Το in-edit, φεστιβάλ μουσικών ντοκιμαντέρ, ήρθε για δεύτερη χρονιά στην Αθήνα στον κινηματογράφο ΑΣΤΟΡ και είναι πολύ πιθανό να καθιερωθεί ως ένα από τα πολύ ενδιαφέροντα ετήσια πολιτιστικά event της πόλης. Ανάμεσα στα ντοκιμαντέρ που προβλήθηκαν, τα δυστυχώς επίκαιρα “Lemmy” και “The Sacred Triangle: Bowie, Iggy, Lou”, το πολύαναμενόμενο “Cobain: Montage of Heck” και το “Amy”. Προτίμησα το τελευταίο.
Φεύγοντας από την προβολή, είχα τόσους λόγους να γράψω γι’ αυτοτο ντοκιμαντέρ που δε μπορούσα να τους βάλω σε μια σειρά στο κεφάλι μου. Τελικά ο σημαντικότερος μου δώθηκε με την -προ μερικών ωρών- απονομή Όσκαρ 2016. To ”Amy” κέρδισε Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ, σε συνέχεια του αντίστοιχου βραβείου στα BAFTA Awards 2016.
Θα προσπαθήσω να βρώ τον κατάλληλο τρόπο να περιγράψω αυτό που ένιωσα βλέποντάς το. Με την Amy Winehouse δεν είχα πότε κάποιο “κόλλημα”. Μου άρεσαν τα τραγούδια της, θεωρούσα εκπληκτική τη φωνή της, διάβαζα κατά καιρούς για τα ναρκωτικά, τον αλκοολισμό… Σοκαρίστηκα ελαφρώς από την περίφημη συναυλία της στο Βελιγράδι, λίγο καιρό πριν το θάνατο της. Όλα αυτά χωρίς να δίνω ιδιαίτερη σημασία. Περισσότερο με απωθούσαν αυτά που διάβαζα, μιας που εδώ και πολλά χρόνια δε μπορώ να δεχτώ την τόσο έντονη σχέση της τέχνης και ιδιαίτερα του μοναδικού μουσικού ταλέντου με τις καταχρήσεις και τις έντονες διαταραχές προσωπικότητας. Δεν μπορώ ίσως να δεχτώ το πόσο έντονα σχεδόν ταυτίζονται αυτά τα δύο. Πήγα να δω λοιπόν την ταινία με μια μικρή άρνηση για την Amy.
Αρχικά μιλάμε για μια εξαιρετική διαχείρηση του υλικού που είχε στα χέρια του ο Asif Kapadia (δημιουργός του επίσης συγκλονιστκού ντοκιμαντερ “Senna”). Βίντεο από προσωπικές στιγμές, συνεντεύξεις, ηχογραφήσεις, συναυλίες , backstage, φωτογραφικό υλικό, ηχητικά ντοκουμέντα. Όλα τα παραπάνω σε μία υπέροχη σύνθεση με το περιβάλλον της Amy Winehouse (γονείς, φίλοι, συνεργάτες) να μιλά και να παραθέτει γεγονότα με τη δική του οπτική.
Μια ιστορία που ξεκινά με ένα ταλαντούχο κορίτσι 14 ετών και καταλήγει στο πρωινο της 23ης Ιουλίου 2011. Η ταινία σε τοποθετεί πολύ βαθιά στην ψυχοσύνθεση της Amy. Σε κάνει να τη συμπαθήσεις. Σε κάνει να δεθείς μαζί της, να νοιαστείς για εκείνη. Να την καταλάβεις, να θες τόσο πολύ να μπείς μέσα στην οθόνη για να τη βοηθήσεις. Ήταν πολύ εύκολο -όπως είναι πάντα στην εποχή της τηλεθέασης και των “κλικ”- να κατακρίνεις, να αποδομήσεις, να χλευάσεις ίσως ένα δημόσιο πρόσωπο που βρίσκεται σε σύγχιση. Πρωτα τα media που θρέφουν το κοινό, και στη συνέχεια η δίψα του κοινού για celebrity-αίμα που θρέφει τα media. Βλέπεις λοιπόν μια κοπέλα με σπάνιο ταλέντο, αλλα με υπερβολικά ευάλωτη προσωπικότητα, να αυτοκαταστρέφεται. Ουσιαστικά να καταστρέφεται από την αδυναμία της να αντισταθεί σ’ αυτους που την καταστρέφουν. Αυτή είναι και η πλευρά που σου δίνει ξεκάθαρα αυτό το ντοκιμαντέρ και που εσύ ποτε δεν είχες σκεφτεί.
Με συγκλόνισε το γεγονός ότι στο τελευταίο της τουρ – που εν τέλει ακυρώθηκε- το καλοκαίρι του 2011 δεν ξανακύλισε στο αλκοόλ για να βγεί να τραγουδήσει, αλλά γιατί έψαχνε ένα τρόπο να μη βγει να τραγουδήσει. Γιατί πολύ απλά, δεν ήθελε να κάνει αυτό που όμως έκανε τόσο καλά. Ακόμα κι αυτή η αντίθεσει έχει μια ιδιαίτερη μαγεία.
Δέθηκα πολύ μαζί της αυτές τις δύο ώρες γιατί είδα έναν άνθρωπο αγνό στην, σχεδόν προδιαγεγραμμενη, πορεία του προς το θάνατο. Ένιωθα ένα άγχος, ένα σφίξιμο σε όλη τη διάρκεια σαν να μην ξέρω το τέλος. Σαν να περιμένω οτί θα γίνει κάτι διαφορετικό. Και όταν το τέλος ήρθε με βρήκε πολύ έντονα συγκινημένη. Ίσως όλο αυτό που περιγράφω να φαίνεται λίγο υπερβολικό, αλλα με ένα παράξενο τρόπο αυτό το ντοκιμαντέρ με κλόνισε. Μέ αφήσε να σκέφτομαι για όλο το υπόλοιπο βράδυ. Να έχω στο μυαλό μου τα τραγούδια της, τους απόλυτα βιωματικούς της στίχους, τις έντονες εκφράσεις του προσώπου της, που τόσο εμφατικά αποτυπώθηκαν στο φακό.
Σας αφήνω με την τελευτάια της ηχογράφηση σε ένα ντουέτο με τον Tony Bennet που κυκλοφόρησε μετά το θάνατο της, το Σεπτέμβρη του 2011.
Σταυρούλα Κουλίτση