Adam Lanza: Τον γνωρίσαμε τις τελευταίες ημέρες ως τον 20χρονο μακελάρη και αυτόχειρα του Κονέκτικατ, εξαιτίας του οποίου έχασαν τη ζωή τους 26 άνθρωποι, 20 εκ των οποίων ήταν μικρά παιδιά, ανάμεσα στα θύματα και η μητέρα του. Από τα ΜΜΕ και τον περίγυρο του σκιαγραφήθηκε ως περίεργος, προβληματικός, αλλόκοτος, μοναχικός, με ελάχιστες κοινωνικές επαφές αλλά εξαιρετικά έξυπνος. Εγώ, πάλι, κάπου έχω ξανακούσει για αυτά τα χαρακτηριστικά… Έρχεται να με επιβεβαιώσει ο αδελφός του ο όποιος φέρεται να είπε ότι ο Άνταμ είχε διαγνωσθεί με σύνδρομο Άσπεργκερ. Και εκεί κάπου αρχίζει και δένει η εικόνα στο μυαλό μου.
Το σύνδρομο Άσπεργκερ αποτελεί μια μορφή αυτισμού και ανήκει στο φάσμα των διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών, με κύριο χαρακτηριστικό τις ελλειμματικές κοινωνικές δεξιότητες. Είναι ισόβια νευρο-ψυχική διαταραχή που εμποδίζει τα άτομα να κατανοούν σωστά όσα βλέπουν, ακούν και γενικά αισθάνονται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στις κοινωνικές σχέσεις, την επικοινωνία και τη συμπεριφορά τους. Το σύνδρομο Άσπεργκερ, όπως και ο αυτισμός, δεν παρουσιάζεται στον ίδιο βαθμό σε όλα τα άτομα αλλά διαβαθμίζεται.
Γυρνώντας στον Adam …..
«Ήταν περίεργος και αλλόκοτος…» Τα άτομα με Άσπεργκερ αντιμετωπίζουν, κυρίως, δυσκολίες στις διαπροσωπικές επαφές τους. Πιο συγκεκριμένα, δυσκολεύονται να κάνουν παρέες αλλά και να τις διατηρήσουν, καθώς η συμπεριφορά τους μπορεί να χαρακτηριστεί περίεργη, εκκεντρική ή και αδέξια σε σχέση με τα κλασικά πρότυπα. Για παράδειγμα μπορεί να έρθουν πολύ κοντά στον άλλον για να του μιλήσουν ή να τον αγκαλιάσουν χωρίς να υπάρχει η απαραίτητη οικειότητα. Αυτό συμβαίνει γιατί τα άτομα αυτά δεν είναι ικανά να αντιληφθούν τους συμβατικούς κανόνες συμπεριφοράς και επικοινωνίας.
«Ήταν μοναχικός…» Εάν και συνήθως τα ίδια επιζητούν την συντροφιά των άλλων, λόγω του συνδρόμου μπορεί η συμπεριφορά τους να φανεί αλλόκοτη ή απροσάρμοστη με αποτέλεσμα να παραγκωνιστούν εξαιτίας της αμηχανίας που προκαλούν. Τα άτομα με σύνδρομο Άσπεργκερ αδυνατούν να αναγνωρίσουν και να ερμηνεύσουν συναισθήματα και συμπεριφορές των άλλων. Για το παιδί με Άσπεργκερ το να μην μπορεί να επικοινωνήσει ή να καταλάβει συμπεριφορές που σε όλους τους άλλους φαίνονται φυσιολογικές, του προκαλεί απογοήτευση και υπερβολικό άγχος, το οποίο με τη σειρά του το οδηγεί στην απομόνωση. Στην μοναχικότητα του Adam συνέβαλε το ότι είχε σταματήσει το σχολείο και η εκπαίδευση του είχε περιοριστεί σε διδασκαλία κατ΄οίκον από την ίδια του τη μητέρα, η οποία παρουσιάζεται ως εμμονική, αμφίβολης ψυχικής υγείας.
«Ήταν ιδιαίτερα ευφυής….» Σε αντίθεση με τον κλασικό αυτισμό, τα άτομα με σύνδρομο Άσπεργκερ έχουν μέση ή ανώτερη γενική νοημοσύνη και δεν εμφανίζουν ιδιαίτερα προβλήματα στην γλωσσική και γνωστική τους ανάπτυξη. Μπορούμε να συναντήσουμε άτομα με το συγκεκριμένο σύνδρομο, τα οποία θα μας αφήσουν έκπληκτους από την ευφράδεια λόγου και τον πλούτο του λεξιλογίου τους. Παρόλα αυτά το πρόβλημα υφίσταται επηρεάζοντας το επικοινωνιακό κομμάτι της γλώσσας και όχι την ανάπτυξη της. Δηλαδή, ένα άτομο με σύνδρομο μπορεί να μην ξέρει πότε να ξεκινήσει ή να σταματήσει να μιλάει, μπορεί να αναφέρεται στο ίδιο θέμα συνεχώς με πολλές λεπτομέρειες ή να εκφράζεται αυθόρμητα ακόμη και εάν προσβάλλουν τον άλλον.
Επίσης συχνά δείχνουν ιδιαίτερη εμμονή σε ρουτίνες και έχουν περιορισμένα ενδιαφέροντα. Για παράδειγμα ένα παιδί με Άσπεργκερ μπορεί να μην έχει πολλά ενδιαφέροντα αλλά να ασχολείται συστηματικά με έναν μόνο τομέα, π.χ. το διάστημα, ή τους δεινόσαυρους, ή τους υπολογιστές. Αυτή τους η έμμονη εάν στηριχθεί και καλλιεργηθεί σωστά μπορεί να αποβεί ιδιαιτέρα δημιουργική και παραγωγική. Εξάλλου πολλοί μελετητές υποστηρίζουν ότι ο Αϊνστάιν, ο Μπετόβεν και ο Μότσαρτ είχαν το σύνδρομο Άσπεργκερ.
Θεραπεία δεν υπάρχει. Τα παιδιά με Άσπεργκερ μεγαλώνοντας γίνονται ενήλικες με Άσπεργκερ. Παρόλα αυτά παρεμβατική υποστήριξη, στα πλαίσια του σχολείου και της οικογένειας, μπορεί να βοηθήσει αρκετά ώστε τα άτομα αυτά να αναπτύξουν τις δυνατότητες που έχουν και να ζήσουν μια φυσιολογική και αξιοπρεπή ζωή.
Στην περίπτωση του Adam, όμως, δεν φαίνεται να υπήρχαν οι κατάλληλες προϋποθέσεις. Το άσχημο οικογενειακό περιβάλλον, ένα σχολείο που δεν κατάφερε να τον ενσωματώσει, ίσως και άλλα προβλήματα που δεν γνωρίζουμε, οδήγησαν στη χειρότερη έκβαση. Ο Άνταμ άνηκε στους διαφορετικούς, σε αυτούς που επειδή δεν μπορούμε να τους καταλάβουμε τους αφήνουμε στην απέξω. Τους κολλάμε και μια ετικέτα και για εμάς τελειώνει εκεί… Δεν αντιλαμβανόμαστε ότι έτσι συμβάλλουμε ώστε να στιγματιστεί κάποιος για το υπόλοιπο της ζωής του.Ο κοινωνικός αποκλεισμός δεν θα έπρεπε να υφίσταται στις μέρες που τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ισότητα διακηρύσσονται παντού. Κάνουμε το λάθος να ταυτίζουμε το ίσο με το ίδιο!!!! Όλοι είμαστε διαφορετικοί και όλοι χρειαζόμαστε την ανάλογη μεταχείριση από τους άλλους. Για κάποιους ίσως πρέπει να προσπαθούμε πιο πολύ. Κι όμως δεν είναι τόσο δύσκολο! Μπορούμε να ενημερώσουμε όποιον κρίνουμε κατάλληλο(οικογένεια, σχολείο) ή να απευθυνθούμε στις κατάλληλες υπηρεσίες, τίποτα παραπάνω…
Αυτά τα λίγα για τον Άνταμ… Όχι για να τον δικαιολογήσουμε… Αλλά ίσως να τον καταλάβουμε…
Ενημερωθείτε: www.autismhellas.gr , www.aspergerhellas.org
Θένια Τριανταφυλλοπούλου