Άτομα με Ειδικές Ανάγκες: Τι είναι αυτό, το οποίο διαφοροποιεί τα άτομα εκείνα από τους υπόλοιπους συμπολίτες τους; Για ποιο λόγο γίνεται αναφορά σε αναπηρία όταν οι συζητήσεις μας περιφέρονται γύρω από τα άτομα με ειδικές ανάγκες (Εκπαιδευτικές και μη);
Κάνοντας μια ιστορική αναδρομή στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους παρατηρούμε πως υπάρχουν δείγματα αναπηρίας. Αναφορές υπάρχουν τόσο στη μυθολογία όσο και στην ιστορία καθ’αυτή. Ο κοινωνικός αποκλεισμός και η σκληρή αντιμετώπιση των ατόμων με αναπηρία εμφανίζεται ήδη στις αρχαίες πόλεις, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον περίφημο Καιάδα, όπου «πετούσαν» τα καχεκτικά και ανάπηρα παιδιά για να εξασφαλιστεί η ευγονία της Σπαρτιάτικης Φυλής.
Στο πέρασμα των αιώνων τα άτομα με αναπηρίες χαρακτηρίζονταν από τις κοινωνίες ως «ανώμαλα», «προβληματικά»,«ελαττωματικά» και «άχρηστα» υποκείμενα. Παρόλο που η εξέλιξη της σκέψης και της επιστήμης προχωρούσε δυναμικά, η αντίληψη και η αντιμετώπιση εκείνων των ατόμων συνέχιζε να είναι οπισθοδρομική και απόλυτη. Η περιθωριοποίηση αλλά και ο παραγκωνισμός τους δεν έκανε δυνατή την ομαλή ένταξή τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Τα ίσα δικαιώματα, οι ευκαιρίες και οι συνθήκες διαβίωσης τους αποκλείουν από την κοινωνικές εξελίξεις.
Ο όρος αναπηρία ξεκινάει να αναλύεται από τους επιστήμονες. Η απόδοσή του δεν καλύπτει πλήρως τις ανάγκες του ορισμού. Μελετώντας λοιπόν, καταλήγουν στο συμπέρασμα πως η αναπηρία καλύπτει ένα ευρύ φάσμα «αναπτυξιακών διαταραχών». Ωστόσο η επίσημη ορολογία του όρου αναπηρία είναι ο περιορισμός των ατόμων να λειτουργούν με φυσιολογικό τρόπο.
Μια «Αναπτυξιακή Διαταραχή» ή αναπηρία μπορεί να προέλθει από προγεννητικούς, γενετικούς και μεταγεννητικούς παράγοντες, οι οποίοι διακόπτουν τη φυσιολογική ανάπτυξη των ατόμων. Η έννοια της αναπηρίας καλύπτει ένα μεγάλο αριθμό ειδικών αναγκών όπως η νοητική υστέρηση, ο αυτισμός, οι μαθησιακές δυσκολίες, η έλλειψη κίνησης καθώς και δυσκολίες στην ακοή και την όραση.
Αρκετά παραδείγματα στο χώρο των τεχνών, των γραμμάτων και των επιστημών μας αποδεικνύουν πως τα άτομα με αναπηρία- ειδικές ανάγκες μπορούν να ενταχθούν στο κοινωνικό σύνολο κάνοντας την «αδυναμία» τους ταλέντο και μας εκπλήσσουν. Ο ,επί 26 χρόνια, κωφός Μότσαρτ μας χάρισε όμορφες και ιδιαίτερες μουσικές παρτιτούρες, ο Τόμας Έντισον μας παρέδωσε σημαντικές ανακαλύψεις όπως το μικρόφωνο, ο φωνόγραφος και ο ηλεκτρικός λαμπτήρας ενώ η συγγραφέας Έλεν Κέλερ με προβλήματα όρασης ακοής μας έδειξε πως όλα είναι δυνατά αρκεί να πείσουμε τον εαυτό μας πως όλοι έχουμε δυνατότητες.
Όσο ο κόσμος εκσυγχρονιζόταν και η πορεία της σκέψης έπαιρνε μια πιο προοδευτική τάση, δημιουργείται η ανάγκη να ακουστεί η φωνή των ατόμων με αναπηρία και ειδικές ανάγκης. Έτσι, το 1976 η Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε ανακυρήσσει το έτος έτος 1981 ως ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΤΟΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ έχοντας ως πρόταση να δημιουργηθεί δράση υπερ τους σε εθνικό, περιφερειακό αλλά και διεθνές επίπεδο.
Το θέμα του ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΤΟΥΣ έχει τίτλο «Πλήρης συμμετοχή και ισότητα» και ορίζει το δικαίωμα ένταξης και ύπαρξης των ατόμων με αναπηρία στην κοινωνία. Στόχος του έτους είναι να τονιστεί η ισότητα των ευκαιριών, η αποκατάσταση, οι συνθήκες διαβίωσης, η πρόληψη και το μερίδιο τους στην κοινωνικοοικονομική αλλά και πολιτιστική ανάπτυξη.
Το 1983, ο Ο.Η.Ε αποφασίζει να ορίσει τα έτη 1983-1992 ως δεκαετία των Ατόμων με Αναπηρία. Το χρονικό αυτό περιθώριο θα έδινε στις κυβερνήσεις και τις οργανώσεις τη δυνατότητα να προετοιμάσουν δραστηριότητες με εκδηλώσεις που συστήνονται στο Παγκόσμιο Πρόγραμμα Δράσης των Ηνωμένων Εθνών.
Η επιτακτική ανάγκη να διαδοθούν τα δικαιώματα των Ατόμων με αναπηρία σε όλο τον κόσμο αλλά και η έντονη επιθυμία για συνύπαρξη με τα άτομα χωρίς αναπηρία θεσπίστηκε από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών Παγκόσμια Ημέρα εορτασμού. Η ημέρα εκείνη οριστικοποιήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 1992. Ο εορτασμός γίνεται κάθε χρόνο εστιάζοντας σε διαφορετικά θέματα προωθώντας με αυτό τον τρόπο την ιδιαιτερότητά των ατόμων με ειδικές ανάγκες.
Στην εποχή μας, οι μορφές αναπηρίας γίνονται όλο και πιο αποδεκτές καθώς υπάρχει μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση,αντιμετώπιση, ενημέρωση, πρόληψη και αποκατάσταση των Ατόμων με Αναπηρία με τη φροντίδα των αρμόδιων φορέων αλλά και των ίδιων των γονέων.
Τα Άτομα με ειδικές ανάγκες είναι διαφορετικά και συγκινούν με τη δύναμη τους να ενταχθούν σε μια κοινωνία που αγνοεί τις δυνατότητές τους! Ο κινηματογράφος, οι συγγραφείς εμπνέονται από εκείνα και δημιουργούν όμορφες ταινίες και βιβλία αποδεικνύοντας περίτρανα τον στόχο της Παγκόσμιας Ημέρας Ατόμων με Αναπηρία.
Αν θέλετε να μάθετε για τα άτομα με αναπηρίες κάθε είδους μπορείτε να απολαύσετε κάποια από τα παρακάτω βιβλία, παραμύθια και ταινίες:
Το Αριστερό μου πόδι, μια ταινία που αφορά την εγκεφαλική παράλυση.
Το όνομά μου είναι Σαμ, με περιεχόμενο τη διανοητική καθυστέρηση.
Η θάλασσα μέσα μου, μια πραγματική ιστορία ενός τετραπληγικού ανθρώπου.
Η οικογένεια Μπελιέ, μια δραματική κομεντί με πρωταγωνίστρια ένα κωφό κορίτσι με υπέροχη φωνή.
Ποιος σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα του Μάρκ Χάντον, ένα βιβλίο με αναφορά στα παιδιά με αυτισμό.
Η ιστορία της ζωής μου της Έλεν Κέλερ, ένα βιβλίο που μας δείχνει μέσα από τις σελίδες του πως να μην τα παρατάμε και να αγωνιζόμαστε για τα όνειρά μας είτε είμαστε άτομα με αναπηρία είτε οχι.
Θέλω μόνο να παίξω της Αυτζή Μερκουρίου, με περιεχόμενο το σύνδρομο Down.
Δύο παπούτσια με καρότσι του Νικόλα Ανδρικόπουλου, με θέμα την κινητική αναπηρία.
Μαριαλένα Βιλλιώτη