Η Διεθνής Ημέρα Επιληψίας είναι μία πολύ πρόσφατα καθιερωμένη ημέρα αφού μόλις το 2015, με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης κατά της Επιληψίας (ILAE) και του Παγκοσμίου Γραφείου Επιληψίας (IBE), με στόχο την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση της διεθνούς κοινής γνώμης αποφασίστηκε να τιμάται η πάθηση αυτή σε ολόκληρη την Ευρώπη κάθε δεύτερη Δευτέρα του Φεβρουαρίου.
Είναι μία ασθένεια που χαρακτηρίζεται από ασυνήθιστη συμπεριφορά και αντίληψη, διαταραγμένα αισθήματα και έντονες συσπάσεις μυών που μπορεί να οδηγήσουν και σε λιποθυμία. Ωστόσο πίσω από την λέξη επιληψία κρύβεται εδώ και αιώνες μία μεγάλη ιστορία συνδεδεμένη με την έκφραση της τέχνης, με την θρησκεία και με χιλιάδες διάσημες προσωπικότητες που μέσα από τις επιληπτικές κρίσεις τους κατάφεραν να εξωτερικεύσουν την δημιουργικότητά τους και να ξεχωρίσουν.
Στον κόσμο υπάρχουν περίπου 65 εκατομμύρια άτομα με επιληψία, ενώ στην Ελλάδα υπολογίζονται περίπου 100 χιλιάδες.
Επιληψία στην αρχαιότητα
Πρώτος και πάλι ο Ιπποκράτης ήταν αυτός που χρησιμοποίησε τη λέξη επιληψία για να περιγράψει την αιφνίδια κατάληψη από την εικόνα μίας επιληπτικής κρίσης. Η θέα ενός ανθρώπου που είναι σε επιληπτική κρίση μπορεί να δημιουργήσει πλήθος συναισθημάτων σε αυτόν που την παρακολουθεί και αυτός είναι ο λόγος που μέχρι σήμερα η ασθένεια αυτή δημιουργεί παράλληλα συναισθήματα αμηχανίας και περιέργειας.
Στην αρχαία Ινδία, ο δαίμονας “apasmara” ήταν συνώνυμο της επιληψίας.
Η θεά της γονιμότητας Tlazolteotl των Αζτέκων μπορούσε να διαπεράσει τους ανθρώπους και να τους προκαλέσει επιληψία ή να τους θεραπεύσει από αυτή.
Οι Ίνκας φαίνεται ότι γνώριζαν την επιληψία και τη θεωρούσαν σοβαρή νόσο γι’ αυτό της έδιναν ονόματα όπως Aya huayra (αναπνοή του θανάτου) και Huani keshia (ασθένεια του θανάτου).
Το θέμα της επιληψίας ωστόσο επεκτάθηκε και στην εκκλησιαστική τέχνη και λατρεία και εμφανίζεται σε μια σειρά τοιχογραφιών, πινάκων ζωγραφικής και γλυπτών από τον 9ο αιώνα μ.Χ
Επιληψία και Τέχνη
Με μια απλή ματιά στις αναφορές συγγενικών τους προσώπων και τις μαρτυρίες ιατρών της εποχής θα συνειδητοποιήσουμε πόσες προσωπικότητες μεγάλων έργων και καλλιτέχνες της εποχής έπασχαν από επιληψία ή κάποιου είδους μανιοκατάθλιψη και μέσα από αυτό ξεχώρισαν τόσο τα έργα τους όσο και η ιδιοσυγκρασία τους εκφρασμένη με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο.
Σε πίνακες ζωγραφικής και γλυπτά απεικονίζονται και ιστορικές προσωπικότητες που έπασχαν από τη νόσο. Στους διάσημους επιληπτικούς περιλαμβάνονται πρόσωπα από την προχριστιανική περίοδο, όπως ο προφήτης Βαρλαάμ, από τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία ο Ιούλιος Καίσαρας και μετέπειτα ο Απόστολος Παύλος.
Ο Ντοστογιέφσκι, μέσα σε εκείνον τον απροσδιόριστο χρόνο της επιληπτικής κρίσης, οραματιζόταν και βίωνε μέσα από τις δικές του ψευδαισθήσεις ολόκληρους μυστικιστικούς κόσμους και ήρωες απίθανα εγωκεντρικούς. Αυτές είναι οι μαρτυρίες πολλών νευρολόγων της εποχής που τους είχε απασχολήσει “Ντοστογιέφσκια” επιληψία, όπως την χαρακτήριζαν. Στην προσπάθεια τους, μάλιστα, να γίνουν best-seller συγγραφείς πολλοί ψυχίατροι και νευρολόγοι υποβίβασαν την πολυπλοκότητα της προσωπικότητας σε εκδηλώσεις νευρολογικών ή ψυχιατρικών διαταραχών μη γνωρίζοντας ακόμα πολλά στοιχεία για την πάθηση αυτή.
Αντίστοιχες αναφορές έχουν υπάρξει κατά καιρούς και για τον Μπετόβεν αλλά και για πολλούς μεγάλους ζωγράφους όπως ο Βαν Γκογκ και ο Λεονάρντο ντα Βίντσι αποτέλεσμα του συνονθυλεύματος των μηνυμάτων που παρουσίαζαν μέσα από την πολύπλοκη για πολλούς τέχνη τους.
Τα δείγματα ωστόσο δεν λείπουν και από την αρχαία ελληνική λογοτεχνία με χαρακτηριστικό το απόσπασμα από την Ορέστεια του Αισχύλου (500 π.Χ.), όπου η Κασσάνδρα λέει τα προφητικά της λόγια ενώ βγάζει αφρούς από το στόμα και κάνει σπασμούς.
Ο κατάλογος με τους διάσημους επιληπτικούς δείχνει ότι κάποιοι παρά το πρόβλημα που είχαν κατόρθωσαν να ξεχωρίσουν και ο τρόπος με τον οποίο κάποια επιληπτικά άτομα συνεισφέρουν και προάγουν τον πολιτισμό και την τέχνη δεν μπορεί να παραγκωνιστεί σε καμία περίπτωση από την πάθηση αυτή. Σήμερα αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι η επιληψία είναι η τάση που έχουν ορισμένα άτομα να παρουσιάζουν σπασμούς ή κρίσεις και με την ανάπτυξη της Ιατρικής και τις ραγδαίες εξελίξεις στις έρευνες των φαρμακευτικών εταιρειών υπάρχουν περισσότερα από ένα φάρμακα που μετριάζουν αν όχι εξαλείφουν τα συμπτώματα ώστε το άτομο να βιώνει μία εντελώς φυσιολογική ζωή.
Οι ελληνικές και μη οργανώσεις στις οποίες μπορείτε να απευθυνθείτε για οποιαδήποτε βοήθεια στο θέμα της Επιληψίας εμφανίζονται παρακάτω:
Παγκόσμιο Γραφείο Επιληψίας http://www.ibe-epilepsy.org/
Διεθνής Ένωση Επιληψίας http://www.ilae.org/
Πανελλήνιος Επιστημονικός Σύλλογος κατά της Επιληψίας http://www.grlae.gr/
Ελληνική Εθνική Ένωση κατά της Επιληψίας http://www.epilepsy-greece.gr/
Β.Κ.