Διαβάζω άρα υπάρχω

Η ενασχόληση με διάφορα πράγματα είναι μια σωματική και πνευματική αναγκαιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, προκειμένου να καταφέρει ο καθένας από εμάς να διατηρήσει την προσωπικότητά του και να την ενισχύσει μέσα στα τόσα διαφορετικά παραδείγματα ανθρώπων. Από τη στιγμή που ασχολείται κανείς με κάτι, αφήνει την ανυπαρξία στην άκρη και δίνει νόημα στην καθημερινότητα, η οποία παίρνει το σχήμα και τη διάθεση του ανθρώπου που τη διαχειρίζεται. Φυσικά, οι διάφορες καταστάσεις που βρίσκονται σε διαρκή κίνηση σε ολόκληρο τον κόσμο παίζουν και αυτές το ρόλο τους, όμως η κατάληξη όλων αυτών αφορά την ατομική μας ψυχολογία. Με άλλα, λόγια, ο τρόπος, με τον οποίον θα καταφέρει κανείς να κουμαντάρει ο,τιδήποτε λαμβάνει χώρα μια δεδομένη στιγμή, θα καθορίσει και την δική του ψυχολογική υπόσταση.


Εχει υποστηριχτεί από τη γλωσσολογική  επιστημονική κοινότητα ότι ‘’σκέψη δίχως γλώσσα δεν υπάρχει’’. Αυτό ερμηνεύεται ω εξής. Ολες οι σκέψεις του ανθρώπου περνούν από μιαν εσωτερική λογική διεργασία, προκειμένου να γίνουν πραγματικότητα. Η πρακτική τους εφαρμογή έχει ως προϋπόθεση την απεικόνισή τους ως μια μορφή πληροφορίας, προκειμένου αυτή να είναι κατανοητή και ούτως ειπείν επεξεργάσιμη. Δηλαδή, πρέπει να υπάρχει ένας τρόπος να κατονομαστεί το ο,τιδήποτε, ώστε να μπορέσει κάποιος να το καταλάβει και να το χρησιμοποιήσει. Σε διαφορετική περίπτωση οι πληροφορίες μένουν στον αέρα και δεν γίνονται αντικείμενο επεξεργασίας από κανέναν, μόνο και μόνο επειδή δεν έχει γίνει κάποια ταυτοποίηση από πλευράς άλλων ατόμων. Ενας ήχος πρέπει να αποδίδει μια νότα ή κάτι άλλο. Ενα αντικείμενο πρέπει να αποδίδεται με μια ονομασία, όσο περίεργη και να είναι αυτή. Αλλιώς, τίποτα δεν σημαίνει κάτι και όλος ο κόσμος γύρω μας είναι ένα απέραντο κενό, με πάρα πολλές χαμένες δυνατότητες.

Ηδη από την εποχή των σπηλαίων οι άνθρωποι κατάφερναν να διαφυλάξουν τις εμπειρίες τους μέσω ζωγραφικών αναπαραστάσεων, ώστε η καθημερινότητά τους να μην χαθεί και να περάσει στις επόμενενες γενεές ως μια σημαντική παρακαταθήκη. Μετά την εφέυρεση του αλφαβήτου και τη δημιουργία γλωσσικών κωδίκων επικοινωνίας, άρχισε και η γραπτή καταγραφή των όσων συνέβαιναν, των όσων έπρεπε να γίνουν και των όσων προκαλούσαν εντύπωση ή έδιναν τροφή στην ψυχή κάποιου, με αποτέλεσμα την περιγραφή μιας αναληθούς μα εντυπωσιακής κατάστασης, κοινώς τον ενέπνεαν. Σε παλαιότερες εποχές η ανάγνωση ήταν ένα ακριβό άθλημα, γιατί τα βιβλία ήταν χειρόγραφα, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι έβγαιναν σε ελάχιστα αντίτυπα και ήταν πανάκριβα. Εκτός από αυτό, εξαιτίας της ιδιωτικότητας της εκπαίδευσης, μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, δεν είχαν όλοι το περιθώριο να διαβάσουν με άνεση, από ελάχιστα έως καθόλου. Σήμερα, με την εφεύρεση της τυπογραφίας, τη βελτίωση και το δημόσιο χαρακτήρα της εκπαίδευσης και τη συνδρομή της τεχνολογίας, ένα βιβλίο μπορεί να συντροφέυσει οποιονδήποτε, σε οποιαδήποτε περίσταση και σε πολλές των περιπτώσεων δωρεάν.

Ο ανθρωπος μπορεί να ωφεληθεί πολλαπλά από την ανάγνωση ενός βιβλίου. Αρχικά, το διάβασμα βοηθάει στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου. Ενας αμόρφωτος άνθρωπος, ο οποίος δεν έχει τελειώσει ούτε τη στοιχειώδη εκπαίδευση ενός δημοτικού σχολείου, περιορίζεται σε, το πολύ, τριακόσιες λέξεις, με τις οποίες μετράει την καθημερινότητά του. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι είναι καταδικασμένος να επαναλαμβάνει παρόμοιους ή και ίδιους χαρακτηρισμούς για τελείως διαφορετικά πράγματα, κυρίως αντικείμενα. Ο λόγος του θα είναι πολύ απλός και αόριστος και δεν θα υπάρχει περίπτωση να σταθεί επάξια σε μια συζήτηση. Δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται, βεβάιως, το γεγονός ότι άτομα του μόχθου και του μεροκάματου, αν και περιορισμένοι γλωσσικά, έχουν τη δυνατότητα και το προνόμιο και είναι Ανθρωποι και να ανταποκρίνονται σε οποιαδήποτε κατάσταση από καρδιάς και να γίνονται πλήρως κατανοητοί, σε αντίθεση με πολλούς σπουδαγμένους, οι οποίοι έχουν περιορίσει σε απαγορευτικό βαθμό το συναισθηματικό τους κόσμο, για χάρη της μόρφωσης. Οπως και να έχει το πράγμα, η ανάγνωση μας μαθαίνει νέες λέξεις, νέους τρόπους έκφρασης και μας βοηθά να καταλάβουμε πιο καλά τα πάντα γύρω μας. Μετά από αυτό, είναι κανείς ικανός να διεκδικήσει το δίκιο του ορθότερα, να εξηγήσει γλαφυρότερα και να γίνει αντιληπτός από όλες τις κοινωνικές ομάδες.

Ένα άλλο όφελος είναι η βελτίωση της μνήμης. Διαβάζοντας κανείς, κάνει το μεγαλύτερο δώρο στο μυαλό του, διοχετέυοντάς του γνώσεις και πληροφορίες επί παντός επιστητού. Ετσι, οι νευρώνες διεγείρονται και βρίσκονται σε συνεχή κίνηση, σε συνδυασμό πάντοτε με τη σκέψη, καθώς το διάβασμα από μόνο του δεν αρκεί.

Μια ακόμη προσφορά της ανάγνωσης αφορά τον εμπλουτισμό των γνώσεών μας. Αναρωτιέται συχνά κανείς πόσοι γαλαξίες είναι δυνατόν να χωρέσουν μέσα σε ένα εγχειρίδιο ολίγων σελίδων. Η απάντηση είναι αποστομωτική με κάθε έκδοση. Είτε το τελικό προϊόν είναι ευπώλητον (best seller στα ελληνικά) ή κάτι το εναλλακτικό, με λίγο και εκλεκτό κοινό, ένα βιβλίο κρύβει μέσα του πολλούς και διάφορους κόσμους. Κόσμους, οι οποίοι ανταποκρίνονται στις προτιμήσει του καθενός και τον εισάγουν κάθε φορά σε κάτι καινούργιο, κάτι το διαφορετικό Ετσι λοιπόν, με ένα βιβλίο κανείς ξεχνιέται και καταφεύγει σε πιο ευχάριστο περιβάλλον, στην περίπτωση που υπάρχει κάποια δυσλειτουργία στον δικό του πραγματικό κόσμο ή ενισχύει απλώς τα ενδιαφέροντά του και διευρύνει τον πνευματικό του ορίζοντα, αντλώντας κουράγιο και όρεξη από τις τυπωμένες σελίδες.

Επιπλέον, δεν θα πρέπει να ξεχνάει κανείς την κοινωνικοποίηση. Μέσω της ανάγνωσης, είτε γενικών λογοτεχνικών κατηγοριών είτε ειδικών, άτομα με κοινά ενδιαφέροντα συγκεντρώνονται δια ζώσης ή διαδικτυακά και συζητούν γύρω από τα γραφόμενα του εκάστοτε συγγραφέα. Μέσω αυτής της διάδρασης υπάρχει κοινωνική κινητικότητα και υγιής επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, κάτι το οποίο μια έγκλειστη κοινωνία, η οποία τώρα προσπαθέι να κάνει τα πρώτα της δειλά και αμήχανα βήματα προς την απελευθέρωση, έχει τόσο ανάγκη. Σε αυτό το πλαίσιο, η δημοτική βιβλιοθήκη του μουσείου λαϊκής τέχνης και ιστορίας του δήμου Σαλαμίνος έχει ξεκινήσει, από τον περασμένο Απρίλιο μια διαδικτυακή λέσχη ανάγνωσης, σκοπός της οποίας είναι η πνευματική ανάταση, η ψυχαγωγία και η ανάδειξη της φιλαναγνωσίας. Για περαιτέρω πληροφορίες μπορούν οι ενδιαφερόμενοι να απευθύνονται στη βιβλιοθήκη του δήμου, σχετικά με τις επικείμενες δράσεις και λογοτεχνικές συζητήσεις –Βιβλιοθήκη Σαλαμίνας-. 

 Κάθε γραπτό κείμενο αξίζει μια ευκαιρία, ακόμη και εάν κάποιος κρίνει ότι δεν αξίζει τον κόπο. Σε οποίαδήποτε περίπτωση μπορεί αυτό να αφουγκραστεί την ψυχή μας και να μας τείνει μια χείρα βοηθείας, τη στιγμή που την έχουμε απόλυτη ανάγκη. Δίχως φόβο και άγχος το διάβασμα δύναται να μας ξεκουράσει, να μας ανοίξει τα μάτια, να μας μεταφέρει σε άλλες εποχές και να μας κάνει καλύτερους εσωτερικά, ίσως και εξωτερικά

Γρηγόρης Χατζηλαμπρινός