Ο τίτλος του σεμιναρίου ήταν “Όψεις της Νεολογίας στη δημοσιογραφία, τη διαφήμιση και τα ιστολόγια”
Από τον τίτλο προσπαθήσαμε να καταλάβουμε περί τίνος επρόκειτο, αλλά κανένας δεν είχε καταλάβει πραγματικά, το τι πραγματευόταν.
Τα φαινόμενα του συμφυρμού και της επανετυμολόγησης… και;;;;
Ο κ. Νάκας (καθηγητής Γλωσσολογίας) είπε εισαγωγικά “..Είναι κοινή πλέον, διαπίστωση ότι οι εφημερίδες, το ραδιόφωνο και η τηλεόραση έχουν αναδειχθεί σε κυρίαρχα μέσα προβολής και διάδοσης γλωσσικών προτύπων – είτε του γραπτού λόγου είτε του προφορικού – γλωσσικών προτύπων όχι μόνο κακών, αλλά και καλών (π.χ. κειμένων που γράφονται από ικανούς χειριστές του λόγου με σχετική χρονική άνεση και που φιλοξενούνται κατόπιν στον ημερήσιο ή περιοδικό τύπο). Εκείνο που εμείς θα θέλαμε να επισημάνουμε είναι ότι η σπουδαιότητα του ρόλου των μέσων αυτών δεν έγκειται τόσο στη δημιουργία μιας καινούργιας ή ιδιάζουσας γλώσσας, όσο στην εξάπλωση και επικράτηση αυτού που ήδη υπάρχει ή δημιουργείται τώρα στη γλώσσα……….”
Ας αναφερθούμε όμως απλά, σε αυτά που εμείς συλλάβαμε από αυτό το σεμινάριο, και με τους απαραίτητους όρους για να γίνει αντιληπτό το θέμα αυτού του άρθρου…
Καταρχάς , με τον όρο νεολογία αναφερόμαστε σε κάθε νέα λέξη που εισέρχεται στη γλώσσα και είναι:
- ελληνογενείς, δλδ λέξεις που απλά χρειαζόμαστε για να ικανοποιήσουμε εκφραστικές μας ανάγκες, που υπαγορεύονται από την συνεχή αλλαγή στην κοινωνία μας π.χ διακαναλικός.
- δάνειες λέξεις, είτε δλδ λέξεις από άλλες γλώσσες που χρησιμοποιούνται αυτούσιες στο λεξιλόγιο μας π.χ cd είτε έμμεσα δάνεια, που αποτελούν μετάφραση ξένης λέξης π.χ think tank = δεξαμενή ιδεών.
- Nα έχουν εμφανίσεις σε έγκυρο περιβάλλον, όπως περιοδικά και εφημερίδες.
- Το περιεχόμενο τους να σηματοδοτεί ευρύτερη και μονιμότερη νέα έννοια, που η ύπαρξη της υπαγορεύεται από τις ανάγκες τις κοινωνίας.
- Να εμφανίζεται σε πάνω από 50 εγγραφές στο Google.
- Να μην υπάρχει ήδη σε κάποιο από τα λεξικά.
Στην απεργία 18/10 υπήρχε το ακόλουθο πλακάτ
Ανεργούμε από το ανεργία και το απεργούμε….
Αυτή η λέξη που η δημιουργία της υπαγορεύτηκε από την ανάγκη να εκφράσουν οι απεργοί την φρικτή κατάσταση στην οποία βρίσκονται λόγω της υπάρχουσας οικονομικής κρίσης.
Αυτή η νέα λέξη θα αποτελεί πλέον ορθή νεοελληνική λέξη;;;
Tα παραπάνω κριτήρια και η αντοχή της στο χρόνο θα το κρίνουν…Λέξεις, όπως η παραπάνω εντάσσονται σε συγκεκριμένα γλωσσολογικά τεχνάσματα και δημιουργούνται για να εξυπηρετήσουν σκοπούς προκαλώντας ενδιαφέρον και τραβώντας την προσοχή. Χιλιάδες αντίστοιχα γλωσσικά παραδείγματα συναντάμε στην τηλεόραση, στα ιστολόγια και στον τύπο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι και οι λέξεις που έχουμε χρησιμοποιήσει και στον τίτλο μας.
Ας δούμε λοιπόν, ποία είναι αυτά τα φαινόμενα στα οποία οφείλονται οι δημιουργίες τέτοιων λέξεων.
- Σύμφυρση: δημιουργία μιας νέας μη υπαρκτής λεξικής μονάδες ως αποτέλεσμα συνένωσης δύο υπαρκτών λεξικών μονάδων με τη διαδικασία της ανάμειξης δύο συντάξεων, που έρχονται ταυτόχρονα στο νου του ομιλητή για το ίδιο νόημα, και επιλέγονται ένα τμήμα της μιας και ένα της άλλης.
π.χ ταρακουνάω = ταράζω + κουνάω (καθημερινή χρήση)
Ισπεπονία = Ισπανία + πεπόνι (Ευγένιος Τριβιζάς στα παραμύθια του)
Μerkozy = Μerkel + Sarkozy (στον τύπο)
Brangelina
(Πηγή :wikipedia)
- Επανετυμολόγηση: η επανανάλυση υπάρχουσας λεξικής μονάδας με βάση το σημαίνον, “κρύβεται” μια μικρότερη λεξική μονάδα της οποίας το σημαίνον αναδεικνύεται οπτικά ή και ακουστικά.
π.χ ΣΑΛΠΙ-ΣΜΑ τίτλου, έγραψαν οι αθλητικοί δημοσιογράφοι… αναφερόμενοι στο γκολ του Σαλπιγγίδη.
MATαιοτης, θέλοντας να αναφερθούν κεκαλυμμένα στην απαράδεκτη συμπεριφορά των ΜΑΤ.
ODDοτητες….
και άλλα χιλιάδες παραδείγματα σας έρχονται σίγουρα στο μυαλό…
Η επιστημονική οπτική των λέξεων με τις οποίες ερχόμαστε καθημερινά σε επαφή….
Τζένη Τσελίκη και Αλεξάνδρα…