Προβληματισμος #2:φοβία εξετάσεων ή αποστήθισης;

Διανύουμε την περίοδο των πανελληνίων εξετάσεων και το ερώτημα “φοβία εξετάσεων ή αποστήθισης” συνεχίζει να είναι για ακόμα μια φορά πιο επίκαιρο από ποτέ ;

Όποιος έχει περάσει από το ελληνικό σύστημα εκπαίδευσης και αξιολόγησης, σίγουρα δε μπορεί να ξεχάσει τον αγώνα και το άγχος για να θυμάται κάθε λέξη, καθε σημείο στίξης. Η μάστιγα της παπαγαλίας με την πάροδο των ετών εξαπλώνεται και καταδυναστεύει το ελληνικό σχολικό εκπαιδευτικό σύστημα. Παρόλο που οι περισσότερες χώρες έχουν απορρίψει την μέθοδο αυτή, η Ελλάδα ανήκει στις χώρες  που συνεχίζουν να  εφαρμόζουν αυτό τον τρόπο μάθησης μαζί με τη Βραζιλία, την Κίνα, την Ινδία, το Πακιστάν, την Τουρκία και την Μαλαισία.

παπαγαλία

Ας αποσαφηνίσουμε όμως, αρχικά τον όρο με βάση το λεξικό του Μπαμπινώτη.
αποστήθιση, (εκφραστ.) παπαγαλία. απομνημονεύω ρ. μετβ. [αρχ.] {απομνημόνευ-σα, -θηκα, -μένος} συγκρατώ (γνώσεις) με τη βοήθεια τής μνήμης, μαθαίνω απέξω: ~ τους αρχικούς χρόνους των ανωμάλων ρημάτων ΣΥΝ. αποστηθίζω, (εκφραστ.) παπαγαλίζω. Ενώ, στο lexigram ο όρος αποστήθιση ορίζεται ως απομνημόνευση χωρίς κατανόηση του κειμένου που δεν προσφέρει ουσιαστική γνώση, μηχανική απομνημόνευση χωρίς βαθύτερη κατανόηση.

Νομίζω ότι το κινέζικο δωμάτιο είναι αυτό το παράδειγμα, που μπορεί να μας δείξει με τον γλαφυρότερο τρόπο το ρόλο της αποστήθισης στο σχολικό χώρο.  Το περίφημο Επιχείρημα του Κινέζικου Δωματίου διατύπωσε  ο φιλόσοφος Τζον Σερλ, ένα νοητικό πείραμα στο οποίο κάποιος που δεν ξέρει κινέζικα βρίσκεται κλειδωμένος σε ένα δωμάτιο και απαντά μηχανικά, ακολουθώντας ορισμένους κανόνες χειρισμού συμβόλων, σε ερωτήματα διατυπωμένα σε κινέζικους χαρακτήρες που του δίνονται κάτω από την πόρτα. Ο,τι ερώτημα τού τίθεται το απαντά σωστά ακολουθώντας τους κανόνες, όπως περίπου κάνει ένας υπολογιστής, με αποτέλεσμα να δημιουργεί την εντύπωση στους έξω από το δωμάτιο ότι ξέρει κινέζικα ενώ αυτός αναγνωρίζει απλώς το σχήμα των χαρακτήρων χωρίς καν να καταλαβαίνει αν είναι κινέζικοι χαρακτήρες ή, π.χ., ιαπωνικοί.

 

περίφημο Επιχείρημα του Κινέζικου Δωματίου
Το συμπεράσμα λοιπόν, δεν είναι άλλο παρά το ότι ο επιτυχημένος χειρισμός των  συμβόλων δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκην την κατανόηση τους.  Συμπέρασμα που απλά ταυτίζεται με το πως λειτουργούν και οι μαθητές που παπαγαλίζουν,  μαθαίνουν λοιπόν να απαντούν σε συγκεκριμένες  τύπου ερωτήσεις χωρίς να κατανοούν τα ερώτηματα ή την απάντηση που θα δώσουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι μεταφράσεις σε αρχαία κείμενα, όπου εάν λείπει μια λέξη ή μια φράση από ένα κείμενο, ο μαθητής αδυνατεί να μεταφράσει το κείμενο. Και όλο αυτό γιγαντιώνεται όταν περνώντας στο πανεπιστήμιο καλείται να κάνει εργασίες ή να απαντήσει κριτικά σε ερωτήματα που του θέτουν.

Και ας πούμε ότι ο καλός “παπαγάλος”, θα ανταπεξέλθει επιτυχώς στις εξετάσεις, τι γίνεται όμως με αυτούς που δε διαθέτουν αυτή τη δυνατότητα; Το πρώτο που παρατηρείται είναι η φοβία. Φοβία εξετάσεων, αποστροφή για το διάβασμα, ακόμα και από παιδιά που το λατρεύουν.

Ερώτηση σε μαθητή από το δάσκαλο.

Δ. Διαβάζεις;
M. Ναι, αλλά μόνο ΕΞΩΣΧΟΛΙΚΑ.

Όλα αυτά προκαλούν όχι μόνο προβληματισμό, αλλά απογοήτευση και ανάγκη για αλλαγές….

Ανανέωση, αλλαγή..επιτακτική ανάγκη

Τα σχολεία μας πρέπει να γίνουν χώροι ουσιαστικής μόρφωσης με στόχο την ενίσχυση της αποκλίνουσας σκέψης και για να επιτευχθεί αυτό οι  παρακάτω αλλαγές είναι κρίσιμες:

  •  να μην ταυτίζεται η διδακτέα με την εξεταστέα ύλη
  •  να μην ορίζει το υπουργείο με ακρίβεια σελίδων από ένα διδακτικό εγχειρίδιο το αναλυτικό πρόγραμμα και την εξεταστέα ύλη

και ευρύτερα…

Το υπουργείο θα πρέπει να δίνει απλώς τις κατευθυντήριες γραμμές και στη συνέχεια οι εκπαιδευτικοί να προσδιορίζουν τι ακριβώς και πώς θα διδάσκεται στο σχολείο τους. Όπως, ας πούμε τα διδασκόµενα θέµατα να  εξετάζονται από διαφορετικές οπτικές γωνίες και οι μαθητές να έχουν το δικαίμωα να ασπάζονται αυτό που τους εκφράζει. Να μην παρουσιάζει στους μαθητές του τα προβλήµατα/ερωτήματα, αλλά να οδηγεί τους μαθητές του στον προβληματισμό τους για αυτά και άρα στην  ανακάλυωψη τους.

Αυτά δεν είναι παρά μερικές κρίσημες, αν και βασικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν για να δώσουν νέα πνοή στο σχολικό χώρο. Η µάθηση έχει καταλήξει να είναι µια µηχανική αποστήθιση γνώσεων από τα εγχειρίδια και από τους εκπαιδευτικούς και αυτό δημιούργησε και γιγαντίωσε τη φοβία των εξετάσεων. Με αποτέλεσμα ο ρόλος του σχολείου και του εκπαιδευτικού συστήματος να έχει ταυτιστεί με τις εξετάσεις….

Χάθηκε η μαγεία της γνώσης

Αλεξάνδρα… προβληματισμοί

Leave a Reply