Πρόσωπα: Η αμφιλεγόμενη ιστορία του Aaron Swartz

Η απόλυτη κυριαρχία του διαδικτύου σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης ζωής έχει εγείρει ηθικά διλλήματα και σοβαρούς προβληματισμούς στους χρήστες του. Εκτός από τα ζητήματα ασφάλειας και την παραβίαση των προσωπικών δεδομένων, συχνά προκύπτει το ερώτημα για την ελεύθερη διακίνηση της γνώσης και της πληροφορίας. Πρέπει τα διάφορα επιστημονικά άρθρα να είναι διαθέσιμα για όλους στο διαδίκτυο; Ή μήπως η παντελής αυτή ελευθερία της γνώσης πλήττει σοβαρά το πνευματικά δικαιώματα και υπονομεύει τον κόπο των επιστημόνων λειτουργώντας υπέρ της λογοκλοπής;

Υπέρμαχος της πρώτης άποψης ήταν ο Aaron Swartz.  Γεννηθείς το 1986, έδειξε από πολύ μικρός τις ικανότητες του. Σε ηλικία δεκατεσσάρων χρονών άφησε τις γυμνασιακές του σπουδές για να εγγραφεί στο πανεπιστήμιο. Σύντομα διακρίθηκε στη μελέτη των ηλεκτρονικών υπολογιστών, συμβάλλοντας στη συγγραφή των προδιαγραφών RSS, αλλά και στην οργάνωση της πλατφόρμας Open Library. Παράλληλα με τη φοίτηση του στα μεγαλύτερα πανεπιστήμια (Stanford, Harvard),  έγινε ιδρυτής της σελίδας Infogami (που σύντομα συγχωνεύθηκε με την πλατφόρμα Reddit) και έγραψε λήμματα για την πασίγνωστη εγκυκλοπαίδεια Wikipedia.

Από το 2010 εμπνεύστηκε από τον ακτιβισμό και τον κυβερνο-ακτιβισμό. Ενίσχυσε  με τη δράση του διάφορες ακτιβιστικές οργανώσεις, όπως η Avaaz. Δύο χρόνια νωρίτερα είχε δημοσιεύσει μανιφέστο με το οποίο αποκάλυπτε τη σκληρή πραγματικότητα. Στο “Guerilla Open Access Manifesto”, όπως ονομάστηκε,  επισημαίνει την μεγάλη αντίθεση: ενώ εκατομμύρια βιβλία, επιστημονικά συγγράμματα και περιοδικά έχουν ψηφιοποιηθεί, η γνώση ολόκληρης της ανθρωπότητας δεν είναι διαθέσιμη στα χέρια των επιστημόνων, των ερευνητών και των σπουδαστών κάθε εκπαιδευτικής βαθμίδας. Η γνώση αυτή γίνεται αντικείμενο αγοραπωλησίας στα χέρια μεγάλων πολυεθνικών επιχειρήσεων, οι οποίες διαμοιράζουν τη μερίδα του λέοντος στους ισχυρούς, χωρίς να σέβονται και να αμείβουν τον ίδιο τον ερευνητή. Το χάσμα αυτό της πληροφόρησης εισάγει διακρίσεις ανάμεσα σε πολίτες του «πρώτου κόσμου» και σε πολίτες του υποανάπτυκτου, σε φοιτητές των πρωτοκλασάτων πανεπιστημίων και σε εκείνους που παλεύουν για το βιοπορισμό τους.

Το 2009 κατάφερε να κατεβάσει από τη βάση δεδομένων PACER τμήμα ομοσπονδιακών δικαστικών εγγράφων, στα οποία αν και θα έπρεπε να έχουν πρόσβαση όλοι οι πολίτες,  εταιρεία αποκόμιζε τεράστια κέρδη ζητώντας συνδρομή. Καθώς η πράξη του ήταν νόμιμη, δεν καταδικάστηκε, όμως δέχθηκε πλήθος απειλών και προειδοποιήσεων. Το 2010 συνδέθηκε στο δίκτυο του ΜΙΤ από τον προσωπικό υπολογιστή και κατέβασε από την ψηφιακή συνδρομητική βιβλιοθήκη JSTOR εκατομμύρια αρχεία και μέσω torrent τα διακίνησε ελεύθερα. Η πράξη του βιντεοσκοπήθηκε από κρυφές κάμερες και σύντομα τόσο η JSTOR και το ΜΙΤ εξαπέλυσαν κατηγορίες εις βάρος του. Ο Swartz  δεν αποκάλυψε ποτέ για ποιο λόγο είχε «κατεβάσει» τα αρχεία. Δεν κατέστη σαφές αν σκόπευε να τα κοινοποιήσει ή να τα χρησιμοποιήσει για ερευνητική χρήση. Πάντως, η JSTOR απέσυρε τις κατηγορίες, αλλά το ΜΙΤ και οι μυστικές υπηρεσίες έστρεψαν το ενδιαφέρον τους εναντίον του.

Aaron Swartz

Ο Swartz αποφυλακίστηκε με εγγύηση. Όλα έδειχναν πως το αποτέλεσμα της πολύκροτης δίκης που θα ακολουθούσε θα ήταν αμείλικτο. Λεγόταν πως θα καταδικάζονταν σε 35 χρόνια φυλάκισης και πρόστιμο ενός εκατομμυρίου δολαρίων. Οι κατήγοροι του, παρά το γεγονός ότι παραδέχθηκαν πως δεν υπήρχαν ούτε θύματα ούτε προσωπικό όφελος του ίδιου από την πράξη του, επεσήμαναν ότι «η κλοπή είναι κλοπή είτε πρόκειται για μια ιντερνετική εντολή είτε για έναν λοστό».

Δύο μήνες πριν την έναρξη της δίκης, στις 9 Ιανουαρίου του 2013, οι δικαστές δήλωσαν πως δεν ήταν διατεθειμένοι να μειώσουν τον χρόνο της ποινής. Στις 11 Ιανουαρίου ο Aaron Swartz βρέθηκε από τη σύντροφό του απαγχονισμένος με τη ζώνη του στο διαμέρισμα που μοιραζόταν στη Νέα Υόρκη. Η τραγική κατάληξη ενός νέου 26 χρόνων θεωρήθηκε από τις αρχές πως οφείλονταν σε χρόνια κλινική κατάθλιψη. Τον επικήδειο λόγο του εκφώνησε το ίνδαλμα του, ο ιδρυτής του πάγκόσμιου ιστού (World Wide Web), Tim Berners- Lee, ως φόρο τιμής.

Η περιπέτειες και το τέλος του προβλημάτισαν εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους ανά τον κόσμο και έφεραν στην επιφάνεια το ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων και  της διακίνησης της γνώσης. Ο Swartz από πολλούς χαρακτηρίστηκε ως ήρωας που έχασε τη ζωή του από το άδικο κατεστημένο. Η ιστορία του έγινε ντοκιμαντέρ που κυκλοφόρησε ελεύθερα με τον τίτλο
“Internet’s own boy: the story of Aaron Swartz”.

Ρία Ροροπούλου