Εκπαιδευτικό σύστημα 2014 – τα προβλήματα

Όταν η οικονομία, οι ηθικές αξίες, οι κοινωνικές παροχές και η κοινωνική συνοχή καταρρέουν, η εκπαίδευση είναι αυτή που βάλλεται πρώτη, αυτή που μπορεί να προσφέρει ίσως τη πιο μόνιμη λύση στην κρίση της εποχής μας. Η νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται με τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας και των επιστημών, με τον παγκόσμιο και πολυπολιτισμικό χαρακτήρα που λαμβάνει η ανθρώπινη κοινωνία, με τα ηθικά προβλήματα που ανακύπτουν από αυτές τις εξελίξεις, είναι φυσικό να επιβάλει και τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου και της αποστολής της εκπαίδευσης. Το εκπαιδευτικό σύστημα καλείται λοιπόν να προετοιμάσει τα σημερινά παιδιά να ζήσουν και να προοδεύσουν σε μια παγκόσμια κοινωνία με νέες ανάγκες, νέα προβλήματα και φυσικά νέες δυνατότητες.

 Προτού καταλήξουμε σε μια ολοκλήρωμενη πρόταση για τα μέτρα που πρέπει να παρθούν (αν ποτέ το καταφέρουμε αυτό), αλλά και τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν στον τομέα της εκπαίδευσης, κρίνεται αναγκαίο να εισχωρήσουμε και να καταγράψουμε τα προβλήματα της εκπαίδευσης του σήμερα. 

Αποτελεί κοινό “μυστικό” ότι η παιδεία που παρέχεται στη σημερινή εποχή στους νέους έχει περισσότερο χρησιμοθηρικό χαρακτήρα παρά παιδευτικό. Παρέχονται «στείρες» γνώσεις που βοηθούν στην επαγγελματική αποκατάσταση των ατόμων, με σκοπό να εκπληρώσουν με επιτυχία του στόχους της παραγωγικής διαδικασίας. Με τον τρόπο όμως αυτό ο θεσμός της παιδείας οδηγείται σε αδιέξοδο, γιατί βασική επιδίωξη δε θα πρέπει να είναι η δημιουργία εξειδικευμένων επιστημόνων και τεχνικών, χωρίς να έχει επιτευχθεί η ολόπλευρη καλλιέργεια του πνεύματός τους. Επομένως η παιδεία, ακολουθώντας τις επικρατούσες τάσεις της σύγχρονης εποχής, κρίνεται αναποτελεσματική και ανεπαρκής σε ό,τι αφορά την ουσιαστική βοήθεια που θα πρέπει να παρέχει στον άνθρωπο. Κυρίως, σήμερα, που ο πολιτισμός έχει αποκτήσει ένα μονομερή προσανατολισμό και ο άνθρωπος έχει στρέψει το ενδιαφέρον του προς την ύλη, έχει γίνει «μονοδιάστατος». Η παιδεία λοιπόν, αποκτά πρωταρχική σημασία και θεωρείται ο κινητήριος μοχλός κάθε δραστηριότητας,  το τελευταίο καταφύγιο για το σύγχρονο άνθρωπο.

O Γ. Μπαμπινιώτης αναφέρει ότι   «ο δάσκαλος που δεν υπηρετεί ιδανικά αλλά υπηρετεί απλώς στο Δημόσιο με υπαλληλική σχέση, δεν αποτελεί δάσκαλο αλλά διδάσκοντα» γεγονός που αποτελεί πραγματικότητα (τουλάχιστον στην πλειοψηφία. Ένας καθηγητής που απλώς εκπληρώνει το ρόλο του διδάσκοντα και όχι του παιδαγωγού με κανένα τρόπο δεν μπορεί να πείσει ένα μαθητή να αγαπήσει τα γράμματα και τις τέχνες. Αυτή είναι η μια πτυχή του προβλήματος και η άλλη αφορά τις αλλαγές που υπαγορεύονται στο ρόλο του δασκάλου από τις υπάρχουσες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Έχει περάσει ο καιρός που ο δάσκαλος ήταν και θεωρούνταν ο μόνος φωτεινός παντογνώστης που κανένας δεν μπορούσε να αμφισβητήσει ή να διαφωνήσει με τις απόψεις του, η  εποχή που με τη δασκαλοκεντρική διδασκαλία του πίστευε ότι θα μπορούσε να κάνει  το μάθημά του και να μεταλαμπαδεύσει τις γνώσεις του στους μαθητές του.  Ο ρόλος του δασκάλου και τα πρόσωπα που φέρουν αυτόν τον τίτλο πρέπει να επαναπροσδιοριστούν.

 Τέλος, δε θα μπορούσα παρά να σταθώ στον ανεπαρκή εξοπλισμό των σχολείων. Η εικόνα του σχολικού χώρου του σήμερα δεν είναι άλλη παρά παλαιά κτίρια, βιβλιοθήκες με απαρχαιομένο υλικό (σε όσα σχολεία υπάρχουν), απουσία εργαστηρίων για την πρακτική εξάσκηση των μαθητών και ανύπαρκτη υλικοτεχνική υποδομή. 2014. Διάδρομοι, βοηθητικοί χώροι και εργαστήρια,  μέσα διδασκαλίας,  παιδικής χαράς, οι έξοδοι κινδύνου και προσβάσεις (ράμπες, σκάλες, ανελκυστήρες) είναι μερικά από τα αναγκαία εφόδια ένος σχολικού συγκροτήματος του 2014. 

Περισσότερο από κάθε εποχή, η δική μας χρειάζεται την παιδεία. Και αυτό γιατί η εποχή μας μαστίζεται από πλήθος προβλημάτων. Η βία, η απανθρωποίηση, η απόλυτη εξειδίκευση, οι φανατισμοί και οι ανεργία αποτελούν νοσηρά φαινόμενα. Μόνο μέσω μιας παιδείας ανθρωπιστικής, καθολικής, ουσιαστικής είναι δυνατό να αντιμετωπιστούν και να ξεπεραστούν .

Αλεξάνδρα