Πολυτεχνείο: Η θυσία μέσω της Τέχνης

Πριν κάποια χρόνια είχα την τύχη να βρεθώ  στη μουσική σκηνή όπου εμφανίζεται ο Σωκράτης Μάλαμας ένα βράδυ πριν την 17η Νοεμβρίου. Τραγουδώντας
«Κάνω πως δε ξέρω, πέφτω μες στα κύματα
Άλλοι δρόμοι μας ενώνουν, κι άλλοι στα διλήμματα»
εξέφρασε την άποψή του συνδέοντας την εποχή του Πολυτεχνείου με τη σημερινή «Τουλάχιστον τότε ήξεραν ποιον να πολεμήσουν, ποιος είναι ο εχθρός. Σήμερα όμως; ».

politexneio11_madata_122636394

Προς το τέλος στη σκηνή ανέβηκαν η Χάρις Αλεξίου και η Τάνια Τσανακλίδου και τραγούδησαν «Τίποτα δεν πάει χαμένο» και «Μαλαματένια λόγια» τραγούδια του 1979 και του 1974 αντίστοιχα. Η Τσανακλίδου μοιράστηκε μαζί μας ότι ακριβώς 40 χρόνια πίσω, μια μέρα πριν τα γεγονότα του Πολυτεχνείου ηχογραφούσε σε ένα στούντιο μαζί με το Χαλκιά και το Γαργανουράκη το συγκεκριμένο τραγούδι. Οι καλλιτέχνες του τότε και του σήμερα… Είτε οι ίδιοι, μεγαλώνοντας είτε παλιοί και νέοι, προσπαθούν να δώσουν στον κόσμο την ελπίδα και τη δύναμη να συνεχίσουν να διεκδικούν και να μάχονται.

Πολύ ενδιαφέρον είναι να δούμε με ποιες μουσικές και με ποιούς στίχους ταυτιζόταν τότε ο κόσμος. Από που έπαιρνε δύναμη. Ποιοι ήταν οι καλλιτέχνες αυτοί που βγήκαν μπροστά. Ποια ήταν η μουσική της Χούντας… Ποια ήταν η μουσική του Πολυτεχνείου…

Το πολιτικό τραγούδι της δεκαετίας του 70′ είχε κυρίως εκφραστές τους τραγουδιστές, μουσικούς, ποιητές  και στιχουργούς που είχαν τη δύναμη να δημιουργήσουν κάτι το απαγορευμένο. Τραγούδια που ήξεραν πως θα λογοκρίνονταν αλλά ο σκοπός που εξυπηρετούσαν, οι ιδεολογίες που εξέφραζαν αρκούσαν για να παρθεί αυτό το ρίσκο. Ο Μίκης Θεοδωράκης, συνιδρυτής της της πρώτης αντιστασιακής οργάνωσης, κατάφερνε να στέλνει τραγούδια του στο εξωτερικό και να τραγουδιούνται από τη Μ.Φαραντούρη και τη Μ.Μερκούρη.
«ανάθεμα την ώρα κατάρα τη στιγμή
σκοτώσαν οι εχθροί μας το γελαστό παιδί»

Ο Νίκος Ξυλούρης επίσης μέρος της μουσικής επανάστασης το 1971 τραγουδούσε
«Αγρίμια κι αγριμάκια μου, 
λάφια μου μερωμένα, 
πέστε μου πού `ναι οι τόποι σας, 
πού `ναι τα χειμαδιά σας; »
στην Πλάκα στην Αθήνα και ο Διονύσης Σαββόπουλος που μετά τη φυλάκιση του το Καλοκαίρι του 1967 έγραψε τραγούδια με πολιτικό περιεχόμενο
«Η πλατεία είναι γεμάτη κι απ’ το πρόσωπό σου κάτι έχει σωθεί
στον αγώνα του συντρόφου, στην αγωνία αυτού του τόπου για ζωή»

Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αντιστασιακής τέχνης ήταν «Το Μεγάλο μας Τσίρκο» του Ιάκωβου Καμπανέλλη σε μουσική του Σταύρου Ξαρχάκου. Η παράσταση ανέβηκε το 1973 από την Τζένη Καρέζη, τον Κώστα Καζάκο και τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο. Το κείμενο ήταν αλληγορικά γραμμένο και δεν μπορούσε εύκολα να χαρακτηριστεί παράνομο από τη Δικτατορία. Παρόλα αυτά οι ηθοποιοί φυλακίστηκαν επανειλημμένα, αλλά κάθε φορά που αφήνονταν ελεύθεροι συνέχιζαν την παράσταση. Το να παρευρεθεί κάποιος θεατής σ αυτήν σήμαινε ότι δηλώνει υπέρ της αντίστασης.
«Το σύνταγμα βαστούν χωροφυλάκοι
και στο παλάτι μέσα οι παλατιανοί
προσμένουν κάτι νέο να φανεί.»

Μιλάμε φυσικά για ένα πολύ μικρό δείγμα καλλιτεχνών που εκπροσωπούσαν και συνεχίζουν να εκπροσωπούν τη γενιά του Πολυτεχνείου. Ωστόσο είναι ένα γεγονός που θα είναι πάντα αιτία και αφορμή έμπνευσης καλλιτεχνικής δημιουργίας με πολιτικό περιεχόμενο. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς οι άνθρωποι των τεχνών, ακόμα κι αν είναι ”αποστασιοποιημένοι” από τον αγώνα παρακινούν, στηρίζουν και αποτελούν κίνητρο για το μέσο άνθρωπο.

Πάνω απ’ τα τανκς, μέσα στους σκόρπιους πυροβολισμούς
πώς μπορείτε λοιπόν να κοιμάστε;
(Γιάννης Ρίτσος – 16 και 17 Νοέμβρη 1973)

Σ.Κ

Leave a Reply