Πρόσωπα: Λεονάρντο ντα Βίντσι, μια πολυδιάστατη προσωπικότητα

Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι (1452 – 1519) είναι ένας από τους μεγαλύτερους στοχαστές, καλλιτέχνες και φιλοσόφους του κόσμου. Ο Ντα Βίντσι ζούσε σε μια χρυσή εποχή δημιουργικότητας ανάμεσα σε σημαντικές προσωπικότητες όπως ο Ραφαήλ και ο Μιχαήλ Άγγελος. Αναζητώντας την τελειότητα, δημιούργησε σπάνια αριστουργήματα τέχνης, όπως η «Μόνια Λίζα» και το Μυστικό Δείπνο. Εκτός από την τέχνη, ο Da Vinci προσπαθώντας να προσεγγίσει κάθε πτυχή της ζωής, σπούδασε ανατομία, μαθηματικά και αστρονομία.  Ο Ντα Βίντσι θεωρείται ο άνθρωπος που οδήγησε  στη γέννηση της Ευρωπαϊκής Αναγέννησης. 

Leonardo Da Vinci

“Shadow is the means by which bodies display their form. The forms of bodies could not be understood in detail but for shadow.” The Notebooks of Leonardo da Vinci (Richter, 1888)

Leonardo da Vinci

Ο Λεονάρντο γεννήθηκε ως “παράνομος” γιος μιας φτωχικής και αγροτικής οικογένειας της Φλωρεντίας και μεγάλωσε στο Vinci της Ιταλίας. Στα παιδικά χρόνια του, ανέπτυξε μια αγάπη για τη φύση και έτσι από πολύ  μικρή ηλικία άρχισε να εμφανίζει τα αξιοσημείωτα ακαδημαϊκά και καλλιτεχνικά του ταλέντα. Το 1466 μετακόμισε στη Φλωρεντία, όπου εισήλθε στο εργαστήριο του Verrocchio. Αρχικά, το στυλ του είχε διαμορφωθεί αποκλειστικά από τις επιδράσεις που δεχόταν από τον δάσκαλό του, αλλά σύντομα ανέπτυξε τη δική του καλλιτεχνική αίσθηση και έτσι τον ξεπέρασε -αισθητικά. Το πρώτο σημαντικό έργο του ήταν η “Adoration of the Magi”, την οποία του ανέθεσαν να δημιουργήσει οι μοναχοί του San Donato a Scopeto. Αν και ημιτελής, το έργο ήταν ένα αριστούργημα και εισήγαγε αρκετές νέες ιδέες. Συγκεκριμένα, εισήγαγε θέματα κίνησης και δράματος. Πρωτοστάτησε επίσης ως προς τη χρήση της τεχνικής Chiaroscuro, την τεχνική του ορισμού μορφών μέσα από την αντίθεση του φωτός και της σκιάς. Αυτήν την τεχνική θα χρησιμοποιησεί και αργότερα για το σπουδαίο του έργο “Mona Lisa”.

Το 1482, ο Leonardo πήγε στο δικαστήριο του Ludovico Sforza στο Μιλάνο, όπου έμεινε για 16 χρόνια. Εκεί συνέχισε να ζωγραφίζει αλλά και  απασχολείται και με τελείως διαφορετικούς κλάδους όπως η μηχανική και η ανατομία. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ζωγράφισε τα διάσημα έργα τέχνης “Madonna on the Rocks” και επίσης το “The Last Supper”-Το μυστικό δείπνο.

Το Μυστικό Δείπνο έχει περιγραφεί ως ένας από τους  πίνακες ζωγραφικής με τη μεγαλύτερη θρησκευτική αξία. Με τον Χριστό στο κέντρο της εικόνας καταφέρνει να ενσαρκώσει κάτι σπουδαίο- το μεγάλο συναίσθημα, καθώς ο Χριστός πρόκειται να ανακοινώσει την επικείμενη προδοσία του από τον Ιούδα. Ο πίνακας πραγματοποιείται στο μοναστήρι της Santa Maria Delle Grazie του Μιλάνου, αλλά δυστυχώς με την πάροδο του χρόνου το έργο του φέρει φθορές, παρά τις συχνές προσπάθειες αποκατάστασης. 

Το 1499, ο προστάτης του L. Sforza, νικήθηκε από τη γαλλική εισβολή, με αποτέλεσμα ο Leonardo να επιστρέψει στη Φλωρεντία. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ζωγράφισε τη τοιχογραφία της Μάχης του Ανγκιάρι. Αυτό το έργο τέχνης είχε να ασκήσει τεράστια επιρροή στους μελλοντικούς καλλιτέχνες. Ωστόσο, δεν ολοκληρώθηκε ποτέ και αργότερα καταστράφηκε. Ήταν επίσης κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου που ο Leonardo ολοκλήρωσε τη Mona Lisa. Η Mona Lisa είναι μία από τις πιο διάσημες και ενδιαφέρουσες εικόνες στον κόσμο. Η Μονά Λίζα, ένα πορτρέτο μιας γυναίκας ενός φλανουίνικου ευγενή. Για αρκετές μέρες ήρθε στο Leonardo και καθόταν για να ζωγραφίσει το πορτρέτο της. Ωστόσο, αρνήθηκε να χαμογελάσει. Ο Λεονάρντο προσπάθησε μάλιστα να προσλάβει μουσικούς για να την πείσει, χωρίς αποτέλεσμα. Μια μέρα, μόνο για ένα φευγαλέο δευτερόλεπτο, έδωσε ένα χαλαρό χαμόγελο, και ο Λεονάρντο κατάφερε να το συλλάβει. Το χαμόγελό της ενσαρκώνει μια μυστηριότητα που είναι τόσο συναρπαστική και ενδιαφέρουσα. Ο Σρι Τσινμού μίλησε για τη Μόνα Λίζα.
“That smile has immortalized her, immortalized the artist and immortalized the art. Artist and art have been immortalized by just a faint smile, a smile that has an enigmatic touch. Even now a soul-touch is there, and that soul-touch has conquered the heart of the world.”

Λεονάρντο ντα Βίντσι

Σε αυτό το διάστημα ο Leonardo επέκτεινε τις σπουδές του σε θέματα μηχανικής, επιστήμης και άλλων κλάδων. Έκανε άφθονες σημειώσεις στο περίπλοκο χειρόγραφο του καθρέφτη του, πολλά από τα οποία δεν αποκρυπτογραφήθηκαν στη διάρκεια της ζωής του. Σχεδίασε επίσης σύνθετα μοντέλα μηχανών. Συγκεκριμένα, ήταν γοητευμένος από την πτήση. Συνήθιζε να αγοράζει πτηνά μόνο για να απελευθερώσει και να απολαύσει την προσοχή τους να πετάξουν μακριά. Ο Ντα Βίντσι επιχείρησε επίσης να κατασκευάσει ένα ιπτάμενο αντικείμενο ο ίδιος. Τα μηχανήματα που εφάρμοσε σε χαρτί, όπως τα ελικόπτερα, θα γινόταν πραγματικότητα πολλούς αιώνες αργότερα. Εάν οι ιατρικές του σπουδές είχαν δημοσιευθεί, θα είχε επανάσταση στην επιστήμη, καθώς ήταν από τους πρώτους που κατανοούσαν την κυκλοφορία του αίματος μέσα στο σώμα. Συνειδητοποίησε επίσης ότι η γη περιστρέφεται γύρω από τον ήλιο, προβλέποντας το μελλοντικό έργο του Κοπέρνικου και του Γαλιλαίου. Ο Ντα Βίντσι οδηγήθηκε να σκεφτεί όλες τις πτυχές της ζωής και του κόσμου, τον άφησε με μια μεγάλη αγάπη και γοητεία με το σύμπαν.Μέσα από όλες αυτές τις μελέτες του, ο Ντα Βίντσι επιδίωξε να δει μια υποκείμενη ενότητα στο σύμπαν και έλαβε μια αισιόδοξη εικόνα του ανθρώπινου δυναμικού.

“Here forms, here colours, here the character of every part of the universe are concentrated to a point; and that point is so marvellous a thing … Oh! marvellous, O stupendous Necessity — by thy laws thou dost compel every effect to be the direct result of its cause, by the shortest path. These are miracles…” The Notebooks of Leonardo da Vinci

Και τότε ήρθε “Ο Βιτρουβιανός Άνθρωπος”  το 1490  βασιζόμενος σε αρχαία κείμενα του αρχιτέκτονα Βιτρούβιου. Σε σχέση με τα Μαθηματικά  σχεδίασε έναν κύκλο με κέντρο τον ομφαλό και ένα τετράγωνο, που καταλήγει σε ιδιαίτερα σημαντικά συμπεράσματα για το ανθρώπινο σώμα σε ό,τι αφορά τις αναλογίες του. Το σχέδιο και το συνοδευτικό κείμενο συχνά ονομάζονται Κανόνας των Αναλογιών. Σε αυτό το σχέδιο όμως, κατάφερε να συνδυάσει τα μαθηματικά με τη θρησκεία, τη φιλοσοφία, την αρχιτεκτονική και τις καλλιτεχνικές δεξιότητες της εποχής του.

Ο Λεονάρντο παρέμεινε μόνος του σε όλη τη ζωή του. Δεν παντρεύτηκε ούτε είχε παιδιά. Διατήρησε την προσωπική του ζωή ιδιωτική και μοιράστηκε μόνομερικές λεπτομέρειες. Ήταν κοντά με τους μαθητές του Salai και Melzi, αλλά φάνηκε να απορροφάται ως επί το πλείστον με τις έρευνες, τις εργασίες του και τα έργα ζωγραφικής του. Την εποχή του, οι σύγχρονες αναφορές “έδειχναν” τον Ντα Βίντσι ως ένα μοναδικό άτομο, με φυσική ομορφιά, αξιοπρεπή παρουσία και ισχυρό ηθικό χαρακτήρα. Ο Ντα Βίντσι εκφράζει την αγάπη του για την αλήθεια:

“To lie is so vile, that even if it were in speaking well of godly things it would take off something from God’s grace; and Truth is so excellent, that if it praises but small things they become noble.” The Notebooks of Leonardo da Vinci

Ένα από τα πιο βασικά και τιμητικά χαρακτηριστικό γνώρισμα του Da Vinci ήταν ο ευρύς σεβασμός και το σεβασμό του για την αλήθεια, τη ζωή και τα ζωντανά πλάσματα. Έχει υιοθετήσει μια χορτοφαγική διατροφή και γενικότερα νοιαζόταν και σεβόταν όλα τα πλάσματα. 

Από το 1506 έως το 1510, ο Leonardo πήγε στο Μιλάνο όπου δούλευε για λογαριασμό του πολύ γενναιόδωρου γάλλου βασιλιά Lois XII. Το 1513 ταξίδεψε στο Βατικανό της Ρώμης, όπου απολάμβανε την αιγίδα του νέου Πάπα Μέντις, Λέοντα Χ. Εκεί, ο Ντα Βίντσι εργάστηκε κοντά σε συγχρόνους, όπως οι μεγάλοι Δάσκαλοι Μιχαήλ Άγγελος και Ραφαήλ. Ωστόσο, σύντομα αναπτύχθηκε έντονη αντιπαλότητα μεταξύ του νεαρού Μιχαήλ Αγγέλου και του Ντα Βίντσι.

Η μυθοποίηση Ο Ιταλός καλλιτέχνης που, όπως είδαμε δημιουργήθηκε στα τέλη του 19ου αι. όταν οι μελετητές του έργο του θεώρησαν πως ανακάλυψαν σε αυτόν «την πιο ολοκληρωμένη και υψηλή έκφραση του ανθρώπου της Αναγεννήσεως» απομυθοποιήθηκε το 1906 από τον Μπενεντέτο Κρότσε σε μία διάλεξή του με θέμα τα όρια του ντα Βίντσι ως φιλόσοφου. Παρ’όλα αυτά  η τέχνη και οι μέθοδοι του  ενέπνευσαν λογοτεχνικά έργα, όπως ο Κώδικας ντα Βίντσι (The da Vinci code), έργο του Νταν Μπράουν, το οποίο γυρίστηκε και ταινία με ομώνυμο τίτλο. Επίσης η ζωή του μεταφέρθηκε στην τηλεόραση με αρκετές υπερβολές αναφορικά με το είδος των εφευρέσεων που σχεδίασε ή την εμπλοκή στις πολιτικές εξελίξεις που σημειώθηκαν στην Φλωρεντία του καιρού του.

Καταπιάστηκε λοιπόν, με τη ζωγραφική, την ανατομία, τη φυσική και πλήθος άλλων δραστηριοτήτων που έμελλαν να θέσουν τα θεμέλια των σύγχρονων επιστημών.  Και αν θέλετε να ταξιδέψετε στον κόσμο του τότε δεν έχετε παρά να επισκεφθείτε την έκθεση«Λεονάρντο Ντα Βίντσι: 500 Years of Genius» . Η έκθεση αυτή αποτελεί αφορμή για όποιον επιθυμεί να εντρυφήσει στα μυστήρια της ζωής και της τέχνης του.  

Διαβάστε τη βιογραφία του LEONARDO DA VINCI από τον WALTER ISAACSON από τις Εκδόσεις Ψυχογιός. 
Και να θυμάστε…The noblest pleasure is the joy of understanding.

 

Αλεξάνδρα