Αρκετά παράδοξος ο τίτλος, όμως η λογική που κρύβεται πίσω από αυτόν δικαιολογεί πλήρως την ύπαρξή του. Η ανθρώπινη φύση είναι ικανότατη για πάσης φύσεως σκέψεις. Αυτές οι σκέψεις είτε υλοποιούνται σε πράξεις εν ριπή οφθαλμού είτε πραγματοποιούνται ύστερα από προσεχτικότατο σχεδιασμό. Το γεγονός ότι σχεδόν όλες οι σκέψεις μας είναι υλοποιήσιμες δεν σημαίνει ότι αυτομάτως κρίνονται και λογικές. Η μεγαλοφυία από την παράνοια απέχουν μια πολύ μικρή απόσταση. Κάποτε είχε γίνει αρκετή κατανάλωση φαιάς ουσίας, προκειμένου να δικαιολογηθεί μια συμπεριφορά του Αινστάιν, ο οποίος είχε ανοίξει εφτά τρύπες για τα εφτά μικρά ποντικάκια, τα οποία ζούσαν στην οικία του.
Πολλές φορές οι απρόβλετες ενέργειές μας, ο αυθορμητισμός μας, σε συνδυασμό με την αδύναμη φύση μας μάς αποκτηνώνουν. Μας επαναφέρουν στιγμιαία στην πρωτόγονη παρουσία μας, η οποία αναλαμβάνει τα ηνία του μυαλού και είναι ικανή για όλα. Ο φθόνος, η πλεονεξία, η απληστία καθίστανται αρωγοί σε αυτή την προσωρινή αποξένωση από τον υποτιθέμενο πολιτισμό και η μεταμόρφωση παίρνει σάρκα και οστά εσωτερικά. Η ψυχή μας αλλάζει και ενδύεται τα καταπιεσμένα της πάθη, δίχως φόβο. Πλέον ο άνθρωπος, ομοίωμα, εξωτερικά, του παλαιού του εαυτού, είναι έτοιμος να προχωρήσει στα ειδεχθέστερα εγκλήματα που δύναται να διαπράξει. Από εκεί και πέρα είτε επανέρχεται στον πραγματικό κόσμο και αποζητά τη λύτρωση και τη σωτηρία του κατόπιν εορτής, είτε παραμένει παγιδευμένος στις σκιές που τον τυλίγουν όλο και περισσότερο, μέχρι να καταντήσει ένα φονικό σάβανο.
Ο χρόνος και τα τεκμήριά του έχουν δείξει ότι το γενετήσιο φύλο δεν παίζει κανέναν απολύτως ρόλο. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υποτιμάται η γυναικεία φύση, η οποία είναι εξίσου ικανή με την ανδρική στη διάπραξη ενός φόνου. Σε οποιαδήποτε περίπτωση σημασία έχουν οι συνθήκες υπό τις οποίες προπαρασκευάζεται μια κατάσταση και το κίνητρο που θα την πυροδοτήσει. Τα υπόλοιπα από εκεί και πέρα είναι λεπτομέρειες, οι οποίες θα μπορούσαν να καταγραφούν από το πενάκι ενός δημοσιογράφου ή από το μολύβι ενός συγγραφέα.
Τίθεται το ερώτημα γιατί να ασχοληθεί κανείς με έναν τέτοιο τύπο λογοτεχνίας. Η απάντηση δεν είναι ιδιαιτέρως δύσκολη. Ο Οσκαρ Γουάιλντ είχε πεί ότι η μίμηση είναι η ισχυρότερη εκδήλωση κολακείας. Εάν θέλαμε να πάμε τη σκέψη του ένα βήμα παραπέρα, θα μπορούσε να ειπωθεί, με πάσα επιφύλαξη, ότι έτσι οδηγούμαστε στην εκ βαθέων κατανόηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να προβλέψουμε τις κινήσεις του και να του συμπαρασταθούμε ή να τον αποτρέψουμε από το να πράξει κάτι, το οποίο δεν είναι σύμφωνο με τις επιταγές της καθημερινότητάς του και θα προκαλέσει κακό στον ίδιο και στις διάφορες κοινωνικές δομές που τον περιβάλλουν.
Από την άλλη μπορεί να γίνει λόγος για τη μόδα. Διάφορα γεγονότα, τα οποία βρίσκονται στην επικαιρότητα, μια εκάστοτε χρονική περίοδο, δίνουν πάντοτε τροφή για σκέψη και ωθούν το μυαλό και το χέρι πολλών, οι οποίοι καταγράφουν, ο καθένας από τη δική του συγγραφική σκοπιά, τα πράγματα, είτε σε ρεαλιστική βάση είτε προσθέτοντας στοιχεία από την αστείρευτη φαντασία τους. Αυτοί με τη σειρά τους θα αποκτήσουν αργότερα μιμητές, οι οποίοι θα ενδιαφερθούν να μεταφέρουν τα όποια θέματα πραγματεύονται οι προκάτοχοί τους στη δική τους εποχή, με τα δικά τους κοινωνικά και τεχνολογικά δεδομένα.
Μια τέτοια περίπτωση είναι και αυτή της συγγραφέως αστυνομικής λογοτεχνίας Αγκάθα Κρίστι. Γεννημένη στα τέλη του 19ου αιώνα στη Μεγάλη Βρετανία και επηρεασμένη από τις ιστορίες του Αρθουρ Κόναν Ντόιλ, ο οποίος έδωσε ζωή σε έναν από τους μεγαλύτερους ερευνητές όλων των εποχών, είχε να αντιπαλέψει και να καταρρίψει πολλά στερεότυπα της εποχής της, προκειμένου να ορθοποδήσει σε μια τέχνη, η οποία ακόμη και σήμερα φέρει την υπογραφή πολλών ανδρών, μα λίγων γυναικών. Ηδη από τη δεκαετία του 1920 κατάφερε να κάνει αισθητή την παρουσία της και να καθιερωθεί στο χώρο της αστυνομικής λογοτεχνίας. Με 63 βιβλία στο ενεργητικό της και μια αρκετά γεμάτη ζωή, με διάφορα σκαμπανεβάσματα και τολμήματα, όπως πληροφορούμαστε από τις αυτοβιογραφίες της, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτή η γυναίκα, η οποία μας γνώρισε και μας έκανε να αγαπήσουμε έναν ιδιότροπο Βέλγο και μια εύθυμη ζωντοχήρα, προσέφερε πολλά στην τέχνη της γραφής. Ακόμη και το θεατρικό της έργο ‘’Η ποντικοπαγίδα’’ έχει μείνει στην ιστορία ως η μακροβιότερη παράσταση.
Θα περίμενε κανείς ότι ο όγκος του έργου αναγκάζει το δημιουργό να κάνει εκπτώσεις στην ποιότητά του. Τα δεδομένα διαψεύδουν αυτή την υπόθεση, με κάθε βιβλίο να κρατάει σε αγωνία τον αναγνώστη και να τον αφήνει εν απορία, ακόμη και μετά την επεξήγηση των συνθηκών, κάτω από τις οποίες έδρασε ο δολοφόνος. Με κάθε μυστήριο που εξιχνιάζουν ο Πουαρώ και η Μάρπλ προσφέρουν στο κοινό τους τη λύτρωση από τη στενόχωρη κατάσταση, στην οποία, προσωρινά, τους είχαν εισαγάγει. Οι λίγες σελίδες κάθε βιβλίου δεν ξενίζουν καθόλου. Αντιθέτως κάθε ιστορία είναι τοποθετημένη και δομημένη σε τέτοια έκταση, ώστε να αναδειχθεί καταλλήλως. Οι υποψήφιοι δολοφόνοι πολλοί, υπεράνω πάσης υποψίας. Από μικρά παιδιά, μέχρι ολόκληρες ομάδες ατόμων, όλοι και όλες οδηγούνται στο τέλος κάθε ιστορίας στην προσωπική τους δικαιοσύνη. Ιδιαίτερα τυποποιημένες λογοτεχνικές φόρμες στα βιβλία της Κρίστι θα δυσκολευτεί να εντοπίσει κανείς, πέρα από τους τρόπους δολοφονίας, με το δηλητήριο να είναι, στατιστικά, ο αγαπημένος τρόπος της δημιουργού.
Ολο της το έργο, το οποίο επανεκδίδεται από τις εκδόσεις Ψυχογιός, κατέκτησε τους λάτρεις του είδους από την πρώτη στιγμή της κυκλοφορίας του και της δώρισε τη λογοτεχνική αθανασία. Ετσι το πνεύμα της μπορεί να είναι ήσυχο ότι ο κοντόχοντρος ηλικιωμένος ντετέκτιβ θα συνεχίσει να θέτει σε λειτουργία τα μικρά φαιά του κύτταρα και να δίνει τη λύση κάθε αιματηρού αινίγματος, το οποίο προήλθε από τη φαντασία ενός ανθρώπου, η οποία ήταν αγχίνους και η τύχη της φέρθηκε καλά.
Γρηγόρης Χατζηλαμπρινός