Μάλλον όλοι τον γνωρίζετε, αλλά πιστεύω ότι ένα ακόμα αφιέρωμα σε αυτόν και την μνήμη του είναι το λιγότερο που αξίζει …Αναφέρομαι στον Εμ. Κριαρά που σε ηλικία 107 ετών πέθανε, φιλόλογος, ομότιμος καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Δε θα σταθώ στο ατελείωτο βιογραφικό του, καθώς λίγο πολύ αυτό ειναι γνωστό. Θα σταθώ και θα προσπαθίσω να σας παρουσιάσω λέξεις και λόγια του που ίσως να καταφέρουν να σας “μιλήσουν”.
Ένας δάσκαλος και διανοητής που άφησε πίσω του μια τεράστια περιουσία για την ελληνική γλώσσα και τους έλληνες ευρύτερα- μαθήματα γλώσσας, σκέψης, ζωής. Παρόλο τον διάκοσμο του και τη διανόηση του κατάφερνε με την μοναδική και ζεστή προσωπικότητα του, να φέρνει κοντά του κάθε λογής ανθρώπους.
Ένας επιστήμονας λοιπόν που παρά το πολυσχιδές επιστημονικό του έργο, δεν υπήρξε «επιστήμονας του εργαστηρίου». Όπως δήλωνε σε συνέντευξή του στην Ο. Αντωνοπούλου το 2002: «Ο επιστήμονας δεν πρέπει να μένει μόνο στο εργαστήριο. Βέβαια το εργαστήριο χρειάζεται, διότι αλλιώς εργασία δε θα υπάρξει. Αλλά δε φτάνει αυτό. Εκείνος που έχει συνείδηση των καθηκόντων του των πνευματικών, πρέπει όσο γίνεται να εκλαϊκεύει την επιστήμη του. Αυτό επιδίωξα γενικότερα στη ζωή μου, αλλά κυρίως μετά το ’74, όταν αποκαταστάθηκε η Δημοκρατία στον τόπο μας. Ο επιστήμονας πρέπει να είναι και ερευνητής και δάσκαλος, εκλαϊκευτής».
Το παραπάνω μπορεί να αποτελέσει το μεγαλύτερο παράδειγμα για όλους αυτούς του «φωτισμένους-διανοούμενους» που κλείνονται στο γραφείο τους, γράφουν τα κείμενα τους σε γλώσσα άκαμπτη και στη συνέχεια πέρα από τα συνέδρεια που τα εμφανίζουν, τα κλείνουν σε ένα χρυσό ντουλάπι που κανένας γύρω του δε θα μπορέσει να δει, να επεξεργαστεί και να εν τέλει να πάρει κάτι από αυτά. Η συμβολή του λοιπόν, δεν ήταν απλά η μελέτη της ελληνικής γλώσσας και η καθιέρωση της δημοτικής, παρόλου που αυτά είναι που τον κατέταξαν στους σημαντικότερους Έλληνες διανοούμενους και ερευνητές.
Τρία χρόνια μετά τον θάνατό του, το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (ΙΝΣ) του ΑΠΘ, παρέδωσε σε λειτουργία τον «Ιστότοπο Εμμανουήλ Κριαρά» του Ινστιτούτου (http://ins-bibl.lit.auth.gr/kriaras/index.html). Μία ηλεκτρονική εφαρμογή, η οποία αξιοποιεί τη δωρεά της Βιβλιοθήκης και σημαντικού τμήματος του Αρχείου που ο κορυφαίος Έλληνας φιλόλογος κληροδότησε στο Ινστιτούτο με τη διαθήκη του. Ο «Ιστότοπος Εμμανουήλ Κριαρά» του Ινστιτούτου, υλοποιήθηκε χάρη σε πρωτοβουλία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), που κάλυψε με δωρεά τη δαπάνη για τη δημιουργία του, προκειμένου οι σύγχρονοι διαδικτυακοί χρήστες να έχουν πρόσβαση σε περισσότερους από 11.000 τόμους βιβλίων φιλολογικού-γλωσσολογικού ενδιαφέροντος και σε 7.000 τίτλους της «μυθικής» βιβλιοθήκης του καθηγητή Εμμανουήλ Κριαρά.
Από το έργο του ξεχωρίζουν οι μονογραφίες του για τον Ψυχάρη, τον Σολωμό και τον Παλαμά, οι εκδόσεις των παλαιότερων κειμένων της νεοελληνικής λογοτεχνίας (Πανώριας του Χορτάτση, των θεατρικών του Πέτρου Κατσαΐτη, κ.ά)
Και μάλλον θα ήθελα να τελειώσω αυτό το αφιέρωμα με τα παρακάτω του λόγια
«Το ξέρω καλά. Οι περισσότεροι – ειδικά κάποιοι νεόκοποι από τις τηλεοράσεις που έρχονται να με δουν, να μου ζητήσουν “δηλώσεις”, δεν είναι γιατί γνωρίζουν και εκτιμούν το έργο και την προσωπικότητά μου. Είναι η ηλικία μου που τους κάνει εντύπωση. Δεν επεπόθησα ξέρετε τόσο μακρύ βίο… Έγινε. Δεν θέλω πια άλλο να ζήσω. Η χαρά μου (η αγαπημένη μου σύζυγος) έφυγε. Ο έρωτας– τον οποίο η ύπαρξή της και μόνο μου ενέπνεε, ο έρωτας για τη ζωή, τη δημιουργία και την εργασία, για τη δημιουργία, δεν υπάρχει πια. Οπότε, σας ευχαριστώ για τις ευχές και τα δώρα αλλά… είναι πλέον περιττά. Και η εποχή μας δεν το θέλει το περιττό..». Αυτά είπε ο ίδιος σε μια από τις πολλλές συνεντεύξεις του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και στη δημοσιογράφο Βίκυ Χαρισοπούλου, ο Εμμανουήλ Κριαράς, με αφορμή τα 107α γενέθλιά του το 2013.
Αλεξάνδρα