Με τη γλώσσα και τη γραφή της ο άνθρωπος έφτασε σε μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της πολιτιστικής του διαδρομής. Ο αγώνας αυτός του ανθρώπου αποτελεί μια ακόμη κατάκτηση της ελευθερίας, γιατί η γλώσσα και η γραφή της ελευθερώνουν τον άνθρωπο. Η γλώσσα έδωσε μια ακόμη διάσταση στη σκέψη και μια ακόμη γλώσσα στη γλώσσα. Με τη γραφή ξεπεράστηκε η μνήμη από την κριτική ικανότητα, ο μύθος από την ιστορία, η παράδοση από τον ατομικό στοχασμό. Ακόμη, η γραφή οδήγησε στη δημοκρατία και στην απελευθέρωση του ανθρώπου, αποταμίευσε τη σκέψη, εξακτίνωσε τον πολιτισμό στο χώρο και στο χρόνο. Άνοιξε νέα σελίδα στη ζωή του ανθρώπου.
Αυτό τη σημαντικό επίτευγμα του ανθρώπου, δηλαδή την κατάκτηση της γραφής και της γλώσσας, μελετάται από πιο εμπεριστατομένη οπτική,αλλά μερικώς στο μάθημα της «Έκφρασης Έκθεσης». Σκοπος της Γλωσσικής Διδασκαλίας είναι οι μαθητές να κατακτήσουν το βασικό όργανο επικοινωνίας της γλωσσικής τους κοινότητας, ώστε να αναπτυχθούν διανοητικά, συναισθηματικά και κοινωνικά, αποκτώντας τις απαραίτητες για την ηλικία τους γνώσεις της λειτουργίας του γλωσσικού συστήματος και χρησιμοποιώντας με επάρκεια και συνείδηση το λόγο (προφορικό και γραπτό) στις διάφορες επικοινωνιακές περιστάσεις. Επιπλέον, να συνειδητοποιήσουν τη σημασία του λόγου για τη συμμετοχή στην κοινωνική ζωή, ώστε να μετέχουν στα κοινά είτε ως πομποί είτε ως δέκτες του λόγου με κριτική και υπεύθυνη στάση. Επιπρόσθετα, να εκτιμήσουν τη σημασία της γλώσσας ως βασικού φορέα της έκφρασης και του πολιτισμού κάθε λαού. Τέλος, να μάθουν να εκτιμούν και να σέβονται τη γλώσσα κάθε λαού ως βασικό στοιχείο του πολιτισμού του, προετοιμαζόμενοι να ζήσουν ως πολίτες σε μια πολυπολιτισμική Ευρώπη.
« γλώσσα είμαι εγώ
γλώσσα είσαι εσύ
γλώσσα είναι ο κόσμος…» Μπρέχτ
Για ένα φιλόλογο λοιπόν, το μάθημα της Έκφρασης έκθεσης είναι πρόκληση, ευθύνη και φέρει τεράστια δυσκολία. Παράλληλα, δεν υπάρχει γοητευτικότερο, δημιουργικότερο και ωφελιμότερο μάθημα. Είναι το όπλο του εκπαιδευτικού να φέρει τα παιδιά σε επαφή με κάθε είδους προβληματισμό, να ενημερώσει και να πλάσει συνειδητά σκεπτόμενους ανθρώπους. Όμως το εκπαιδευτικό μας σύστημα έχει καταφέρει μέχρι και αυτό το υπέροχο και αφηρημένο μάθημα να το “στρατεύσει”. Τα πάντα τυποποιημένα, ένας καθηγητής που απλά αγορεύει τα επιχειρήματα που πρέπει να χρησιμοποιήσουν οι μαθητές, συγκεκριμένες γλωσσικές ασκήσεις και εκθέσεις μέσα σε συγκεκριμένα επικοινωνιακά πλαίσια. Είναι όμως το εκπαιδευτικό σύστημα που ευθύνεται για αυτό το τυποποιημένο μάθημα ή μήπως όλοι εμείς, οι καθηγητές βολευτήκαμε και κρυφτήκαμε πίσω από την επικρατούσα άποψη;
Δε θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε λοιπόν το σχολικό εγχειρίδιο σαν έναυσμα για το θέμα μας και να επιδιώκουμε από ‘κει και πέρα την αυτενέργεια των μαθητών μας, κατευθύνοντάς τους με αποτελεσματικές οδηγίες γνωστικής και διδακτικής στήριξης; Να μην υπαγορεύουμε τα επιχειρήματα και τις θέσεις που πρέπει οι μαθητές να υιοθετούν, αλλά να προκαλούμε να επιχειρηματολογήσουν μόνοι τους, να σκεφτούν, να προβληματιστούν, να φανταστούν και να εκφράσουν. Τότε μόνο θα μπορούσαμε να μιλάμε για πραγματική δημιουργία και κατάκτηση γνώσης. Η απόλυτη προσκόλληση στο σχολικό βιβλίο κάνει την έκθεση τυποποιημένη, μικραίνει το φάσμα της έρευνάς της και βασικά ενισχύει την κλασική αντίληψη της ανούσιας αφομοίωσης και στείρας εκμάθησης γνώσεων με απώτερο στόχο τη βαθμοθηρία.
Ας πάψουν και οι καθηγητές να βολεύονται πίσω από τα προβλήματα του εκπαιδευτικού συστήματος και ας κάνουν οι ίδιοι την αρχή για τη βελτίωση του. Ας προσπαθήσουν να ξεκλειδώσουν το απροσπέλαστο μυαλό των μαθητών τους και τότε θα καταλάβουν ότι τα σχολεία δε τα φτιάχνει αποκλειστικά ένα εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά οι άνθρωποι που τα αποτελούν και η αγάπη τους για τη γνώση και τους μαθητές.
Ας αναλάβουν, ας αναλάβουμε τις ευθύνες μας και ας δράσουμε…
«Kάθε φορά, είπαν, που ο λόγος ξετυλίγει ένα γεγονός, ο κόσμος χτίζεται από την αρχή. Τίποτε δεν είναι τόσο σημαντικό όσο ο λόγος, ο οποίος δημιουργεί τόσο πολλά με τόσα λίγα» Emil Benveniste
Αλεξάνδρα