Συναντώντας την Μπάουχαους

Περπατώντας στη γειτονιά μου ανάμεσα στις προσφυγικές πολυκατοικίες της Καισαριανής -που πολύ θα θελα να κατεδαφίστουν- για να φτάσω στο σπίτι μου, ακούω κάποια παιδιά λυκείου που μένουν σε αυτές να λένε “Καλά είδατε ότι η Google κάνει αφιέρωμα σε σπίτια σαν τα δικά μας;” Και ναι καλά μαντέψατε έτρεξα σπίτι μου να επιβεβεώσω αυτό αυτό που δε μπορούσα με τίποτα να δεχτώ. Και όμως…τα παιδιά είχαν δίκιο. H Google αφιερώνει το σημερινό της (12 Απριλίου) doodle στην 100ή επέτειο του Μπαουχάους.

προσφυγικα

Οι προσφυγικές πολυκατοικίες, οι οποίες αποτελούν το σημαντικότερο παράδειγμα λαϊκής κατοικίας του Μεσοπολέμου που σχεδιάστηκαν από τους αρχιτεκτόνες Κ. Λάσκαρι και Δ. Κυριακού είναι εμπνευσμένες από την διάσημη γερμανική σχολή Μπάουχαους. Και όντως παρά την άσχημη κατάσταση τους, διατηρούν ακόμη και σήμερα τα γεωμετρικά τους στοιχεία τα οποία για την εποχή που αναπτύχθηκαν θεωρήθηκαν πρωτοποριακά απ’ ότι κατάλαβα. Η γερμανική σχολή κατάφερε να επηρεάσει αρχιτέκτονες, όπως τον Γκρόπιους έργου του οποίου είναι η Αμερικανική Πρεσβεία και η πρόσοψη του Porto Carras Grand Resort. Επίσης, κτίρια με κυβιστικά στοιχεία είναι  το Πολεμικό Μουσείο, η Εθνική Πινακοθήκη, το κτίριο της Εθνικής Τράπεζας στην Πλατεία Δημοκρατίας στη Θεσσαλονίκη, αλλά και πλήθος πολυκατοικιών.

Μπάουχαους

H σχολή Μπάουχαους έγινε διάσημη για τον τρόπο με τον οποίο προσέγγιζε και δίδασκε τον σχεδιασμό, ιδρύθηκε από τον Βάλτερ Γκρόπιους στη Βαϊμάρη και λειτούργησε κατά το διάστημα 1919-1933.  Η επίδρασή της γερμανική σχολής ήταν καταλυτική στην εξέλιξη της σύγχρονης τέχνης, της αρχιτεκτονικής αλλά και του βιομηχανικού σχεδιασμού. Στόχος της σχολής ήταν η κατάρτιση ενός νέου τύπου καλλιτέχνη, ένας καλλιτέχνης που θα σχεδίαζε στο χώρο του ντιζάιν και της αρχιτεκτονικής προϊόντα εξατομικευμένα από τη μια αλλά κατάλληλα για τη μαζική παραγωγή από την άλλη. Η προσέγγισή τουΒάλτερ Γκρόπιους στη διδασκαλία και στη σχέση μεταξύ τέχνης, κοινωνίας και τεχνολογίας είχε σημαντικό αντίκτυπο τόσο στην Ευρώπη όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες πολύ καιρό και μετά τους Ναζί το 1933.

Το Μπάουχαους επηρεάστηκε από το 19ο και το 20ο- όπως το κίνημα Arts and Crafts, καθώς και το Art Nouveau και οι πολυάριθμες διεθνείς ενσαρκώσεις του, όπως το Jugendstil και το Secession της Βιέννης. Όλα αυτά τα κινήματα επιδιώκουν να οριοθετήσουν τη διάκριση ανάμεσα στις καλές και τις εφαρμοσμένες τέχνες και να επανασυνδέσουν τη δημιουργικότητα και την κατασκευή. Βασικά χαρακτηριστικά του Μπαουχάους ήταν η απλότητα, η λειτουργικότητα και η χρηστικότητα, με ιδιαίτερη έμφαση σε γεωμετρικές φόρμες και στο χρώμα. Η σχολή Μπαουχάους απέρριπτε κάθε περιττό διακοσμητικό στοιχείο, θεωρώντας πως η ίδια η πρώτη ύλη περιέχει ένα είδος φυσικής και εγγενούς διακοσμητικής ικανότητας. H κληρονομιά τους αντανακλάται στον ρομαντικό μεσαιωνισμό του ήθους  καθώς τα πρώτα του χρόνια διαμορφώθηκε ως ένα είδος συντεχνίας των τεχνιτών. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1920, όμως, το όραμα αυτό έδωσε τη θέση του στην τέχνη και το βιομηχανικό σχεδιασμό και αυτό στήριξε τα πιο πρωτότυπα και σημαντικά επιτεύγματα του Μπάουχαους. Ο τελικός στόχος λοιπόν, ήταν ένα ολοκληρωμένο και ενιαίο δημιούργημα. Με αυτό τον τρόπο, το κίνημα του Μπαουχάους προσπάθησε να ενοποιήσει την έννοια της τέχνης με τη διαδικασία της παραγωγής, υποτάσσοντας, παράλληλα, τα τεχνικά μηχανικά μέσα στην ανθρώπινη δημιουργικότητα. Η σχολή αξιοποίησε την ανθρώπινη ατομική προσπάθεια στο πλαίσιο μιας βιομηχανικής παραγωγής, που στο παρελθόν ήταν απόλυτα τυποποιημένη.

Σήμερα, η σχολή του Μπαουχάους είναι σύμβολο του μοντερνισμού, με μεγάλη επίδραση στην εξέλιξη του λειτουργισμού (φονξιοναλισμός). Η σημαντικότερη συμβολή του βρίσκεται στον τομέα του σχεδιασμού βιομηχανικών προϊόντων και ειδικότερα ταυτού των επίπλων. Πολλά χαρακτηριστικά προϊόντα Μπαουχάους κυκλοφορούν απαράλλακτα ως σήμερα, όπως, οι ταπετσαρίες, τα υφάσματα, τα φωτιστικά και οι διάσημες μεταλλικές πολυθρόνες.

Σημαντικοί καλλιτέχνες και καλλιτεχνήματα της σχολής

Τα παρακάτω έργα τέχνης είναι τα πιο σημαντικά  – ότι τόσο η επισκόπηση των μεγάλων ιδεών του κινήματος, όσο και τα σημαντικότερα επιτεύγματα κάθε καλλιτέχνη. 

Red Balloon (1922) του Paul Klee

Red Balloon (1922)

 

Yellow-Red-Blue (1925) του Wassily Kandinsky
Yellow-Red-Blue (1925)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

lub Chair (Model B3) (The Wassily Chair) (1925) του Marcel Breuer

lub Chair (Model B3) (The Wassily Chair) (1925)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Δεν αναζητάμε κανενός είδους στιλ Μπάουχαους, κανενός είδους μόδα Μπάουχαους, καμιά μοδάτη επίπεδη επιφανειακή διακόσμηση αρθρωμένη με οριζόντια και κατακόρυφα στοιχεία, νεοπλαστικιστικά φτιασιδωμένη, δεν αναζητάμε γεωμετρικές ή στερεομετρικές μορφές, ξένες προς τη ζωή και εχθρικές προς τη χρήση. Δεν βρισκόμαστε στο Τιμπουκτού: οι ιεροτελεστίες και οι ιεραρχίες έπαψαν να είναι δικτάτορες της πλαστικής μας δραστηριότητας. Περιφρονούμε κάθε μορφή εκπορνευμένη σε φόρμουλα.»
Hannes Meyer, επικεφαλής της Σχολής Μπάουχαους

Αλεξάνδρα