Το γήρας αποτελεί αναμφισβήτητα μια διφορούμενη έννοια. Από τη μια αποτελεί την επιτομή της πείρας του ανθρώπου. Πλέον όλες οι εμπειρίες είναι συγκεντρωμένες και ο επιθυμητός σκοπός της γνώσης έχει φτάσει σε ένα πολύ καλό επίπεδο. Η συσσωρευμένη σοφία επιτρέπει σε κάποιον να έχει σαφώς μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων, να ρίχνει το βλέμμα του σε πρόσωπα και καταστάσεις με μια αλάνθαστη, σχεδόν, κριτική ματιά και να συμβουλεύει τις νεότερες γενεές, με στόχο την αποφυγή ενδεχομένων σφαλμάτων. Τυγχάνει κάποτε ο ηλικιωμένος άνθρωπος να απολαμβάνει και κάποια προνόμια, τα οποία αποπειράτο, μέσω σκληρής εργασίας, να αποκτήσει, καρτερικά, σε μικρότερη ηλικία. Οι διάφορες οικονομικές απολαβές σε μηνιαία βάση αποτελούν πλέον την εξασφάλιση του υπόλοιπου της ζωής του. Την ίδια στιγμή η έλλειψη εργασίας αποδιώχνει ένα μεγάλο βάρος από τους καταπονημένους τους ώμους και τους δίνει το περιθώριο να ασχοληθούν με πράγματα, τα οποία με δυσκολία είχαν την ευκαιρία να γνωρίζουν και να εκμεταλλευτούν. Για κάποιους η συνταξιοδότηση αποτελεί σκοπό της ζωής τους. Οντως πολλοί δεν βλέπουν την ώρα που θα χτυπήσουν κάρτα για τελευταία φορά στην καριέρα τους και θα έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν τα ενδότερα όνειρά τους. Η ηλικία ενός ανθρώπου του παρέχει και άλλα προνόμια, όπως τη γρηγορότερη εξυπηρέτηση στις διάφορες δημόσιες υπηρεσίες και την έλλειψη αναμονής, καθώς και την παραχώρηση θέσεως σε κλειστό ή ανοιχτό χώρο και στα διάφορα μέσα μαζικής μεταφοράς.
Για κάποιους άλλους το γήρας λειτουργεί ως ανασταλτικός παράγοντας. Μπορεί η όποια χρηματική αποζημίωση να βρίσκεται στα χέρια τους, αλλά, λόγω ηλικίας, αδυνατούν να κάνουν πολλά και διάφορα όπως πρώτα. Μπορεί αυτές οι γηραιές μορφές να αποτελούν κινητές εγκυκλοπαίδειες , αλλά , δυστυχώς, πολλές φορές, τα ενδιαφέροντά τους περιορίζονται σε ευτελέστατα προγράμματα στην τηλεόραση και η γνώση που μεταδίδουν είναι παρωχυμένη και επαναλαμβανόμενη. Η αδυναμία τους να παραμείνουν σε μια ουρά για αρκετή ώρα ή να βολευτούν σε περιορισμένο χώρο, ελλείψει υπομονής, καθιστά κάποιους από αυτόυς θρασείς και αγενέστατους. Ως αποτέλεσμα, στο πλαίσιο μιας, ενδεχομένως, τεταμένης ατμόσφαιρας, οι ενέργειές τους επιφέρουν την αγανάκτηση και η γενικότερη κατάστασή τους επιφέρει το φθόνο από μεριάς των υπολοίπων. Ξάφνου οι γέροντες και οι γερόντισσες μεταμορφώνονται σε ένα αποκούμπι της κοινωνίας, ένα βάρος το οποίο δεν έχει να δώσει τίποτε στη σύγχρονη κατάσταση. Αντιθέτως ζητούν όλο και περισσότερα, προκειμένου να παρατείνουν την πολυέξοδη και νωχελική ύπαρξή τους μέσα στο νεότερο κόσμο, ο οποίος κινείται με φρενήρεις ρυθμούς. Μόνο στην περίπτωση που υπάρχει κάποιο ιδιωτικό συμφέρον οι ηλικιωμένοι φυλάσσονται ως κόρη οφθαλμού, διότι, τις περισσότερες φορές, αυτοί κινούν τα οικονομικά, κυρίως, νήματα.
Κατά πόσο αληθεύει όμως αυτό; Κατά πόσο τα δύο προαναφερόμενα άκρα επικρατούν μέσα σε ένα ρεαλιστικό πλαίσιο; Είναι γεγονός ότι όσο μεγαλώνουμε οι δυνάμεις μας μάς εγκαταλείπουν. Επομένως οφείλουμε να αναπτύξουμε άλλα στοιχεία του χαρακτήρα μας, προκειμένου να συνεχίσουμε να υφιστάμεθα, πάντοτε με αξιοπρέπεια. Επιπλέον, με το πέρασμα των χρόνων, η σκέψη γίνεται ο καλύτερος σύμμαχός μας. Μέσα στη δίνη του ορθολογισμού αναθεωρούμε πολλά, ζυγίζουμε τις δυνατότητές μας εκ νέου και είτε εγκαταλείπουμε κάποιες δραστηριότητες, είτε αναζητούμε κάτι το εναλλακτικό για να αναπληρώσουμε το όποιο κενό, το οποίο, κακά τα ψέματα, εάν υπήρχε ιδιαίτερος δεσμός με την τάδε ή τη δείνα απασχόληση, παραμένει δυσαναπλήρωτο.
Ομως η μεστωμένη προσωπικότητα, η οποία καθίσταται τώρα πια επιβραδυνόμενη, μας επιτρέπει να ξεπεράσουμε τις όποιες ψυχικές δυσκολίες, οι οποίες ανακύπτουν στην πορεία του βίου μας. Σε αυτό η ψυχολογική υποστήριξη που λαμβάνει κανείς από αγαπημενα πρόσωπα λειτουργεί καταλυτικά για την επαναδιαμόρφωση ενός ηλικιωμένου ανθρώπου. Εάν όλα πάνε καλά και οι παλαιοί με τους νέους συνεργάζονται με αγαστή σύμπνοια, παρατηρεί κανείς μια αναμενόμενη μεταμόρφωση. Ενας ηλικιωμένος μετατρέπεται σε νέο. Του δίνεται η ευκαιρία να ζήσει μια δεύτερη ζωή, πιο σύντομη, ομολογουμένως, αλλά γεμάτη νέες συγκινήσεις, σε συνδυασμό με παλαιότερα και γνώριμα αισθήματα και συναισθήματα, τα οποία είναι εις θέσιν να αντιμετωπίσει καλύτερα, να κρίνει ορθότερα και να αποπερατώσει τις καταστάσεις που απλώνονται μπροστά του ευκολότερα και σαφώς επαρκέστερα.
Σε όποιον παππού και όποια γιαγιά δίνονται ευκαιρίες να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, τις αδράχνουν το δίχως άλλο. Με μεγάλη χαρά αποδέχονται τη λεζάντα του ‘’πολυμηχανήματος’’, χωρίς βέβαια να προχωρούν σε υπερβολές και να διαφυλάσσουν την αξιόλογη θέση τους. Οσο τους το επιτρέπει ο αδυσώπητος χρόνος, στέκουν όρθιοι και ατενίζουν υπερήφανοι το μέλλον, συνεισφέροντας στο χτίσιμό του. Πάντως τόσο η ατομική, όσο και η συλλογική τους συνεισφορά μόνο ασήμαντες δεν κρίνονται.
Γρηγόρης Χατζηλαμπρινός