Αντανακλάσεις

Ο άνθρωπος όπως και άλλα ζωντανά πλάσματα είναι μιμητικό ον. Από τη στιγμή που αντικρίζουμε το φως της μέρας μιμούμαστε τα πάντα γύρω μας. Η μάνα, ο πατέρας και έπειτα το περιβάλλον μας αποτελούν τα πρώτα φίλτρα του κόσμου στον οποίο επέλεξαν να μας φέρουν. Η ποιότητα των φίλτρων είναι δυστυχώς ένα ζήτημα παγιδευμένο στα δίχτυα της τύχης. 

 Η μίμηση λοιπόν είναι η πρωτογενής προσπάθειά μας να εδραιώσουμε την ύπαρξή μας στον κόσμο. Από τη στιγμή που θα την εδραιώσουμε η μίμηση μας βοηθά να την κάνουμε αισθητή και στους γύρω μας. Ο ερωτευμένος που μιμείται το αντικείμενο του πόθου του και ο καλλιτέχνης που μιμείται τη φύση είναι δύο πολύ χαρακτηριστικά παραδείγματα.  Ανάλογα με τα πρότυπα που μιμούμαστε βέβαια, θετικά ή αρνητικά, διαμορφώνουμε και την αντίστοιχη αυτο – εικόνα. Όσο πιο πιστή η μίμηση, τόσο πιο πιστό και το είδωλο. Αν όμως η μίμηση αποτύχει, προκύπτει ένα κακέκτυπο του προτύπου κάτι σαν τα ρωμαϊκά αντίγραφα του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη έξω απ΄τις τουαλέτες του Βατικανού. Σπανίως η μίμηση οδηγεί σε κάτι αντίθετο του προτύπου και αυτό γιατί το είδωλο δύσκολα βρίσκει τη δύναμη να αμφισβητήσει το αρχέτυπό του, όπως ο καθρέφτης τη μητριά της Χιονάτης.

 Η “μίμηση πράξεως” από τη ζωή μέχρι την τέχνη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη δημιουργία. Αν ποτέ καταφέρουμε να ξεπεράσουμε το στάδιο της μίμησης και να ανέβουμε επίπεδο στο βάθρο της ζωής, θα οδηγηθούμε στο στάδιο της δημιουργίας. Η έννοια αυτή τοποθετείται από πολλούς στον αντίποδα της μίμησης, αλλά θα ήταν προτιμότερο να την προσεγγίζουμε ως προέκτασή της και αυτό γιατί η πρωτότυπη δράση προϋποθέτει την κατάκτηση της μίμησης μέσω της παρατήρησης και εφαρμογής του κανόνα. Για να γίνει η ανατροπή της σύμβασης πρέπει αυτή να γίνει δεύτερη φύση μας. Κάποιοι μένουν για πάντα προσκολλημένοι στο στάδιο της μίμησης και άρα γίνονται πολύ καλοί μιμητές, κάτι απόλυτα θεμιτό εφόσον η μίμηση αφορά σε παραγωγικές διαδικασίες. Οι δημιουργοί είναι πάντα λιγότεροι γιατί η παρατήρηση και η ακριβής αποτύπωση της πραγματικότητας είναι πιο εύκολη από την φαντασία και την απελευθέρωση του νου. Άρα η δημιουργία προϋποθέτει μεγαλύτερο ρίσκο. 

 Μιμητές και δημιουργοί λοιπόν διαφέρουν μεταξύ τους από τον τρόπο που κοιτάζουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη. Οι μεν μιμητές χαμογελούν παράλληλα με το είδωλό τους ενώ οι δημιουργοί χαμογελούν στο είδωλό τους με τον κίνδυνο να μην τους ανταποδώσει το χαμόγελο. 

MX