H αλαλιά και η φωνή

Είναι γεγονός ότι η ανθρώπινη φύση έχει την τάση να διχάζεται με το παραμικρό. Ένας νηφαλιότερος χαρακτήρας θα διατύπωνε την άποψη ότι οι άνθρωποι ακολουθούν αυτά τα πράγματα, τις ιδέες, τις γεύσεις, γενικότερα οτιδήποτε ανταποκρίνεται στις προσωπικές τους προτιμήσεις. Ανάλογα με την κοσμοθεωρία που πρεσβεύει ο καθένας από εμάς, κάνει τη διαλογή του επί παντός επιστητού, από τον ενδυματολογικό του κώδικα, μέχρι την ταινία που θα παρακολουθήσει.

κινηματογραφος βουβος

Όσον αφορά την τελευταία περίπτωση το φιλοθεάμον κοινό χωρίζεται σε δύο μεγάλα στρατόπεδα. Από τη μια στέκουν αυτοί, οι οποίοι τάσσονται υπέρμαχοι της παλαιάς σχολής και αναζητούν την παρηγοριά του ασπρόμαυρου κινηματογράφου, είτε από την άνεση του σπιτιού τους, είτε αναζητώντας βραδιές σπάνιων προβολών σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους, εσωτερικούς ή εξωτερικούς. Από την άλλη μεριά βρίσκονται αυτοί, οι οποίοι αντιπαθούν σφόδρα όλα τα στοιχεία εκείνα που παραπέμπουν σε κάτι το παλιομοδίτικο και μένουν πιστοί εραστές του νέου, του καινοτόμου και του εντυπωσιακού. Δεν τους ενδιαφέρει το παρελθόν, παρά μόνο όταν και αυτό παρουσιάζεται πάνω στο κινηματογραφικό πανί, με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας, με τέτοιον τρόπο, ώστε να καθίσταται ακαταμάχητο.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η γοητεία που ασκεί ο ασπρόμαυρος κινηματογράφος εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες. Μπορεί να υπάρχουν διάφορα μειονεκτήματα, τα οποία μπορεί να καθιστούσαν μια ταινία, ιδίως των αρχών του εικοστού αιώνα, κάρφο οφθαλμών, όπως οι άσχημες λήψεις, η πολύ γρήγορη κίνηση, η έλλειψη ήχου και χρώματος, τουλάχιστον τις πρώτες δεκαετίες της ζωής του παιδιού των αδελφών Λιμιέρ, η μικρή διάρκεια και η επαναλαμβανόμενη θεματολογία, όμως ήταν ακριβώς αυτά που πρόσθεσαν το ενδιαφέρον στους ανθρώπους και τους κίνησαν την περιέργεια να εισέλθουν στις αίθουσες προβολής και να παρακολουθήσουν μια κινούμενη εικόνα, η οποία ξεδίπλωνε τη μαγεία της όρασης και έδινε τη δυνατότητα στον τολμηρό σκηνοθέτη να αποτυπώσει αυτό που πρόσταζε η φαντασία του. Για πρώτη φορά τα βιβλία αρχίζουν να στάζουν και το μελάνι τους έσταζε με τη μορφή φωτός πάνω στο πανί, αναπαριστώντας ό,τι αυτά περιέγραφαν με γλαφυρό τρόπο. Για πρώτη φορά όλοι έρχονταν άμεσα, οπτικά, σε επαφή με διάφορα αισθήματα και συναισθήματα, για τα οποία πληροφορούνταν μόνο γραπτώς. Η καθημερινότητα και η ενημέρωση αγκάλιασαν τις πλατιές μάζες και δόθηκε η ευκαιρία και σε αυτούς, οι οποίοι δεν διέθεταν την απαραίτητη μόρφωση να διαβάσουν, να δεχτούν πολλά ερεθίσματα, να φοβηθούν, να ερωτευτούν, να στενοχωρηθούν, να χαρούν και να σκεφτούν. Μπορεί οι ερωτικές ιστορίες να μονοπωλούσαν το ενδιαφέρον, όμως σύντομα η ποικιλία των παραγωγών πλήθυνε, με το μέλλον πάντα να δίνει το παρόν στη σκέψη των ανθρώπων που γυρνούσαν ταινίες και φαντασιώνονταν μακρινά ταξίδια εκτός των ορίων της γης και ανθρωπόμορφες μηχανές, οι οποίες επιθυμούσαν να καταλάβουν την ανθρώπινη κοινωνία.

κινηματογράφος βουβός

Με την πρόοδο της τεχνολογίας πολλά σχέδια πάνω στη βιομηχανία του κινηματογράφου, τα οποία, σε παλαιότερες εποχές, θεωρούνταν ανεφάρμοστα, άρχισαν να πραγματοποιούνται δειλά δειλά, για να καταντήσουν σήμερα να αποτελούν έναν αναπόφευκτο κανόνα. Τα όλο και αληθοφανέστερα ειδικά εφέ, το χρώμα, οι ευκρινέστερες λήψεις, ο ήχος, χρεώνουν στη σημερινή εποχή την επιτυχία του. Όσο για τη θεματολογία, αυτή συνεχίζει να παραμένει αναλλοίωτη, με την τάση κάποια πράγματα να παρουσιάζονται με μεγαλύτερη ελευθερία, στο πλαίσιο μιας ελαστικότερης λογοκρισίας.

Όπως και να έχει το πράγμα, η ουσία του κινηματογράφου παραμένει. Σε όλους και όλες παρέχεται η δυνατότητα να παρακολουθήσουν τα επιτεύγματα της εποχής τους σε μια μεγάλη οθόνη. Ενίοτε τους δίνεται η δυνατότητα να εξιδανικεύσουν πρόσωπα και καταστάσεις, καθώς και να κάνουν μια καθαρά προσωπική δήλωση μέσω της έβδομης τέχνης, είτε άμεση είτε έμμεση. Από εκεί και πέρα η επιλογή που κάνει ο κάθε ένας από εμάς μικρή σημασία έχει. Μπορεί με τα παλαιότερα δεδομένα οι ηθοποιοί να μην κολακεύονταν πολύ και να ακολουθούσαν μια αυτοσχεδιαστική μέθοδο, όμως πολλοί από αυτούς μεγαλουργούσαν. Μπορεί το οπτικό αποτέλεσμα μιας σημερινής ταινίας να είναι αντικειμενικά εξαιρετικό, αλλά το θέμα της να μας αφήνει ασυγκίνητους. Είτε κυνηγούμε το επιτηδευμένο, είτε βολευόμαστε με το παραδοσιακό, η επιλογή είναι δική μας. Ησυχία παρακαλώ! Το έργο αρχίζει!

Γρηγόρης Χατζηλαμπρινός