Επισημαίνεται συχνά από γιατρούς και διατροφολόγους η βλαπτική αξία των τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη. Τα διάφορα γλυκά έχουν εξοριστεί από ένα υγιεινό και ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής και οι απανταχού λάτρεις των γλυκών αναζητούν εναλλακτικές λύσεις. Στο πλαίσιο του concept #Livelifebetter στο οποίο ήταν αφιερωμένη η σελίδα μας το μήνα Απρίλιο, εντοπίσαμε το παραδοσιακό γλυκό που όχι μόνο είναι θρεπτικό, αλλά αποτελεί και ένα από τα αρχαιότερα εδέσματα στο χώρο της γαστρονομίας.
Ο Ασουρές ή Ασουρέ είναι λέξη αραβικής ή περσικής προέλευσης. Στην περσική γλώσσα η λέξη “Ashur” σημαίνει ανάμειξη. Από την ίδια ρίζα προέρχεται και η τουρκική λέξη “Ash” . Από την άλλη πλευρά, η λέξη “Ashure” στην αραβική γλώσσα συσχετίζεται με τον αριθμό δέκα. Στα ελληνικά το γλυκό αυτό είναι γνωστό με την ονομασία «Βαρβάρα» ή «καλογερικό», ενώ στη βουλγαρική και σε άλλες βαλκανικές χώρες συναντάται ως ашуре.
Η ποικιλία στις ονομασίες μαρτυρά μια πλούσια ανάμειξη πολιτιστικών και θρησκευτικών στοιχείων στον χώρο της νοτιοανατολικής Μεσογείου. Το γλυκό αυτό ονομάζεται αλλιώς και «το γλυκό του Νώε», καθώς σύμφωνα με αρχαίες πηγές, ο Νώε και η οικογένεια του το δημιούργησαν με τα υλικά που διέθεταν, μόλις η κιβωτός προσάραξε με ασφάλεια στην κορυφή του όρους Αραράτ. Το γλυκό, όπως και τα υλικά από τα οποία αποτελούνταν, σύμφωνα με την εβραϊκή παράδοση, προσφέρθηκαν ως δώρο στο θεό για τη σωτηρία του ανθρωπίνου γένους. Από την άλλη πλευρά, στη μουσουλμανική παράδοση, η δέκατη ημέρα του πρώτου μήνα του μουσουλμανικού ημερολογίου, του Μουχαρέμ, ονομάζεται «Ημέρα του Ασουρέ». Οι μουσουλμάνοι, ανακαλώντας προ-ισλαμικές δοξασίες, μαγειρεύουν το γλυκό σε μεγάλα καζάνια χρησιμοποιώντας συμβολικά εφτά ή δέκα υλικά και το μοιράζουν σε γείτονες και διαβάτες, ακόμη και αλλόθρησκους, ως ένδειξη αλληλεγγύης και ειρηνικής συμβίωσης.
Στην Ελλάδα, το γλυκό αυτό είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο στους χώρους της Δυτικής Θράκης και της Μακεδονίας. Παρασκευάζεται την ημέρα ή την παραμονή της γιορτής της Αγίας Βαρβάρας (4 Δεκεμβρίου) από τις νοικοκυρές. Η παράδοση αναφέρει πως η Αγία, κατά των καιρό των διωγμών, για να προστατεύσει τους χριστιανούς από τις διαθέσεις του πατέρα της, συμβούλευσε τους χριστιανούς να μην φάνε το δηλητηριασμένο ψωμί που τους προσφέρθηκε από τους Ρωμαίους, αλλά τους συνέστησε να κατασκευάσουν ένα θρεπτικό γεύμα με διάφορα οικεία υλικά. Καθώς το γλυκό είναι νηστίσιμο, σε πολλές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας δημιουργείται και κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής ή την Καθαρά Δευτέρα. Όπως και στο μουσουλμανικό κόσμο, το αίσθημα της προσφοράς προς τον φτωχό, τον ξένο και τον διαβάτη είναι εξίσου χαρακτηριστικό και παραπέμπει στην αρχαιοελληνική λατρεία παγανιστικών θεοτήτων, όπως η θεά Εκάτη.
Το κύριο υλικό από το οποίο αποτελείται η συνταγή είναι το σιτάρι. Αυτό, στον βαλκανικό χώρο, αναμειγνύεται με γάλα, αλεύρι, ξηρούς καρπούς, σουσάμι, μέλι, ρόδι, πορτοκάλι, μήλο, ξερά βερίκοκα και κανέλα. Στον αραβικό κόσμο, στον ασουρέ προσθέτουν και ποικιλία οσπρίων, όπως φασόλια και ρεβίθια. Δημιουργείται έτσι ένα είδος θρεπτικού χυλού, με αντιοξειδωτικές ιδιότητες, κατάλληλο για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος τους χειμερινούς μήνες.
Οι διατροφικές συνήθειες των λαών μαρτυρούν τις αμέτρητες πολιτισμικές ανταλλαγές πληθυσμών που ζυμώθηκαν στον ίδιο χώρο. Μαρτυρεί όμως και κάτι περισσότερο: την ανθρωπιά και την αγάπη για το συνάνθρωπο.
Ρία Ροροπούλου