Μουσική συμφωνία πνεύματος

Από την ανακάλυψη του πνεύματος μέχρι τη σύγχρονη εποχή, όπου η τεχνολογική εξέλιξη ορίζει, εν πολλοίς, το κοινωνικό μέλλον σχεδόν σε όλους τους τομείς του, κάποιες συνιστώσες παραμένουν κοινές, με διαχρονικό χαρακτήρα και καθίστανται ως ένας βασικός κώδικας επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων. Η μουσική αποτελεί ένα δίαυλο, μέσω του οποίου όλοι και όλες έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και να έχουν μια κοινή γραμμή πνευματικής πλεύσης, με τη μόρφωση να μην αποτελεί εμπόδιο για την ψυχαγωγική τέρψη και την τόσο απαραίτητη σε όλους διασκέδαση.

Τα μουσικά σχεδιάσματα, οι ήχοι και οι χρήσεις τους, ανάλογα με την περίσταση ποικίλλουν. Το ίδιο ισχύει και για τους φορείς του ήχου, ο οποίος μετατρέπεται, με τους κατάλληλους συνδυασμούς, σε μελωδία. Από τα πιο γνωστά και αρχαιότερα, μέχρι τα πιο σύγχρονα και εξεζητημένα, τα μουσικά όργανα δίνουν την ευκαιρία στους γνώστες αυτών να τα μεταχειριστούν καταλλήλως, ώστε να μεγαλουργήσουν και μέσω της φαντασίας και των νοτών, να αποτυπώσουν τα ηχητικά τους ίχνη, τα οποία μένουν ανεξίτηλα στα αφτιά όσων θα έχουν την τύχη και την ευτυχία να τα εκλάβουν άπαξ ή συστηματικά. Οι λειτουργικές τους προϋποθέσεις, πέρα από την ευφυία και τη δεξιοτεχνία του κάθε ερασιτέχνη ή επαγγελματία μουσικού, καθορίζουν την κατηγοριοποίηση αυτών. Τα έγχορδα, τα πνευστά, τα πληκτροφόρα και τα κρουστά αποτελούν τα πινέλα και τα χρώματα, τα οποία οι γνώστες δύνανται να χρησιμοποιήσουν, προκειμένου να βάψουν καταλλήλως τις νότες που έχει παραγάγει ο καμβάς του νού τους. Ενα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά τους, το μέγεθος, είναι αυτό, το οποίο, εν μέρει, καθόρισε τη σύνδεσή τους με τα διάφορα κοινωνικά στρώματα. Η φορητότητα ενός μουσικού οργάνου συνήθως δεν συνάδει με τη χρηματική του αξία. Αυτό γίνεται στην περίπτωση που θα συνέκρινε κανείς τις τιμές ενός πιάνου και μιας κλασικής κιθάρας. Στην περίπτωση όμως που θα αναγκαζόμασταν να διαλέξουμε ανάμεσα σε μια φλογέρα και ένα βιολί, τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά. Οπως και να έχει, η ουσία παραμένει.

music and time

 

Αυτήν τη στιγμή υπάρχουν όργανα για όλα τα γούστα και για όλα τα βαλάντια. Φυσικά, εκτός από την οικονομική κατάσταση, μεγάλο ρόλο παίζει και η προδιάθεση ενός ατόμου προς ένα συγκεκριμένο είδος. Τα περισσότερα από αυτά είναι πολυφωνικά, μπορούν δηλαδή να παράγουν σύνθετο ήχο, όχι μόνο μεμονωμένες νότες. Η ίδια τους η χροιά είναι που τα κάνει να ξεχωρίζουν πραγματικά και τα συνδέει, κατά βάσιν, τυχαία με τα διάφορα μουσικά είδη. Μπορεί κατά καιρούς να έχουν γίνει διάφορες μουσικές αλχημείες, με ενδιαφέροντα, ομολογουμένως, αποτελέσματα, όμως ο μουσικός τους χαρακτήρας έχει αποκρυσταλλωθεί και παραμένει αναλλοίωτος. Ετσι λοιπόν, ένα πιάνο υπάρχει η περίπτωση να υποδηλώνει ένα άτομο, το οποίο να έχει αριστοκρατική καταγωγή ή τουλάχιστον να ανήκει στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα, τα οποία είναι εθισμένα στην κλασική μουσική. Από την άλλη, ένα έγχορδο όπως η κιθάρα ή το μπουζούκι απευθύνονται σε ανθρώπους, οι οποίοι ενδέχεται να διακρίνονται από τα λαϊκά, φιλολαϊκά ή εναλλακτικότερα ακούσματά τους, τα οποία ανταποκρίνονται στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα με τις αντίστοιχες μουσικές συνήθειες. Φυσικά πολλές φορές τα φαινόμενα μπορεί να απατούν. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις, κατά τις οποίες μπορεί κάποιος, ο οποίος ασχολείται με την άρπα ή το όμποε, να είναι λάτρης της ρόκ και της χέβι μέταλ μουσικής και κάποιος άλλος, ο οποίος παίζει τζουρά ή κανονάκι να είναι βαθής γνώστης του Τσαϊκόφσκι και του Μπετόβεν.

Η πείρα έχει διδάξει και η ουσιαστική σκέψη, διαποτισμένη από την κοινή λογική, έχουν δείξει ότι όταν γίνεται λόγος περί μουσικής, δεν υπάρχει κάτι, το οποίο να απαιτεί την εφαρμογή περιορισμών. Απέναντι στην αληθινή δημιουργία όλοι οι καλλιτέχνες αντιμετωπίζονται με ίσον τρόπο. Η μόνη διαφορά έγκειται στο μερίδιο αναγνωρισιμότητας, η οποία φέρνει αργότερα την πλήρη αναγνώριση και τη μετέπειτα καταξίωση. Η σημερινή διαφοροποίηση της κοινωνίας είναι αξιοπρόσεχτη. Οι νότες, οι οποίες, σε διαφορετική περίπτωση, θα είχαν κατακλύσει το πεντάγραμμο, σπανίζουν και έχουν αντικατασταθεί από έναν ανεπαίσθητο ρυθμό, ο οποίος είναι σημαντικός, αλλά καταντάει, εκτός από τους ανεκδιήγητους και ακαταλαβίστικους στίχους, να είναι το κυρίαρχο στοιχείο αυτής τη αμφιβόλου ποιότητος αρμονίας. Οι ρυθμοί της ζωής επιβάλλουν την προχειρότητα σε πολλούς τομείς του επιστητού. Η κριτική απέναντι σε διάφορες πτυχές της πραγματικότητας καταντάει μια ανούσια αντίδραση, κάποτε με πολύ έκδηλες επιβεβαιώσεις από μεριάς των δημιουργών, οι οποίοι, επηρεασμένοι από την κατάσταση που επικρατεί σε άλλα μέρη της υφηλίου, υιοθετούν την τεχνοτροπία, χωρίς να την ασπάζονται, να την ενστερνίζονται απαραίτητα και την προωθούν ως κάτι το φυσιολογικό και αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού, στον οποίο εντάσσονται, αγνοώντας την ίδια στιγμή τα βασικά πράγματα για τον τόπο τους, πόσω μάλλον για τη μουσική παραγωγή. Φυσικά η επιλογή μουσικής κουλτούρας είναι απολύτως ελεύθερη. Το πρόβλημα είναι η απολυτότητα, η οποία επιθυμεί να καθιερώσει μιαν πολύ συγκεκριμένη μουσική κατάσταση ως το μουσικόν κανόνα.

Είναι λογικό η νεολαία να ταυτίζεται με καλλιτεχνικές απόπειρες, οι οποίες αφουγκράζονται την εποχή τους, εκφράζουν τις ανησυχίες τους και τους δίνουν τη δυνατότητα να έχουν την προσωπική τους φωνή και έναν ακόμη συμπαραστάτη στη μετάβαση από την πνευματική εκκόλαψη στην ωριμότητα. Το ζητούμενο είναι αυτές οι φωνές που ακούγονται να ανταποκρίνονται και στα δεδομένα που άπτονται της εκάστοτε κοινωνικής κατάστασης και να μην αποτελούν μια φτηνή απομίμηση ή ακόμη χειρότερα μια απόπειρα απομίμησης ενός κόσμου με διαφορετική νοοτροπία. Από την άλλη θα μπορούσε να λεχθεί ότι η υπερανάλυση δεν οδηγεί σε κανένα συμπέρασμα και η σκέψη ότι θα ήταν προτιμότερο να υπάρχουν μουσικές ταυτότητες είναι εσφαλμένη.

Η μουσική στοχοποίηση ενός ατόμου, ανάλογα με τα μουσικά του ακούσματα και τις προτιμήσεις του είναι αναπόφευκτη. Η ουσία είναι αυτή η παγκόσμια γλώσσα να αντιμετωπίζεται, σε οποιαδήποτε περίπτωση, με σεβασμό και αντικειμενικότητα, ώστε να αποφεύγονται οι παντός τύπου ακρότητες. Έτσι μόνο θα εκτιμηθεί η ιδιαίτερη ομορφιά της και θα αναλυθεί εις βάθος από όλους, δίχως αυτό να γίνει αντιληπτό. Το μεγαλείο της θα αναδυθεί και δεν θα υπάρχουν πια μυστικά. Οι ευεργετικές της ιδιότητες θα μας προσφέρουν την τόσο απαραίτητη ψυχική ανάταση και θα μας καταστήσουν κυρίους του εαυτού μας. Αυτή η ψυχική αναζωογόνηση με νότες έχει να προσφέρει πολλά στον oργανισμό μας. Ας την ξεκλειδώσουμε , πάντοτε καταλλήλως και ας μην την στερούμε από το μέσα μας.

Γρηγόρης Χατζηλαμπρινός