσέλιδου έργου· ουσιαστικά όλο τον δεύτερο και τρίτο τόμο· το μεγαλύτερο μέρος του πρώτου τόμου «διασώθηκε», γιατί το είχα προεκτυπώσει –χρειάστηκε, βέβαια, να ξαναδακτυλογραφηθεί. Ο δίσκος πήγε σε ειδικούς, έφτασε μέχρι την Αγγλία· απομαγνητίστηκε μου είπαν. Είχα αντιληφθεί πως κάτι δεν πήγαινε καλά, αλλά λόγω απειρίας δεν μπόρεσα να κάνω κάτι. Στον δίσκο ήταν αποθηκευμένα και μερικά άλλα εξαιρετικά κείμενα, τα οποία, δυστυχώς, χάθηκαν και δεν νομίζω πως πρόκειται να ξαναγραφούν. Όσον αφορά το τρίτομο έργο μου μετά από χρόνια το ξανάπιασα, γιατί η υπόθεση με πονούσε αφάνταστα, και σίγουρα το έργο που είδε το φως είναι αρκετά διαφορετικό από το πρωταρχικό. Τα γραπτά δεν επαναλαμβάνονται… Μέσα στην απόγνωσή μου και στον βαθύ πόνο που ένοιωθα για το χάσιμο των πνευματικών μου παιδιών έπρεπε να κάνω κάτι, κυρίως, να απασχολήσω το μυαλό μου, ώστε να μην σκέφτομαι την απώλεια.
Τότε, ήταν που αποφάσισα να γράψω για την Χλώριδα, την οποία συνάντησα μελετώντας τους αθλητικούς αγώνες των παλαιών προγόνων μας. Σκεφτόμουν να γράψω ένα ποίημα, ή ένα διήγημα, ο πλούτος, όμως, των πληροφοριών που συνάντησα στις αρχαίες πηγές με οδήγησε στο μυθιστόρημα. Μελετώντας τους λόγους – μύθους και καταγράφοντας, κατά κάποιον τρόπο, την «ιστορία» της ηρωίδας, προσπάθησα να «ξαναζωντανέψω» την ίδια και την εποχή της.
Με ρωτάτε, πώς βρήκα το κουράγιο να γράψω ένα τόσο θρηνητικό κείμενο, ένα μοιρολόι; Πράγματι, δεν ξέρω τι να σας απαντήσω. Σίγουρα με παρέσυρε η τόσο τραγική ιστορία της Μελίβοιας – Χλώριδος, η οποία έχασε όλα της τα αδέλφια, αγόρια και κορίτσια, που δολοφονήθηκαν στην διαπάλη του Διονυσιακού και του Απολλώνιου ιερατείου· μετά έχασε και τους γονείς της.
Ίσως να προέκυψε και από μια ενδόμυχη ανάγκη. Εικοσιτρία χρόνια πέρασαν από τον θάνατο του πρώτου μου γιου και, ενώ έχω γράψει πολλά ποιήματα και πεζά, δεν έχω ακόμη δημοσιεύσει κάτι, ούτε έχω εκδώσει το «πονεμένο μου όνειρο»· αυτή είναι η πρωταρχική μου σκέψη για τον τίτλο του βιβλίου σε μνήμη του και μάλλον θα την κρατήσω.
Θέλω, όμως, να υπογραμμίσω, ότι είναι πολύ δύσκολο και επικίνδυνο συνάμα να βρίσκεσαι για μεγάλο χρονικό διάστημα σε τέτοιον σπαραγμό ψυχής. Τελειώνοντας την «Χλωμή Βασίλισσα» ήξερα ότι χρειάζεται ένα μεγάλο χρονικό διάστημα αποφυγής από τον πόνο, για «αποτοξίνωση», αν μπορώ να χρησιμοποιήσω την λέξη. Με ελκύουν οι ιστορίες των τραγικών βασιλισσών· ίσως για την αντιφατικότητα των δεδομένων· έχουν τα πλούτη, αλλά ζουν μέσα στην ανασφάλεια, στον φόβο και την δυστυχία. Θα ήθελα στο μέλλον να γράψω ένα μυθιστόρημα ή μια μονογραφία για την Ολυμπιάδα, για την Αρσινόη Β΄, για την Θεοφανώ. Για την Ολυμπιάδα και την Αρσινόη Β΄ έχω συγκεντρώσει όλα τα στοιχεία.
- Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να αποτυπώσετε, με το δικό σας πάντοτε μολύβι, την ιστορία της Μελίβοιας;
Με ώθησε η ιστορία της ηρωίδας, η οποία με τα χρόνια είχε πλήρως ξεχαστεί.
Η Μελίβοια – Χλώρις ήταν η πρώτη νικήτρια δρόμων στα πρώτα Ηραία, αγώνες κορασίδων, που, σύμφωνα με την παράδοση, διοργάνωσε και καθιέρωσε η Ιπποδάμεια, ως ευχαριστήριο προς την Ήρα για τον γάμο της με τον Πέλοπα, τον ωραίο πρίγκιπα από την Φρυγία.
Με ενέπνευσε η τραγική της ιστορία, η δολοφονία των αδελφών της από τους ανθρώπους του Απολλώνιου ιερατείου, αλλά και ο χαμός σχεδόν όλων των παιδιών της στην μάχη εναντίον των Ηρακλειδών. Μόνο η κόρη της Πηρώ και ο Νέστωρ που έλειπε στην Γέρηνο (ή Γερηνία) σώθηκε –αυτό δικαιολογεί και το επίθετο Γερήνειος, που συνοδεύει το όνομά του, σε όλο το έπος της Ιλιάδας. Η Χλώρις ήταν η πρώτη βασιλομήτωρ της Πύλου και μητέρα του σοφού, μεγάθυμου βασιλέα Νέστορα που έψαλλε ο μέγιστος των ποιητών Όμηρος.
Με ενέπνευσαν οι αρχαιολογικοί τόποι και τα ευρήματα των ανασκαφών που συνδέονται με την ηρωίδα, και αυτά στην πόλη των Θηβών και στην γύρω περιοχή, που έζησε στο παλάτι των γονιών της, και αυτά στην Πύλο, που έζησε με τον σύζυγό της Νηλέα.
Προς τιμήν της Χλώριδος – Φλώρας οργανώθηκαν και εορτές με αγώνες κατά την αρχαϊκή εποχή, ίσως και αργότερα, και από τον 2ο αιώνα π.Χ., κατά την Ρωμαϊκή εποχή, με προτροπή του Απολλώνιου ιερατείου των Δελφών μεταφέρθηκαν και στην Ρώμη, όπου προς τιμήν της Χλώριδος – Φλώρας τελούνταν τα Φλωράλια (Floralia), εορτές της Άνοιξης. Στις πενθήμερες εορταστικές εκδηλώσεις των Φλωραλίων διοργανώνονταν και αθλητικοί αγώνες.
- Τα γραπτά σας έχουν μια «δωρικότητα», μιαν «ιωνικότητα» ή διακρίνονται από έναν «κορινθιασμό»; (πιο απλά: πώς θα χαρακτηρίζατε την λογοτεχνική σας τεχνοτροπία;)
Η τεχνοτροπία των γραπτών μου σχετίζεται και είναι ανάλογη με το θέμα, θα έλεγα. Τα περισσότερα γραπτά μου χαρακτηρίζονται από μια «ιωνικότητα». Είναι ευαίσθητα, συναισθηματικά, με λυρικό ύφος, όπως και το μυθιστόρημά μου «Η χλωμή Βασίλισσα».
Αρκετά, όμως, ποιήματά μου και ύμνοι, μερικά εκ των οποίων έχουν βραβευθεί, χαρακτηρίζονται από μια «δωρικότητα»· ίστανται ωσάν αρχαϊκοί δωρικοί κούροι ή ωσάν πομπή Καρυατίδων στο ιωνικού ρυθμού Ερέχθειον. Πολλές λέξεις, χαρακτηριστικές στο στιχοπλέξιμο, μοιάζουν με σπονδύλους αρχαίων κιόνων. Μερικά από αυτά τα ποιήματά μου έχουν δημοσιευθεί σε διάφορες ανθολογίες, αλλά δεν έχουν ακόμη εκδοθεί. Ελπίζω σε δύο χρόνια να δυνηθώ να τα εκδώσω με τον τίτλο «Παιάν», όπως τον είχα πρωτοεμπνευστεί το 1996.
Ο Κορινθιακός ρυθμός, οι άκανθοι, η Θαλλία και οι θάλλουσες φυλλωσιές, η χλωρίδα και η πανίδα είναι διάχυτη σε πολλά ποιήματά μου. Η φύση ολάκερη συμμετέχει στην χαρά, αλλά και στον πόνο. Βέβαια, ο «κορινθιασμός» (Κορινθιακός ρυθμός) χαρακτηρίζεται και από την διακοσμητικότητα, και λόγω των ελίκων που φέρουν τα κιονόκρανα, μαζί με τα φύλλα της ακάνθου μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί και ως εξέλιξη του Ιωνικού. Μου αρέζουν τα διακοσμητικά στοιχεία (ποικίλες εικόνες, παρομοιώσεις, μεταφορές, αλληγορίες) και, όπως πολλάκις είμαι χειμαρρώδης, μπορεί να τα απλώσω πολλά μαζί. Σε σημείο που μετά προβληματίζομαι πιο να αφαιρέσω, για να κάνω πιο λιτό το ανάγνωσμα. Και πάντα έρχονται στον νου μου τα λόγια της Ταναγραίας ποιήτριας, της Κόρρινας, προς τον Πίνδαρο. Ω! Πίνδαρε τη χειρεί σπείρειν αλλά και μη όλω τω θυλάκω. [Πίνδαρε με το χέρι να σπέρνεις και όχι με το σακί ], (Πλούταρχος, Ηθ. 347F-348A).
- Οι περιγραφές σας είναι γλαφυρότατες, εκτενέστατες. Πόση σημασία έχει για εσάς ένα μέρος, ένα πρόσωπο, στο πλαίσιο της λογοτεχνικής παραγωγής;
Πολύ μεγάλη σημασία, όταν, μάλιστα, θέλω να περιγράψω έναν τόπο υπαρκτό, ένα μέρος ή ένα κτίσμα που υπήρξαν και διασώζονται ίσως σήμερα στοιχεία των ερειπίων τους. Η «Χλωμή Βασίλισσα», η Μελίβοια – Χλώρις ήταν ένα υπαρκτό πρόσωπο. Ήταν κόρη του βασιλικού ζεύγους των Θηβών, του Αμφίονα και της Νιόβης, η μόνη διασωθείσα του οίκου των Νιοβηδών, και η πρώτη βασιλομήτορα των Νηλειδών της Πύλου. Ο πατέρας της, ο Αμφίων, μαζί με τον αδελφό του Ζήθο ήταν οι τειχιστές του Κυκλώπειου τείχους της «επτάπυλης» Θήβας, που ελάχιστα, βέβαια, μέρη του παραμένουν ακόμη όρθια.
Με ενδιέφερε πολύ να «γνωρίσω» την ηρωίδα μου· να δω που έζησε, ποιος ήταν ο πατέρας της, τι υπήρχε τότε στην περιοχή και τι έβλεπε. Μελέτησα τους μύθους – λόγους που αναφέρονταν στην ίδια και στα πρόσωπα του περιβάλλοντός της, αλλά και σε άλλα πρόσωπα και τόπους της εποχής στην οποία έζησε. Μέσα από τους μύθους προσπάθησα να εκμαιεύσω κάποια πραγματικά γεγονότα και τεκταινόμενα.
Ο πατέρας της Χλώριδος ήταν ένας από τους καλύτερους μουσικούς της εποχής του και το όνομά του ήταν πρώτο (στην κορυφή) στην Στήλη στην Σικυώνα, όπου ήταν καταχωρημένοι οι σπουδαιότεροι μουσικοί των αρχαϊκών χρόνων. Σύμφωνα με τον μύθο, όταν έπιανε στα χέρια του την λύρα οι άνθρωποι εκστασιάζονταν και τα ζώα ημέρευαν· ήταν ο αγαπημένος λυράρης του Απόλλωνα και οι μαγικές νότες της χρυσόχορδης λύρας, που του χάρισε ο Κλειτότοξος (όνομα του Απόλλωνα) κατάφερναν να σαλεύουν ακόμα και τα δέντρα και τα βράχια. Κατά τον Παυσανία, στις τέσσερις χορδές που συνηθίζονταν στην λύρα πρόσθεσε άλλες τρεις (Βοιωτικά, V, 7). Ο Ηρακλείδης, στο Περί Μουσικής έργον του, αναφέρει πως ο πρώτος, ο οποίος επινόησε την κιθαρωδίαν και την κιθαρωδική ποίηση ήταν ο Αμφίων. Η Χλώρις, ως παιδίσκη και νεανίς, έζησε μες στο τραγούδι και στην χαρά.
Για να γνωρίσω την ζωή της ηρωίδας μου περπάτησα στα βήματα του Παυσανία, στα μέρη που περιέγραφε· επισκέφθηκα τους αρχαιολογικούς χώρους, τα Μουσεία, για να μελετήσω μέσα από τις παραστάσεις των τοιχογραφιών τις ενδυμασίες τους, τα αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν. Τον Αύγουστο του 2004 επισκέφθηκε δύο φορές την Θήβα. Την πρώτη φορά είδα το Αρχαιολογικό Μουσείο και περιηγήθηκα τον χώρο προς το αρχαίο Καδμείο και το κέντρο της πόλης. Την δεύτερη φορά ο κ. Παναγιώτης Θανάσου –ο παλαιότερος φύλακας του Μουσείου, τότε– με ξενάγησε στους αρχαιολογικούς χώρους των κυκλώπειων τειχών, στα απομεινάρια των Πυλών, στον λόφο – πυραμίδα Αμφείο και είδα από κοντά την τελευταία ανασκαφή, όπου φαίνεται ο ορθογώνιος τάφος στην κορυφή του υψώματος – πυραμίδος, ο οποίος πιστεύουν πως είναι ο τάφος του Αμφίονα και του αδελφού του Ζήθου. Μου έδειξε και ένα σημείο «πηγάδι» σκεπασμένο με τσιμέντο, λες και θέλουν να ξεχαστεί η παμπάλαια Ωγύγεια πυραμίδα, την οποία ανέσκαψε ο αρχαιολόγος Θεόδωρος Σπυρόπουλος, αλλά δεν του επέτρεψαν να την αναδείξει· όταν προσπάθησε να την αναδείξει τον μετέθεσαν.
Η πιο σημαντική ιστορικά περίοδος της πόλεως των Θηβών θεωρώ πως ήταν η Μυκηναϊκή περίοδος. Πολλά, μάλιστα, έργα των τραγικών μας ποιητών είναι εμπνευσμένα από τον Θηβαϊκό Κύκλο. Δυστυχώς, παρόλο που έγιναν αρκετές ανασκαφές δεν αναδείχθηκε, όπως έπρεπε· ούτε πρόκειται να αναδειχθεί στο μέλλον. Πολλά δε από αυτά τα μνημεία έχουν εγκαταλειφθεί, όπως τελευταία της Αμφίπολης.
Επισκέφθηκα τα ιερά των Μουσών στον Ελικώνα· τον ιερό Ελικώνα τον γύρισα δύο φορές. Επισκέφθηκα δύο φορές την Πύλο, τον λόφο του Άνω Εγκλιανού, όπου το ανάκτορο του Νέστορα· το ανάκτορο που ο σύζυγός της, ο Νηλεύς πρωτοέκτισε· ξεχωρίζουν τα μέρη του πρώτου ανακτορικού συγκροτήματος. Επισκέφθηκα το Μουσείο στην Χώρα και είδα ό,τι ανακαλύφθηκε στο παλάτι και στην γύρω περιοχή. Αργότερα ξαναπήγα στην Μεσσηνία, στα αρχαία ανάκτορα και στην Χώρα Μεσσηνίας. Στις πολιτιστικές εκδηλώσεις των Νεστορείων παρουσίασα το βιβλίο μου, την «Χλωμή Βασίλισα». Στην Χώρα, μάλιστα, έμεινα σε ένα ξενοδοχείο που έφερε το όνομα Μελίβοια.
- Λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των δημιουργημάτων σας, μπαίνω στον πειρασμό να ρωτήσω το εξής. Τι προτιμάτε, την Ποίηση ή την Πεζογραφία;
Προτιμούσα την ποίηση, τα πρώτα βιβλία που εξέδωσα ήταν ποιητικές συλλογές και ο πρώτος «τίτλος» που μου δόθηκε από τους ομοτέχνους μου ήταν αυτός της ποιήτριας, αλλά οι ανάγκες; τα δεδομένα; οι εμπνεύσεις; με οδήγησαν και στην πεζογραφία, την οποία υποστηρίζω με το ίδιο πάθος.
Τα πρώτα μου άξια γραπτά ήταν ποιήματα· τώρα γράφω όλα τα είδη του λόγου. Έχω γράψει διηγήματα, χρονογραφήματα, δοκίμια, μονογραφίες, ιστορικά κείμενα, κριτικές λογοτεχνικών βιβλίων, ομιλίες, προλογίσματα, πάρα πολλά ποιήματα –ανέκδοτα τα περισσότερα έργα μου. Μόνο θεατρικό (σενάριο) δεν έχω δοκιμάσει να γράψω· δεν μου δόθηκε ακόμη η ευκαιρία.
Δώδεκα λυρικά ποιήματά μου και τρεις ύμνοι μου έχουν μελοποιηθεί.
Το ιδιαίτερο, θα έλεγα, είναι πως σε αρκετά πεζά μου έργα ή κείμενα γράφω ενδιάμεσα ή στο τέλος και ποιήματα. Για παράδειγμα, πριν από τρεις μήνες που έγραψα ένα κείμενο για το μαρτύριο του Αθανασίου Διάκου, εμπνεύστηκα και τρία ποιήματα για τον ήρωα και ένα για το γιοφύρι της Αλαμάνας. Από χρόνια, βέβαια, ήθελα να γράψω κάτι για τον ήρωα που θαύμαζα και συχνά επισκεπτόμουν το άγαλμά του στην ομώνυμη πλατεία της Λαμίας, αλλά τώρα δόθηκε η αφορμή.
- Πώς φαντάζεστε το λογοτεχνικό μας μέλλον; Διαβλέπετε τον «νεανικό» παράγοντα μέσα σε αυτό;
Πολύς κόσμος γράφει και πολλοί είναι νέοι. Φέτος είχα μια ευχάριστη, θα έλεγα, έκπληξη. 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821 και πήραμε την απόφαση ως Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Λογοτεχνών Βορείου Ελλάδος να προκηρύξουμε εκτός από τον Διεθνή Λογοτεχνικό Διαγωνισμό ενηλίκων και Πανελλήνιο Μαθητικό Λογοτεχνικό Διαγωνισμό Ποίησης και Πεζογραφίας. Τα ποιήματα και τα κείμενα που μας ήρθαν από τους μαθητές ήταν πολλά, και τα περισσότερα ήταν εξαιρετικά. Το γεγονός της συμμετοχής τόσων μαθητών στον Διαγωνισμό, με χαροποίησε ιδιαίτερα· οι νέοι είναι η ελπίδα του λογοτεχνικού μας μέλλοντος, η ελπίδα του έθνους μας.
Ναι, διαφαίνεται ο «νεανικός» παράγων στο λογοτεχνικός μας μέλλον, αλλά εκείνο που με προβλημάτιζε και έντονα με προβληματίζει και με στεναχωρεί είναι η αρνητική εξέλιξη της γλώσσας μας. Με προβληματίζει, κυρίως, η γλώσσα που χρησιμοποιούν οι δημοσιογράφοι των συστημικών καναλιών και, βέβαια, την μιμούνται και οι νέοι μας· ανάμεσα στις προτάσεις του ελλήνιου λόγου λέξεις ξενικές, που αλλοιώνουν και καταστρέφουν την υπέροχη γλώσσα, δημιουργώντας μια ελληνοβάρβαρη «σαλάτα». Με προβληματίζει επίσης το γεγονός των συνεχών «εκπτώσεων» ως προς την γραφή, που αλλοιώνουν τις λέξεις, καταστρέφουν την ρίζα των λέξεων. Η Ελληνική γλώσσα είναι εννοιολογική· έχουμε το σημαίνον (την λέξη) και το σημαινόμενο (την έννοια). Στην Ελληνική γλώσσα αυτά τα δύο έχουν πρωτογενή σχέση, καθώς το σημαίνον δεν είναι μια τυχαία σειρά από γράμματα, όπως συμβαίνει με τις άλλες γλώσσες. Όταν αλλοιώνεται η ορθογραφία χάνεται και η έννοια των λέξεων. Και η ρήση του Αντισθένους, «Αρχή σοφίας, η των ονομάτων επίσκεψις», πάει περίπατο.
- Θα είχατε την ευγενή καλοσύνη να μας αποκαλύψετε τα λογοτεχνικά σας σχέδια;
Είμαι άτομο που όταν αναλαμβάνω κάτι δίνομαι ολόψυχα. Από τις εκλογές του Μαρτίου του 2018, που ανέλαβα το πηδάλιο της Ένωσης Λογοτεχνών Βορείου Ελλάδος, καθώς και από τις καθυστερημένες εκλογές του 2020 –λόγω των απαγορευτικών μέτρων και του εγκλεισμού εξ αιτίας της πανδημίας– δόθηκα ολόψυχα στην υπηρεσία που ανέλαβα, για να προσφέρω όσο το δυνατόν περισσότερα στην Ένωση. Παραμέρισα, λοιπόν, τα τότε σχέδια. Μέχρι τον Μάρτιο του 2022, ως πρόεδρος της Ε.Λ.Β.Ε., όλη η ενέργειά μου θα δοθεί για τους σκοπούς της Ένωσης. Αυτό τον καιρό επιμελούμαι το 50ό τεύχος –ένα υπέρ-τεύχος 200 περίπου σελίδων– του περιοδικού «Μουσών Μέλαθρον», που εκδίδει από το 2007 η Ε.Λ.Β.Ε. Μετά από αυτό θα επιμεληθώ το 51ο τεύχος και ίσως και το 52ο μέχρι τον Μάρτιο. Επίσης, φέτος η Ένωση Λογοτεχνών Βορείου Ελλάδος έκλεισε 40 χρόνια συνεχούς λειτουργίας της και παρουσίας της στα πολιτιστικά δρώμενα, οπότε με απόφαση του Δ. Σ. θα εκδοθεί ένα βιβλίο συλλεκτικής, θα έλεγα, αξίας, το οποίο επιμελούμαι ταυτόχρονα με άλλα. Πολλά κείμενα του βιβλίου έχω γράψει η ίδια, επειδή ως παλαιότερο μέλος έχω γνωρίσει αρκετά από τα εκλιπόντα μέλη και τους προέδρους. Επίσης πρόκειται να εκδοθούν και δύο βιβλία με τα έργα των συμμετεχόντων στους Λογοτεχνικούς Διαγωνισμούς, στον Διαγωνισμό των ενηλίκων και των μαθητών, των οποίων την επιμέλεια ανέλαβαν άλλα εξαιρετικά μέλη του Δ.Σ. Από Φθινόπωρο ετοιμάζουμε και κάποιες εκδηλώσεις, που ελπίζω να ευοδωθούν και να μην έχουμε πάλι τα προβλήματα των απαγορεύσεων και των εγκλεισμών.
Μετά τον Μάρτιο του 2022, που θα λήξει η προεδρία μου, πρέπει να επανέλθω στα έργα που ήδη δούλευα.
α) Προτεραιότητα έχει ένα σημαντικό επιστημονικό σύγγραμμα με τίτλο: «Αγώνες και Αγωνίσματα στην Αρχαία Ελλάδα – Φημισμένοι αθλητές» και «Γυναικείος Αθλητισμός στην Αρχαία Ελλάδα – Γνωστές αρχαίες αθλήτριες, νικήτριες αγώνων». Το συγκεκριμένο έργο έχει γραφεί κατά τα 3/5 περίπου και όταν σελιδοποιηθεί θα κρίνω αν πρέπει να γίνει ένας ή δύο τόμοι.
β) Μετά έχω κατά νου να εκδώσω τα ελληνοεμφορούμενα ποιήματα με τίτλο «Παιάν», αρκετά των οποίων έχουν στο παρελθόν βραβευτεί.
γ) Στην συνέχεια πρέπει να εκδώσω τα ποιήματα και τα πεζά που έχω γράψει και συνεχίζω να γράφω για τον πρώτο μου γιο, ο οποίος έπασχε από βαρείας μορφής εγκεφαλική παράλυση· απεβίωσε στις 6 Νοεμβρίου του 1998, σε ηλικία 23 ετών.
δ) Πρέπει να εκδοθούν κάποια Δοκίμια και μονογραφίες, που έχω, όπως για την «Ολυμπιάδα», την «Αρσινόη Β΄», την «Σαπφώ», την «Θεά Αθηνά» κλπ.
ε) Πρέπει να συγκεντρώσω και να εκδώσω τα διηγήματά μου. Αυτά δεν είναι πολλά, ίσως γράψω μερικά ακόμη.
ζ) Υπάρχουν πάρα πολλά –μερικές εκατοντάδες– ανέκδοτα και αδημοσίευτα ποιήματα που πρέπει να πάρουν τον δρόμο τους.
Ουσιαστικά οι στόχοι μου είναι να δουν το φως αυτά που χρόνια ασταμάτητα έγραφα και βρίσκονται άλλα κρυμμένα στους διάφορους δίσκους υπολογιστών και άλλα χειρόγραφα σε πρόχειρα χαρτιά. Βασικά θα ήθελα κάποιος άλλος να κάνει αυτή την δουλειά, αλλά δεν γίνεται…
Η γραφή είναι ένα πάθος και όσοι ασχολούνται με αυτή γράφουν μέχρι οι δυνάμεις τους να τους εγκαταλείψουν. Το τέλος έρχεται και πολλά μένουν στα ερμάρια και πετιούνται στους κάδους των απορριμμάτων. Γνωρίζω εξαιρετικές λογοτεχνικές μεταφράσεις της αρχαίας Ελληνικής γραμματείας, που 25 χρόνια μετά τον θάνατο του λογοτέχνη δεν έχουν ακόμη εκδοθεί· φυλάσσονται στα ερμάρια κάποιου παλιού γραφείου του γιού, που κι εκείνος έχει πια γεράσει…
- Τέλος, τι ευχή ή ποια συμβουλή θα δίνατε σε κάποιον επίδοξο «γραμματοποιό»;
Καλές εμπνεύσεις και να φροντίσει να διευρύνει τις γνώσεις του μελετώντας διάφορα κείμενα. Προσωπικά θα του πρότεινα κείμενα από την πλούσια αρχαία ελληνική γραμματεία, με την ελπίδα να καταστεί συνειδητός Έλλην. Και προσοχή και σεβασμό στην γλώσσα μας, η οποία εξελίσσεται στην ιστορική διαχρονία, όπως κάθε ζωντανός οργανισμός. Η ελληνική γλώσσα, αρχαία και νέα, έχει εναποθηκευμένο τον πνευματικό και τον ιστορικό μας πλούτο· είναι ο ανεκτίμητος εθνικός μας θησαυρός, ο αδιάψευστος μάρτυρας της ιστορικής συνέχειας του έθνους μας και κάθε μέτρο που συμβάλλει στη συρρίκνωσή της, στρέφετε ενάντια στην επιβίωση του έθνους. «Γλώσσα είναι η πατρίδα»! λέει ο Καζαντζάκης.
Κλείνοντας την συνέντευξή μου θέλω να ευχαριστήσω τους ανθρώπους που χειρίζονται τον ιστότοπο Freeminds.gr, την δημοσιογράφο κα Αλεξάνδρα Φιωτάκη και ιδιαίτερα τον κο Γρηγόρη Χατζηλαμπρινό, ο οποίος ξοδεύοντας χρόνο από τον πολύτιμο χρόνο του μελέτησε το μυθιστόρημά μου και έστησε το ερωτηματολόγιο.
Γεωργία – Γοργώ Αλεξίου
Συνταξιούχος Εκπαιδευτικός
Λογοτέχνις, ποιήτρια, δοκιμιογράφος, βιβλιοκριτικός
Πρόεδρος Ένωσης Λογοτεχνών Βορείου Ελλάδος (Ε.Λ.Β.Ε.)
Ηλεκτρονική δ/νση (e–mail) gorgoalexiou@gmail.com
Κυρία Αλεξίου, σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας!
Γρηγόρης Χατζηλαμπρινός